Boyutlandırılmış Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin (B5FKE) Türkçeye Uyarlanması: Üniversite Öğrencileri Örnekleminde Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 181 - 200, 30.12.2018

Meryem Berrin Bulut , Murat Yıldız

Öz

Kişilik, bir bireyin kim olduğunu belirten, sosyal ortamlardaki davranışlarını şekillendiren ve diğer bireylere karşı davranışlarını etkileyen bir kavram olarak düşünülebilir. Bu çalışma kapsamında Faceted Inventory of the Five-Factor Model adlı envanterin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Çalışmaya hem devlet üniversitesi hem de özel üniversitenin farklı fakültelerinde ve yüksekokullarında öğrenim gören öğrenciler dahil edilmiştir. Bu çalışmada üç farklı katılımcı grubu bulunmaktadır. İlki 1099; ikincisi 771 ve üçüncüsü ise 48 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Çalışmada veri toplama araçları olarak Watson, Nus ve Wu (2017) tarafından geliştirilen Faceted Inventory of the Five-Factor Model’in Türkçeye uyarlanmış formu ile birlikte, Sümer ve Sümer (2005) tarafından uyarlanan Beş Faktör Kişilik Ölçeği ve araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmada nicel analiz teknikleri kullanılmıştır. Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizlerinin yanı sıra korelasyon analizi uygulanmış ve betimsel istatistik tekniklerinden ortalama – standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Analizler sonrasında bu ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olarak ülkemizde kullanılabileceği so- nucuna ulaşılmıştır. Bulgular ilgili alanyazın temelinde tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Beş Faktör, Kişilik, Geçerlik, Güvenirlik, Boyutlandırılmış Kişilik

Kaynakça

• Atak H. (2013). “On-Maddeli Kişilik Ölçeği’nin Türk Kültürü’ne Uyarlanması”. Nöropsikiyatri Arşivi 50 (2013) 312-319.
• Bacanlı H., İlhan T. & Aslan S. (2009). “Beş Faktör Kuramına Dayalı Bir Kişilik Ölçeğinin Geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 7/2 (2009) 261-279.
• Benet-Martinez V. & John O. P. (1998). “Los Cinco Grandes Across Cultures an Ethnic Groups: Multitrait Method Analysis of the Big Five in Spanish and English”. Journal of Personality and Social Psychology 75 (1998) 729-750.
• Bulut M. B. (2017). “Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılıkları, Kişilik Özellikleri ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 10/50 (2017) 62-370.
• Burger J. M. (2006). Kişilik. İstanbul 2006.
• Byrne B. (2010). Structural Equation Modelling with AMOS: Basic Concepts, Application, and Programming. New York 2010.
• Costa P. T. & Widiger T. A. (2002). “Introduction: Personality Disorders and the Five Factor Model of Personality”. Eds. P. T. Costa & T. A. Widiger, Personality Disorders and the Five Factor Model of Personality (2002) 3-14. Washington.
• Demirgöz-Bal M. & Hotun-Şahin N. (2011). “Cervantes Kişilik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 8/1 (2011) 39-45.
• Erol E. (2018). Çocuk Depresif Semptom Ölçeği Geliştirme Çalışması. Doktora Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul 2018.
• Feist J. & Feist G. J. (2009). Theories of Personality. New York 2009.
• George D. & Mallery M. (2010). SPSS for windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. Boston 2010.
• Goldberg L. R., John O. P., Kaiser H., Lanning K. & Peabody D. (1990). “An Alternative Description of Personality”. The Big-Five Factor Structure 59/6 (1990) 1216-1229.
• Hofstede G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values. Beverly Hills 1980.
• Horzum M. B., Ayas T. & Padır M. A. (2017). “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması”. Sakarya University Journal of Education 7/2 (2017) 398-408.
• Jahoda G. (2011). Sosyal Psikoloji Tarihi. İstanbul 2011.
• Kağıtçıbaşı Ç. (2013). Günümüzde İnsan ve İnsanlar. İstanbul 2013.
• Kağıtçıbaşı Ç. (2012). Self, Family, and Human Development. İstanbul 2012.
• Karaman N. G., Dogan T. & Coban A. E. (2010). “A Study to Adapt the Big Five İnventory to Turkish”.
• Procedia Social and Behavioral Science 2 (2010) 2357-2359.
• Karancı A. N., Dirik G. & Yorulmaz O.. “Eysenck Kişilik Anketi - Gözden Geçirilmiş Kısaltılmış Formunun (EKA-GGK) Türkiye’de Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması”. Türk Psikiyatri Dergisi 18/3 (2007) 254-261.
• Konuk E. (1996). The Development of the Turkish Form Test-Retest Reliability and Validity Studies of the Sixteen Personality Factor Questionnaire (16 pf). Master Thesis. Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1996.
• Leech N. L., Barrett K. C. & Morgan G. A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics Use and Interpretation. Mahwah 2005.
• Markus H. R. ve Kitayama S. (1991). “Culture and the Self: Implications for Cognition, Emotion, and Motivation”. Psychological Review 98 (1991) 224-253.
• Maroof D. A. (2012). Statistical Methods in Neuropsychology. Common Procedures Made Comprehensible. US 2012.
• McCrae R. R. & Costa P. T. (1987). “Validation of the Five-Factor Model of Personality Across Instruments and Observers”. Journal of Personality and Social Psychology 52/1 (1987) 81-90.