Doğu Batı Arasında İki Mütereddit: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 1, 143 - 154, 30.06.2016

Zafer Doğan

Öz

Bu makale edebiyatımızın çok tartışılan iki yazarı olan Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay’ın geçmiş ile bugün veya daha doğru bir ifadeyle gelenek ile modernlik arasındaki kırılmayı nasıl ele aldıkları sorusuna cevap aramaktadır. Atay ve Tanpınar Türk edebiyatında Doğu-Batı meselesinde alışılagelen yaklaşımları sorgulayarak ve aşarak; yeni bir perspektif getirdiler. Her iki yazarın Türk edebi geleneği içerisindeki ayırt edici özelliği geçmiş ve bugün arasındaki kırılmanın giderilmez bir kopukluk doğurduğunun farkında olmaları ve bu kopukluğun yarattığı durumları kimi zaman hüzünle kimi zaman da ironiyle işleyerek edebi yaratıcılıklarının beslendiği bir kaynak haline dönüştürebilmeleridir. Onlar hep bir endişe kaynağı olan bu kopukluğu aşmayı amaçlamazlar. Geleneğe dönülemeyeceğinin farkındadırlar. Modern olanı tereddütsüz benimsemenin getireceği yüzeyselliği ve yarattığı kimlik kaybını ise reddeder-ler. Tam da bu yüzden bu mütereddit hali yeni bir kararlılık haline getirip bu konuda yeni bir hesaplaşma biçimi önerirler. O güne kadar sentez fikriyle aşılmaya çalışılan Doğu-Batı meselesi artık onların roman-larında çözüm getirilmesi gereken bir mesele değil; edebiyatlarına hakiki bir ses kazandıran bir güce dönüşür. Makale hazırlanırken, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Oğuz Atay'ın Doğu-Batı ilişkisini ele alışları incelenmiş ve her iki yazarın kimlik ve medeniyet anlayışı saptanmıştır. Bu saptamadan sonra, bu yazar-ların kimlik ve medeniyet anlayışlarındaki benzerlikleri ve farklılıkları makalede gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu-Batı Sorunu, Kimlik Endişesi, Modernleşme, Edebi Özerklik, Mazi

Kaynakça

• Atay O. (200820). Tehlikeli Oyunlar. İstanbul 2008.
• Atay O. (19917). Tutunamayanlar. İstanbul 1991.
• Atay O. (1987). Günlük. İstanbul 1987.
• Ayvaz E. (2006). “Sonradan Gelenin Tanıklığı”. Toplumbilim Dergisi 20 (2006) 153-163.
• Ersanlı Behar B. (19952). İktidar ve Tarih, Türkiye’de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937). İstanbul 1995.
• Gürbilek N. (2004). Kör Ayna, Kayıp Şark: Edebiyat ve Endişe. İstanbul 2004.
• Maszák-Szegedy M. (2001). Literary Canons: National and International. Budapest 2001.
• Moran B. (19912). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış. Cilt II. İstanbul 1991.
• Tanpınar A. H. (201018). Huzur. İstanbul 2010.
• Tanpınar A. H. (2008a24). Beş Şehir. İstanbul 2008.
• Tanpınar A. H. (2008b3). Günlüklerinin Işığında Tanpınar’la Baş Başa. Ed. İnci Enginün-Zeynep Kerman. İstanbul 2008.
• Tanpınar A. H. (2005a7). Mahur Beste. İstanbul 2005.
• Tanpınar A. H. (2005b10). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. İstanbul 2005.
• Tanpınar A. H. (2005c4). Yaşadığım Gibi. İstanbul 2005.
• Seyppel T. (1989). Oğuz Atay'ın Dünyası. Çev. Tanıl Bora. İstanbul 1989.