I. Dünya Savaşı'nda Efsane Kruvazör Emden Mürettebatı’nın Yemen’e Varışları ve Osmanlı Devleti'ne Sığınmaları

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 93 - 122, 30.12.2015

İbrahim Aykun Yahya Yeşilyurt

Öz

I. Dünya Savaşı başladığı zaman SMS Emden Kruvazörü, Pasifik Okyanusu’ndaki Alman üssünde bulunuyordu. İngiltere’nin Almanya’ya savaş açması üzerine, okyanusta Almanya’nın Avrupa’daki yükünü hafifletmek üzere harekete geçen Alman Filosu, Amerika kıtasına doğru yol alırken, Emden bulunduğu donanmadan ayrılarak batı yönünde seyretmişti. SMS Emden yaptığı faaliyetlerle İngiliz, Fransız ve Rus gemilerinin korkulu rüyası haline gelmişti. Yoğun bir takipten sonra nihayet Cocos Adaları açığında Avusturalya’ya ait Sydney tarafından batırılan bu kruvazör, o tarihlerde sürmekte olan savaşta, müttefikleri motive etmekteydi. Yaptığı korsanlık tarzı baskınlarla adını deniz harp tarihine yazdıran Emden Kruvazörü ve mürettebatı efsane haline gelirken İngilizler ve müttefikleri için ise korkulu bir rüya haline gelmişti. Emden kruvazörünün başta kumandanı Hellmuth von Mücke olmak üzere, çok önemli mürettebatı, yoğun bir takibin ardından Yemen’de karaya çıkmışlardı. Osmanlı Devleti’nin bir vilayeti olan Yemen, I. Dünya Savaşı’nda İngilizlere karşı bir mücadele sahasıydı. Karaya çıkanlar, çıktıkları bölgenin neresi olduğunu bilmiyorlardı. Bu mürettebatın Yemen serüveni sadece Mücke’nin hatıratında yazdıklarıyla sınırlı kalmıştır. Hakkında sınırlı bilginin bulunduğu bu tarihi vaka, Türkiye’deki askeri arşivlerde yapılan yoğun araştırmalar neticesinde yeniden ele alınarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

SMS Emden, I. Dünya Savaşı, İngiltere, Almanya, Osmanlı Devleti, Yemen

Kaynakça

• Adcock J. (1916). Australasia Triumphant with the Australians and New Zealanders in the Great War on Land and Sea. Londra 1916.
• Armaoğlu F. (2009). 20. Yüzyıl Siyasi Tarih. İstanbul 2009.
• Balfour A. J. (1915). The Navy and the War. Londra 1915.
• Bayur Y. H. (1991a). Türk İnkılabı Tarihi. Cilt II, K. I. Ankara 1991.
• Bayur Y. H. (1991b). Türk İnkılabı Tarihi. Cilt II, K. IV. Ankara 1991.
• Buchan J. (1915). Nelson's History of The War. Cilt IV. Londra 1915.
• Currey E. H. (1917). How We Kept the Sea. Londra 1917.
• Ferro M. (2002). Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine Sömürgecilik Tarihi 13.-20. Yüzyıl. Çev. M. Cedden. Ankara 2002.
• Forstmeier F. (1972). SMS Emden/Small Protected Cruiser 1906-1914. UK 1972.
• Gill C. C. (1918). Naval Power in the War. New York 1918.
• Howard F. (1918). On Three Battle Fronts. New York 1918.
• Kelly P. J. (2011). Tirpitz and the Imperial German Navy. Indiana 2011.
• Marshall E. M. (Dü.). (1915). “The Story of The Great War”. The All-Red Mail 2 (December 1915) 10- 11.
• Mücke H. V. (1917). The "Ayesha". Çev. H. S. White. Boston 1917.
• Renouvin P. (2004). 1. Dünya Savaşı ve Türkiye 1914-1918. Çev. Ö. Uğurlu. İstanbul 2004.
• Robbins K. (2005). I. Dünya Savaşı. Çev. M. Günay. Ankara 2005.
• Strachan H. (2014). Birinci Dünya Savaşı. Çev. Ü. H. Yolsal. İstanbul 2014.
• Taylor J. M. (2007). “Audacious Cruise of the Emden”. MHQ: The Quarterly Journal of Military History (Summer 2007) 38-47.
• Ülman A. H. (2002). I. Dünya Savaşı'na Giden Yol ve Savaş. Ankara 2002.
• Üzen İ. (2010). “Alman Kruvazörü Emden Mürettebatının Osmanlı Topraklarındaki Serüveni (1915)”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/2 (2010) 361-381.
• Weisbach R. (1936). Büyük Harpte Kruvazör Harbi. Çev. B. Ali. İstanbul 1936.
• Yeşilyurt Y. & Kızılkaya O. (2015). “Yemen Cephesi Komutanlarından Arif Bey'in Tihame Harekatı Hakkında Askeri Raporu”. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi 25 (2015) 77-102.
• Yılmazata M. (2012). Savaşa Giden Yol 1908 Bosna-Hersek'in İlhakı. İstanbul 2012.