1893 Yangını Sonrası Şam Emevi Camii Restorasyonu

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 333 - 341, 30.12.2016

Hilal Kazan

Öz

I. Velid tarafından 705-715 yılları arasında yapılan Şam Emevi/Ümeyye Camii tarih boyunca birçok kez yanmış, muhtelif doğal afet ve yıkımlar sonucu tamir edilerek yeniden ihya edilmiştir. Hilafeti devraldıktan sonra Osmanlı Devleti’nin İslam Dini’nin önemli ve mukaddes mabedlerine hizmeti, bu toprakları terk ettikleri devletin en çalkantılı ve ekonomik açıdan en zayıf olduğu XX. asrın başlangıcına kadar devam etmiştir. Bu bağlamda Sultan II. Mahmud ve Sultan Abdülmecid’in Mescid-i Nebevi’yi büyük tamirattan geçirmeleri, Kanuni Sultan Süleyman başta olmak üzere diğer Osmanlı sultanları ile beraber II. Abdülhamid’in de aynı coğrafyada yaptığı tamirat ve imar hareketleri de hatırlanmalıdır. Şam Emevi Camii de bunlardan biridir. Camii, Müslüman-Türk hakimiyeti zamanında beş defa yandığından büyük onarımlar geçirmiştir. Bu onarımların sonuncusu ise Sultan II. Abdülhamid tarafından yapıldı. 15 Eylül 1893/5 Rebiulahir 1311 tarihinde geçirdiği büyük yangından hemen sonra vakit geçirilmeden hare- kete geçilip teftiş, keşif ve tamiratın icrasının sonuçlanması on yıl kadar devam eder. Bu bildiride yaşanan süreç sebep ve sonuçlarıyla beraber Osmanlı Arşivi belgeleri çerçevesinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şam Emevi Camii, Restorasyon, Mimarî, II. Abdülhamid, Yangın

Kaynakça

• Ateş İ. (1978). “Şam Ümeyye Câmi ve Vakfiyesi”. Vakıflar Dergisi XII (1978) 20-78.
• Dündar A. (2001). “Osmanlılarda Tamir Süreci, Çeşitleri ve Bazı Selçuklu Yapılarındaki Uygulamalar”. Haz. O. Eravşar, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler (2001) 269-281.
• Ertaş M. Y. (2001). “1759 Şam Depremi’nde Büyük Hasar Gören Emeviye, Selimiye ve Süleymaniye Câmilerinin Onarımı”. Haz. Ş. Ercebeci & A. Şimşek-Canpolat, Ortadoğu’da Osmanlı Dönemi Kültür İzleri Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri (25-27 Ekim 2000). Cilt I 2(001) 241-251. Yazıcı T. (n.d.). “Emevi Camii”. DİA XI (n.d.) 108-109.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA): BEO 348/26041-1-3; BEO, 489/36629; BEO. 591/44256; BEO. 652/48851; BEO. 662/49604-1,2; BEO. 688/51586-1; DH.MKT. 150/25; DH.MKT. 204/86; H.MKT. 300/75; HR.SYS. 26/69; İ.EV. 9/28-001-001, 002-007; İ. EV. 9/28-004; İ.HUS. 17/13; İ.HUS. 17/111; İ.HUS. 30/100; İ.ML. 59/71; MF. MKT. 517/27; ŞD.142/57; ŞD. 2284/28-2; Y.A.HUS.361/116-01; Y.A.HUS.361/116-02; Y.A.HUS. 291/13; Y.MTV. 167/73; Y.PRK.AZJ. 27/79-1; Y.PRK.AZJ. 27/79- 12; Y.PRK.BŞK.52/59; Y.PRK.DH.7/35; Y.PRK.EV.2/22-1,2; Y.PRK.UM. 29/14; Y.PRK.UM. 29/14.