Phaselis Batı ve Kuzeybatı Nekropolis’leri

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 279 - 297, 30.12.2016

Betül Gürel

Öz

Phaselis, Akdeniz‟de sahip olduğu üç doğal limanıyla önemli bir ticaret noktası olarak dikkat çekmektedir. Kent Lykia ve Pamphylia sınırlarının birleştiği noktada yer almaktadır. Bugüne kadar elde edilen arkeolojik veriler, epigrafik belgeler, nümizmatik bulgular ve antik kaynaklar ışığında kentin Arkaik Dönem‟den Doğu Roma Dönemi‟ne dek iskan gördüğü bilinmektedir. Phaselis‟te 1812 yılında başlayan ve kesintilerle 2000 yılına değin uzanan araştırmalar kent tarihi ve yerleşimi hakkında bazı bilgiler sunmasına karşın Phaselis nekropolis‟lerine dair detaylı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu durum Phaselis‟in bölge sınırları içerisinde yer alan diğer antik kentlerle mezar mimarisini ve ölü gömme geleneklerini benzerlik ve farklılıklar açısından incelemeyi gerekli kılmaktadır. Kentte çeşitli unsurlarla birbirinden ayrılan üç nekropolis alanı bulunmaktadır. Bu çalışmada, nekropolis araştırmalarının başlangıcı için belirlenen “Batı ve Kuzeybatı Nekropolis” mercek altına alınmaktadır. Bu bağlamda şimdiye değin elde edilen veriler ışığında, nekropolis‟lerin kent içindeki konumu, sınırları, mezar türlerinin tespiti ve dağılımı ekseninde kentin gömü geleneğinin mezar mimarisine yansımalarına dair bilinenler ve yorumlar paylaşılmaktadır. Ayrıca kuzeybatı nekropolis‟te yer alan mezarların topografya üzerindeki dağılımını gösteren harita da çalışma içerisinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Phaselis, Nekropolis, Mezar, Lahit, Khamasorion, Ostothek, İnhumasyon

Kaynakça

• Adak M., Tüner N. & Şahin S. (2005). “Neue Inschriften aus Phaselis”. Gephyra 2 (2005) 1-20.
• Akçay A. (2016) “Epigrafi Araştırmalarında Yeni Bir Belgeleme ve Analiz Metodu Olarak RTI” Mediterranean Journal of Humanities (MJH) VI/2 (2016) 1-16. Doi: 10.13114/MJH.2016.285.
• Akçay T. (2008) Olba Mezarları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Mersin 2008.
• Arslan M. & Tüner-Önen N. (2014a). “2012 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 31 (2014) 78-89.
• Arslan M. & Tüner-Önen N. (2014b). “2013 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması”. AST 32 (2014) 289-300.
• Arslan M. & Tüner-Önen N. (2016). “Phaselis”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 300-317. İstanbul.
• Bayburtluoğlu C. (2004). Lykia. İstanbul 2004.
• Bean G. E. (1997). Eskiçağ’da Güney Kıyılar. İstanbul 1997.
• Bean G. E. (1998) Eskiçağ’da Lykia Bölgesi. Çev. Hande Kökten. İstanbul 1998.
• Blackman D. J. (1981). “The Inscriptions”. Eds. J. Schäfer, Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen (1981) 138-163. Tübingen.
• Blumenthal, E. (1963). Die altgriechische Siedlungs kolonisation im Mittelmeerraum unter besonderer Berücksichtigung der Südküste Kleinasiens. Tübingen 1963.
• Coldstream J. N. (1985). “Greek Temples: Why And Where?”. Eds. P. E. Easterling & J. V. Muir, Greek Religion and Society. Cambridge 1985.
• Cormack S. (2004). The Space of Death in Roman Asia Minor. Viyana 2004.
• Çelgin A. V. (1990). Termessos Kenti Nekropolleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul 1990.
• Çevik N. (1998). “Yuvarlak Kaya Ostothekleri, Trebenna‟da Belgelenen Yeni Bir Mezar Tipi ve Onun Işığında Benzeri Çukurların Yeniden İrdelenmesi”. Adalya II (1998) 127-150.
• Çevik N. (2008). “Kitanaura: Doğu Likya‟da bir Kent”. Festschrift für Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu zum 65. Geburtstag. İstanbul 2008.
• Dökü E. (2008). Paphlagonia Bölgesi Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2008.
• Eust. Comm. Dion Per. (= Eustathios, Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem) Kullanılan Metin: “Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem”. Ed. K. Muller, Geographi Graeci Minores. vol. 2. (repr. Hildesheim 1965). Paris 1861
• Eren K. (2015). “Arkaik Kutsal Alanlarda Yer Seçimini Belirleyen Etmenler”. Phaselis I (2015).
• Gülşen F. (2010). Patara Markia Anıt Mezarları ve Restitüsyonu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2010.
• Hellenkemper H. & Hild F. (2004). TIB VIII 1-2 Tabula Imperii Byzantini 8: Pamphylien und Lykien. Viyana 2004.
• Hülden O. (2016). “Likya Nekropolleri ve Ölü Kültü”. Ed.: H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 376-387. İstanbul.
• Işık F. (1995). “Tempelgräber von Patara und ihre anatolischen Wurzeln”. Lykia II (1995) 160-186.
• İdil V. (1998). Likya Lahitleri. Ankara 1998.
• Keen A. G. (1998). Dynastic Lycia: A Political History of the Their Relations with Foreign Powers, C. 545 – 362 B.C. Leiden 1998.
• Keskin K. (2014). Tlos Lahitleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Antalya 2014.
• Kızgut İ. (2010). “Beydağları Yüzey Araştırmaları”. AST 27/3 (2010) 209-230.
• Koch G. (2001). Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri. İstanbul 2001
• Koçak M. (2015). “Su Kenarında Sonsuzluk: Patara Liman Nekropolis‟i Işığında Antik Limanlar ve Mezarlar İlişkisi Üzerine”. MJH IV/1 (2015) 275-285.
• Korkut T. (1999). “Die pamphylisch-kilikischen Kalkstein-Girlandenostotheken”. I. Internationale Kilikische Symposium. Mersin, Haziran 1998. Olba II (1999) 381-398.
• Korkut T. (2004). “Niobe – Medea Trajedisi? Pamphylia Lahdi Üzerinde İşlene Frizin İkonografisine Yeni Bir Bakış”. Adalya VIII (2004) 193-216.
• Kuban Z. (2016). “Likya Kaya Mezarları”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 410-421. İstanbul.
• Lanckoronski K. (2005). Pamphylia ve Pisidia Kentleri. Cilt 1. Pamphylia. Çev. S. Bulgurlu-Gün. İstanbul 2005.
• Morris I. (1987). Burial and Ancient Society, the Rise of the Greek City-State. Cambridge 1987.
• Özer E. & Taşkıran M. (2010). “Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması (Surveys in and Around the Ancient City of Sillyon in 2009)”. ANMED 8 (2010) 165-169.
• Özer E. (2014). “A Typological Suggestion Concerning Hellenistic And Roman Lycian Sarcophagi”. Cedrus II (2014) 75-87.
• Özer E. (2016). “Likya Lahitleri”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 422-433. İstanbul.
• Schäfer J. (1981).
• Phaselis. Beiträge zur Topographie und Geschichte der Stadt und ihrer Häfen. Tübingen 1981.
• Strab. (= Strabon, Geographika). Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Geographika. Çev. Adnan Pekman. İstanbul 2009.
• Şimşek C., Okunak M. & Bilgin M. (2011). “Laodikeia Nekropolü (2004-2010 Yılları)”. Ed. C. Şimşek, Laodikeia Çalışmaları 1.1-1.2 (2011). İstanbul.
• Takmer B. & Tüner-Önen N. (2007). Via Sebaste: Anadolunun En İyi Korunmuş Roma Yolu'nun Varsak'tan Geçen Güzergahı. Antalya 2007.
• Turak Ö. (2011). Roma Dönemi Pamphylia Lahitleri ve Atölye Sorunu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, İstanbul 2011.
• Tüner-Önen N. (2008). Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Antalya 2008.
• Tüner-Önen N. (2015). Ancient City of Lycian Civilization: Phaselis. Ministry of Culture and Tourism. Ankara 2015.
• Uğurlu E. (1999). Kyaneai Bezemeli ve Yazıtlı Lahitleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü, Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı, Ankara 1999.
• Uğurlu E. (2003). “Sarcophagi in the Necropoleis of Andriake, Near Myra (Lycia)”. Journal of Roman Archaelogy 16 (2003) 355-366.
• Uğurlu E. (2006). Olympos ve Nekropolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara 2006.
• Zahle J. (1983). Arkæologiske Studier i Lykiske Klippegrave og Deres Relieffer. Copenhague 1983.
• Zimmermann M. (2016). “Likya Uygarlığı‟nın Keşfi”. Eds. H. İşkan & E. Dündar, Lukka’dan Likya’ya, Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (2016) 4-9. İstanbul.