Schopenhauer ve Spinoza'da İnsan Bedeni ve Duygulanımları

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 413 - 420, 30.06.2015

Fatih Yıldız

Öz

Etica isimli çalışmasında, duyguların mantığını kuran Spinoza'ya göre, fikirler duygulanışları, duygulanışlar da bedeni etkiler. Dışsal bir nedenin ideasının-fikrinin- yarattığı kıskançlık, öfke, kin, nefret gibi duygular bedenin etkinlik gücünü düşürür. Bunun yerine Spinoza, sevgiye dayalı ve ondan türetilen olumlu duyguların konulmasının, insanın doğal yapısına daha uygun ve daha rasyonel olduğunu söyler. Ona göre, insanın etkinlik gücünü düşüren duygular ancak daha güçlü bir duygu olan sevgi duygusu ile galebe çalınır. Schopenhauer'da ise beden, isteklerin merkezi ve duyguların santralıdır. İnsan ölünceye kadar, beden biteviye yeni yeni ihtiyaçlar üretmeye devam eder. İnsana düşen, dünyadan el etek çekmek duyusal kaynaklı hazlardan ve acılardan elden geldiğince kendini soyutlamaktır. Çalışmamızda beden, duygulanım, akıl ve çevre etkileşimi, insan bütünlüğü göz önünde bulundurularak ele alınmış, bu öğeler arasındaki uyumun, sağlıklı ve mutlu bireyler oluşturabilmekteki rolü üzerinde durulmuştur. İstekler ve akıl arasındaki parçalanmanın, şizofrenik bireyler yaratabileceği, Spinoza ve Schopenhauer'ın düşüncesi üzerinden tartışılmıştır. Bütünlüğü parçalanmış insan bedeninin, altı ve üstü arasındaki gerilim, diğer bir ifadeyle alt yapı (tenasül organları) ile üst yapı (akıl) arasındaki çatışma, başka bir deyişle etkileşim, tartışmamızın ana izleğini oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler

Beden, Duygu, Arzu, İsteme, Akıl, Conatus, Şizofreni

Kaynakça

• Bumin T. (1996). Tartışılan Modernlik. İstanbul 1996.
• Deleuze G. (2011). Spinoza, Pratik Felsefe. Çev. U. Baker & A. Nahum, İstanbul 2011.
• Ferrucci F. (2007). Tanrının Ağzından Evrenin Hikayesi. Çev. Elif Özsayar. İstanbul 2007.
• Janaway C. (2007). Schopenhauer. Çev. Çağrı Ataman. İstanbul 2007.
• Ramond C. (2014). Spinoza Sözlüğü. Çev. Bilgesu Şişman. İstanbul 2014.
• Sans E. (2006). Schopenhauer. Çev. Işık Ergüden. Ankara 2006.
• Schopenhauer A. (2007). Hayatın Anlamı. Çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul 2007.
• Schopenhauer A. (2012). Aşka ve Kadınlara Dair. Çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul 2012.
• Schopenhauer A. (2005). İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. Çev. L. Özşar. İstanbul 2005.
• Scruton R. (2002). Spinoza. Çev. Cemal Atila. İstanbul 2002.
• Spinoza B. (2006). Etica. Çev. Hilmi Ziya Ülken. Ankara 2006.
• Sunat H. (2014). Spinoza ve Felsefesi. İstanbul 2014.