Gazzâli Hakkındaki Bazı Yargıların, Ön Yargı Olmak Bakımından Denetimi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 161 - 170, 30.06.2019

Ayşegül Dogrucan Emrullah Zorlu

Öz

Genel felsefe tarihi ve İslâm düşünce tarihi açısından incelediğinde Gazzâli (1056-1111) büyük bir öneme sahiptir. Bunun önemli nedeni, Gazzâli’nin felsefeyle hesaplaşma adına ona karşı çıkıp düşünce tarihinde büyük kırılmalara sebebiyet vermesidir. Bununla birlikte gerek yaşadığı dönem gerekse bulunduğu konum ve de çok yönlü bir alim olması itibariyle bu önem ciddiyetini artırmaktadır. Bu olgulardan hareketle, özellikle son yıllarda İslâm düşüncesi üzerine çalışan birçok bilgin dikkatlerini Gazzâli’ye yöneltti. Bu araştırmalar temelde şu soruların cevabını arıyordu: Gazzâli’nin felsefeyle ilişkisinin mahiyeti nedir? Onun felsefeye yönelik eleştirel tavrı, İslâm medeniyetinde felsefenin ve bilimin zayıflamasına gerçekten yol açmış mıdır? Gazzâli’nin kelâmî kaygılarından hareketle geliştirdiği refleksif düşünceler felsefe eleştirileriyle uzlaştırılabilir mi? Gazzâli felsefe düşmanı mıdır? Gazzâli’nin Batı dünyasına etkisi var mıdır, var ise nelerdir? Gazzâli hakkında geçmişten günümüze yapılan çalışmalarda ortaya çıkan fark- lılıkların sebepleri nelerdir? Bu tür sorunlar Gazzâli hakkında birçok radikal yargılara varılmasına sebep olmuştur. Çalışmamız Gazzâli hakkındaki ön yargıların oluşma sebepleri, bazı önemli iddiaların, ön yargıların kritik edilmesi ve değerlendirilmesini konu edinecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazzâli, Felsefe Tarihi, İslam Felsefesi, Felsefe Eleştirisi, İslam Medeniyeti, Kelâm

Kaynakça

• Deniz G. (2014). “Gazzâli’yi Anlamanın Usûlü”. Diyanet İlmi Dergi (2014) 7-26.
• Doğrucan M. (2017). “Gazzâli’de Erken Modernite Tespiti”. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı (2017) 209-218.
• Ebu Bekir Er-Razi. (2016). Felsefî Risaleler. Haz. Mahmut Kaya. İstanbul 2016.
• Gazzâli. (2009). Filozofların Tutarsızlığı. Çev. M. Kaya, H. Sarıoğlu. İstanbul 2009.
• Gazzâli. (1981). Filozofların Tutarsızlığı. Çev. B. Karlığa. İstanbul 1981.
• Gazzâli. (1960). El- Munkızu Min- Ad- Dalâl. Çev. Hilmi Güngör. Ankara 1960.
• Griffel F. (2012). Gazzâli’nin Felsefi Kelâmı. Çev. İbrahim Halil Üçer. İstanbul 2012.
• İbn-i Rüşd. (1998). Tutarsızlığın Tutarsızlığı. Çev. K. Işık-M. Dağ. İstanbul 1998.
• Kindi. (2015). Felsefî Risaleler. Çev. Mahmut Kaya. İstanbul 2015.
• Musa İ. (2018). Gazzâli ve İmgelem Poetikası. Çev. Çağla Taşkın. Ankara 2018.
• Ülken H. (1983). İslam Felsefesi. İstanbul 1983.
• Vural M. (2011). Gazzâli Felsefesinde Bilgi ve Yöntem. Ankara 2011.
• Zerrinkub H. (2001). Medreseden Kaçış Gazzâli’nin Hayatı, Fikirleri ve Eserleri. Çev. Hikmet Soylu. İstanbul 2001.