Türk ve Dünya Mitolojilerinde Sirius Kültü

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 345 - 365, 30.06.2017

Yaprak Pelin Uluışık

Öz

Yaratılışından itibaren insanoğlu, varoluşunu ve evreni anlayabilmek adına sürekli gözlemde bulunmuştur. Gökyüzü, onun gözlem yapabilmesi ve bir şeyleri anlamlandırabilmesi için sonsuz bir kaynak oluşturmuştur. Birtakım benzetmeler ile başarılı tespitler, önemli hesaplamalar yapan insan toplulukları, var oldukları dönemin en büyük medeniyetlerini kurmaya da vâkıf olmuştur. Sirius Takımyıldızı, medeniyetlerin gökyüzü ile ilgili benzetmelerine, anlatmalarına ve hesaplamalarına en çok konu olan yıldızlardandır. Bu çift yıldıza medeniyetler gizemli bir şekilde önem vermiştir. Bu makale, bu gizemin ortaya konulması ve Türklerin de bu gizeme sahip anlatmalarının tespit edilip değerlendirilmesi ile ilgilidir. Siriusyen kültür için önemli semboller olan gök tanrı, ışık, yıldız, ok ve yay ile kurt ve köpek unsurları, dünya mitolojilerinde ve Türk mitolojisinde paralellik gösteren örnekleri ile bu makalede ele alınmıştır. Dünya mitolojisi kapsamında Sirius’u işaret eden Eski Mısır, Hellen, Mezopotamya, Çin ve Hint mitlerine; Türk mitolojisi kapsamında ise Sirius ile ilgili olabileceği düşünülen Türk destan, efsane, masal vb. halk anlatılarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sirius, Gök Tanrı, Işık, Yıldız, Ok-Yay, Kurt-Köpek

Kaynakça

• Adiloğlu A. (2001). “Kafkas Nart Destanlarında Sümer ve Saka İzleri”. Bilge 31/Kış (2001) 29-32.
• Adiloğlu A. (2007). “Karaçay-Malkar Nart Destanları”. Türkoloji Araştırmaları 2/1 (2007) 196-218.
• Akmataliyev A. & Kırbaşev K. (2001). “Kırgızistan”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi (Cilt 1) 140-191. Ankara 2001.
• Arıkoğlu E. (2001). “Tuva Türkleri”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyat Metinleri Antolojisi (Cilt 1) 580-657. Ankara 2001.
• Aslan N. (2010). “Kurt Motifinin Türk Menşe Efsanelerindeki Anlamı Üzerine”. Milli Folklor 22/87 (2010) 72-77.
• Banarlı N. S. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. Cilt 1. İstanbul 2001.
• Bang W. & Arat R. R. (1936). Oğuz Kağan Destanı. İstanbul 1936.
• Black J. & Green A. (2003). Mezopotamya Mitolojisi Sözlüğü-Tanrılar, İfritler, Semboller. İstanbul 2003.
• Bonnefoy Y. (2000). Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü. Ankara 2000.
• Campbell J. (1998). Doğu Mitolojisi. Ankara 1998.
• Candan E. (2002). Türklerin Kültür Kökenleri. İstanbul 2002.
• Çobanoğlu Ö. (2007). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara 2007.
• Çoruhlu Y. (2006). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul 2006.
• Dilek İ. (2002). Altay Destanları 1. Ankara 2002.
• Dilek İ. (2007). “Sibirya Türk Masallarında Hayvanla Evlenme”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi 22 (2007) 207-218.
• Doğan L. (2001). “Türk Kültüründe Hayvanlar ve Hayvan İsimleri”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi 12/2 (2001) 615-659.