İnan Çetin ve Mustafa Delioğlu’nun “Şahmaran ile Lokman Hekim’in Hikâyesi”nin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 545 - 559, 30.12.2018

Özlem Yeşilyurt

Öz

Edebî metinlerin incelenmesinde kullanılan bir yöntem olarak göstergebilim, 20. yüzyılda gelişen ve mimariden antropolojiye; reklamdan sinemaya, metin bilimden dilbilime kadar pek çok sahada kendine uygulama alanı bulan, disiplinlerarası bir kuramdır. Göstergebilim gösteren ve gösterilen kavramlarının karşılıklı ilişkilerine dayanan anlam katmanlarının oluşumunu ortaya koyan bir yaklaşımdır. Bu çalış- mamızda Algirdas Julien Greimas’ın göstergebilimsel yaklaşımından hareketle, İnan Çetin ve Mustafa Delioğlu’nun yazmış oldukları “Şahmaran ile Lokman Hekim’in Hikâyesi” başlıklı metin incelenmiştir. Metnin anlam katmanlarını oluşturan betisel, anlatısal-göstergesel ve izleksel aşamalar tek tek ele alın- mıştır. Anlatısal-göstergesel aşamada metin kesitlerine ayrılarak temel anlatı izlencesi ve onu destekleyen yardımcı anlatı izlenceleri bulunmuştur. Böylece öznenin değer nesnesi (object of desire) ile ilişkisi eyleyensel çizge aracılığıyla da ortaya konmaya çalışılmıştır. İzleksel aşamada metnin temel anlatı izlencesindeki karşıtlıklar ele alınmış ve metnin anlam bütünlüğüne yeniden ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Şahmeran Hikâyesi, Göstergebilimsel Çözümleme, Anlatı İzlencesi

Kaynakça

• Aslan-Karakul S. (2013). “Mavi Sakal’ın Anlam Evreni”. Dilbilim XXVII 2012 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Dergisi 1/1 (2013) 55-74.
• Aslan-Karakul S. (2014a). “Kapı’nın Dili: Göstergebilimsel bir Yaklaşım”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/35 (2014) 7-14.
• Aslan-Karakul S. (2014b). “Büyü Dükkânı’ndaki Büyülü Büyüsüz Anlatılar”. Journal of Turkish Studies 9/9 (2014) 217-234. Doi: 10.7827/ Turkish Studies.7261
• Aslan-Karakul S. (2018). “Köyden İndim Şehire Filmindeki Köylü-Şehirli İzleğinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi”. Asos Journal 6/65 (2018) 488-504
• Çetin İ. & Delioğlu M. (2015). Şahmaran ile Lokman Hekim’in Hikayesi. İstanbul 2015
• Günay V. D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul 2002
• Gürbüz A. (2017). “Ömer Seyfettin’in “Şefkate İman” Adlı Öyküsüne Göstergebilimsel Bir Yaklaşım”. Edebi Eleştiri Dergisi 1/1 (2017) 46-48.
• Kıran Z. & Kıran A. (Eziler) (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara 2007 3.
• Martin S. & Ringham F. (2000) Dictionary of Semiotics. London 2000.
• Rifat M. (1992). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul 1992.
• Uzdu-Yıldız F. (2011). Göstergebilim Kiplikleri Açısından Anlatı Kişilerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir 2011.
• Vardar B. (1988). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul 1988.
• Yozgat E. E. (2016). Göstergebilimsel Çözümleme Yönteminin Türkçe Dersi Okuma Etkinliklerine Uyarlanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Başkent Üniversitesi. Ankara 2016.
• Yücel T. (1982). Yazının Sınırları. İstanbul 1982.