Mülûku’r-Rûm: Ya‘kūbî’ye Göre Roma İmparatorları

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 427 - 441, 30.12.2016

Erman Şan Ferit Baz

Öz

Çok fazla bilinmeyen bir konu olmasına rağmen Ortaçağ Müslüman tarihçileri, eserlerinde Roma İmparatorluğu tarihinden de bahsetmişlerdir. Bunlar arasında en yalın olanı, Ortaçağ Müslüman tarihçi ve coğrafyacılarının önde gelen isimlerinden birisi sayılan Ya‘kūbî’nin (ö. 292/905’ten sonra) Târîhu’l- Ya‘kūbî isimli eserinde bulunmaktadır. Söz konusu anlatım, aynı zamanda Ortaçağ Müslüman yazılı kaynaklarında Roma İmparatorluğu’na dair olarak günümüze ulaşabilenlerin de en eskisidir. Çok büyük bir ihtimalle, buradaki bilgilerin menşei Claudius Ptolemaios’un (MS II. yüzyıl) Πρόχειροι ϰανόνες (Tabulae manuales) isimli eseridir. Bununla birlikte, Ya‘kūbî’nin yararlandığı metin, Ptolemaios’un söz konusu eserine Theon Alexandrinus (MS IV.-V. yüzyıllar) tarafından ilaveler yapılmış hâlidir. Fazla bir detaya sahip olmayan bu anlatımda, birkaç yerde özet halinde birtakım bilgilerin aktarılmasıyla yeti- nilmiştir. Bu nedenle söz konusu anlatımı “Roma İmparatorları Listesi” şeklinde adlandırmak daha doğ- rudur. Sürekli münasebette bulundukları Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu oldukça iyi tanımalarına rağmen Müslümanların Roma İmparatorluğu’yla tanışmaları bu liste vasıtasıyla olmuş olmalıdır ve bu açıdan değerlendirildiğinde söz konusu listenin sahip olduğu önem aşıkardır.

Anahtar Kelimeler

Ya‘kūbî, Târîhu’l-Ya‘kūbî, Roma İmparatorluğu, Rûm, Claudius Ptolemaios, Theon Alexandrinus, Ortaçağ İslâm Kaynakları

Kaynakça

• Ağarı M. (2002). İslâm Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar-Doğuşu, Gelişimi ve Temsilcileri-. İstanbul 2002.
• Ağarı M. (2013). “Ya‘kūbî”. DİA XLIII (2013) 287-288.
• Alfonso el Sabio. Primera Crónica General Estoria de España. Vol. I. Madrid 1906.
• Alföldy G. (1995). “Eine Bauinschrift aus dem Colosseum”. ZPE 109 (1995) 195-226.
• Andreae B. (2001) “Vesuvius”. Ed. C. Andresen, Lexikon der Alten Welt. Band 3 (2001) 3222.
• Atlan S. (1970). Roma Tarihi’nin Anahatları, I. Kısım Cumhuriyet Devri. İstanbul 1970.
• Avcı C. (2004). “Mes‘ûdî, Ali b. Hüseyin”. DİA XXIX (2004) 353-355.
• Aydın C. & Aydın G. (1992). “Batlamyus”. DİA V (1992) 196-199.
• Barag D. (1978) “The Palestinian 'Judaea Capta' Coins of Agrippa II Minted under the Flavians”. NumChron 18 (1978) 14-23.
• Baz F. (2016) “Pamphylia’nın İlk Neokoros Unvanının Perge’ye Verilmesi Hakkında Düşünceler”. Ed. E. N. Arca Akdoğu, Vir Doctus Anatolicus. Studies in Memory of Sencer Şahin / Sencer Şahin Anısına Yazılar (2016) 134-147. İstanbul.
• Berges D. & Nollé J. (2000). Tyana. Archäologisch-historische Untersuchungen zum südwestlichen Kappadokien Teil I-II. Bonn 2000.