Medyada Namus Adına İşlenen Cinayetler: Erkek Kurbanlar Üzerine Bir Çalışma

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 15 - 25, 30.12.2017

Nurşen Adak

Öz

Bu çalışma, çeşitli kaynaklardan beslenen namus anlayışının medya aracılığıyla yeniden üretilip üretilmediğini namus cinayetlerinin erkek kurbanlarını konu alan gazete haberleri vasıtasıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Makale ayrıca namus cinayetlerinin erkek kurbanlarının haberlerde nasıl yer aldıkları, bu haberlerin kadın kurbanlara ilişkin haberlerden farklı bir şekilde sunulup sunulmadığı, şiddeti normalleştirme ve meşrulaştırma biçimlerini de araştırmayı hedeflemektedir. Çalışma kapsamında önce-likle ulusal çapta günlük yayın yapan iki gazetede (Radikal ve Posta) 2012-2014 yıllarında yayınlanan namus cinayeti haberleri taranmıştır ve bu haberler içinde namus adına işlenen cinayetlerden kurbanın erkek olduğu haberler seçilmiştir. Seçilen haberler eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılarak çözüm-lenmiştir. Çözümleme sonucunda kurbanın erkek olduğu namus cinayeti haberlerinde de kurbanın kadın olduğu namus cinayeti haberlerine benzer olarak namus kavramının cinsellik ve kadın bedeni üzerinden tanımlandığı ve ona zarar veren erkeklerin ölümle cezalandırılarak namusun “temizlendiği” vurgulan-maktadır. Namus adına işlenen kadın cinayetlerinin faillerinin büyük çoğunluğunu erkekler oluştururken namus adına öldürülen erkeklerin failleri, namusu “kirletilen” kadınlar veya onların baba, erkek kardeş gibi erkek yakınları olabilmektedir. Araştırmanın çarpıcı verilerinden birisi de haber metinlerinde failin cinayeti namus gerekçesiyle işlediğini belirtilerek toplumdaki saygınlığını yeniden kazanma talebinin vurgulanmasıdır. Bu durum eril tahakküme dayalı cinsiyetçi şiddet söylemini pekiştirici bir rol oyna-maktadır. Ayrıca bazı haber başlıklarında „namus‟, „töre‟ kavramlarının kullanıldığı da gözlenmiştir. Bu durumun da haber aracılığıyla namus bahaneli cinayetlere ilişkin cinsiyet rejiminin ve cinsiyetçi ideolojinin pekiştirilip yeniden üretilmesine katkı sunduğu iddia edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Namus, Kadın, Namus Cinayetleri

Kaynakça

• Bağlı M. & Özensel E. (2011). Türkiye‟de Töre ve Namus Cinayetleri. İstanbul 2011.
• Bilgili N. & Vural G. (2011). “Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri”. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences 14/1 (2011) 66-72.
• Bulut M. (2008). “Bir Sosyal Temsil Araştırması: Medyada ve Üniversite Öğrencilerinde “Töre”nin Algılanışı”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/3 (2008) 63-78.
• Carll E. K. (2003). “News Portrayal of Violence and Women: Implications for Public Policy”. Am. Behav Scientist 46/12 (2003) 1601-1610.
• Carlyle K. E., Slater M. D. & Chakroff J. L. (2008). “Newspaper Coverage of Intimate Partner Violence: Skewing Representations of Risk”. J Commun 58/1 (2008) 168-186.
• Çetin İ. (2012). “Bir Bataklık Olarak „Namusun Temizlenmesi‟ Mefhumu”. Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı 1 (2012) 5-11
• Coomaraswamy A. & Sarathkumar S. (2005) “Önsöz Kadına Yönelik Şiddet ve “Namus Suçları”. Namus Suçlar Paradigmalar ve Kadına Yönelik Şiddet. İstanbul 2005.
• Doğan R. (2016). “Namus”, “Töre” ve Eril Şiddet Yargıtay Kararları, Toplumsal Cinsiyet Kuramları. Ankara 2016.
• Dursun Ç. (2008). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Haber Medyası: Alternatif Bir Habercilik. Ankara 2008.
• Foucault M. (1993). Cinselliğin Tarihi. İstanbul 1993.
• Grewal İ (2013). “Outsourcing Patriarchy”. International Feminist Journal of Politics 15/1 (2013) 1-19
• Hadidi M., Kulwicki M. A. & Jahshan H. (2001). “A Review of 16 Cases of Honour Killings in Jordan in 1995”. International journal of legal medicine 114/6 (2001) 357-359.
• Hall S. (1973). “The Determinations of News Photographs”. The Manufacture of News: Social Problems, Deviance and the Mass Media, Communication and Society”. Beverly Hills: Sage Publications 176/1 (1973) 226-247.
• Hossain S. & Welchman L. (Eds.). (2005). Honour: Crimes, Paradigms and Violence Against Women. 2005.
• İnsan Hakları Başkanlığı 2007 Töre ve Namus Cinayetleri Raporu (2008).
• Kalav A. (2012). “Namus ve Toplumsal Cinsiyet”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi/MediterraneanJournal of Humanities II/2 (2012) 151-163.
• Kardam F. (2003). “Namus Gerekçesiyle Öldürülme ya da Kendi Canına Kıyma: Kadın Cinselliği Üzerinde Baskıların Benzer Koşullarda Farklı Sonuçları”. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (2003) 249-264.
• Mojab S. (2006). “Namusun” Tikelliği ve “Öldürmenin” Evrenselliği: Erken Uyarı Sinyallerinden Feminist Pedagojiye”. Namus Adına Şiddet-Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar 7 (2006) 17-42.
• Odeh L. A. (1996). Crimes of Honour and the Construction of Gender in Arab Societies. Feminism and Islam: Legal and Literary Perspectives, Reading, Berkshire, England: Ithaca Press and Centre for Islamic and Middle Eastern Law. London 1996.
• Peristiany J. G. (1966). “Honour and Shame, the Values of Mediterranean Society”. London (1966)
• Sev‟er A. & Yurdakul G. (2001). “Culture of Honor, Culture of Change: A Feminist Analysis of Honor Killings in Rural Turkey”. Violence Against Women 7/9 (2001) 964-998.
• Shier A. & Shor E. (2016). “Shades of Foreign Evil, Honor Killings and Family Murders in the Canadian Press”. Violence Against Women 22/10 (2016) 1163-1188.
• Sirman N. (2006). “Akrabalık, Siyaset ve Sevgi: Sömürge Sonrası Koşullarda NamusTürkiye Örneği”. Namus Adına Şiddet-Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar 7 (2006) 43-45.
• Soothill K. & Walby S. (1991). Sex Crime in the News. Abingdon 1991.
• van Dijk A. (2003). “Critical Discourse Analysis”. The Handbook of Discourse Analysis (2007) 352-372.
• Yirmibeşoğlu V. (2007) Toprağa Düşen Sevdalar: Töre ve Namus Gerekçesiyle İşlenen Cinayetler, İstanbul 2007.
• Zvinkliene A. (2010). “Honour Killings in Modern Societies: A Sociological Perspective”. Islam and Civilisational Renewal 1/3 (2010) 532.