Osmanlı İmparatorluğu’nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik Bir İnceleme

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 2, 71 - 88, 30.12.2014

Aylin Doğan

Öz

Nüfus üzerine yapılan araştırmalarla, bir toplumun hem sosyo-ekonomik, hem de sosyo-kültürel bir takım özellikleri hususunda önemli bilgiler elde edebilmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı da, sadece müslüman erkek nüfusun sayıldığı, 1830’da başlayan ve 1831’de tamamlanan, Osmanlı İmparator-luğu’nun modern anlamda yapılan ilk genel nüfus sayımı verilerine göre, Antalya’daki yerleşimin çekirdek birimi olarak kaleiçi mahallelerindeki müslüman erkek nüfusun demografik açıdan incelenmesi-dir. Bu kayıtlardan sadece erkek nüfus sayısının tespiti açısından değil, diğer demografik unsurların tespiti açısından da yararlanılacaktır. Ayrıca, kayıtlarda yer alan sayım sonuçları ile kendi sayımlarımız neticesinde elde ettiğimiz sonuçlar arasındaki farklılık da ortaya konulacaktır. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri tasnifinde 3190 numara ile yer alan, askeri maksat güdülerek müslüman erkek nüfusun sayıldığı ve Osmanlı Türkçesi ile kaydedilen Antalya’ya ait 1830 tarihli ilk genel nüfus sayım defteri (BOA., NFS.d. 3190), bu çalışmaya yön veren temel kaynak niteliğindedir. Bu çalışma ile ilk genel nüfus sayımı sonuçlarına göre Antalya Kaleiçi’nde tespit edilen 13 mahalledeki erkek nüfus verisi, demografik unsurlar açısından incelenerek, literatüre yeni veriler ışığında bir katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, İlk Genel Nüfus Sayımı, Antalya, Kaleiçi

Kaynakça

• Acun, F., (2005). “Osmanlı Şehirlerinde Devlet ve Sivil Toplum”. Sivil Toplum Dergisi, 3/10, 51-59.
• Armağan, L., (2005). “XVI. Yüzyılda Antalya”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 24/38, 93-111.
• Barkan, Ö. L. (2000). “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri (I)”. Haz.: Hüseyin Özdeğer. Osmanlı Devleti’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi/Tetkikler-Makaleler, I, 175-214. İstanbul: İ.Ü.İ.F. Dilek Ofset-Matbaacılık.
• Bingöl, S., (2004). “İstanbul’da 1829 Nüfus Sayımı ve Bazı Mahallelerin Müslüman Nüfusu Üzerine Bir İnceleme”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 23/36, 43-60.
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. 16. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Doğan, A., (2012). 19. Yüzyılda Teke Sancağı Antalya Merkez Kazası’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Elibol, N., (2007). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Nüfus Meselesi ve Demografi Araştırmaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,12/2, 135-160.
• Emecen, F., (1991). “Antalya” maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt-3, 232. İstanbul.
• Erten, S. F., (1940). Antalya Vilayeti Tarihi. İstanbul: Tan Matbaası.
• Karaca, B., (2002). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Teke Sancağı. 1. Baskı. Isparta: Fakülte Kitabevi.
• Karal, E. Z., (1943). Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara: Başvekalet İstatistik Umum Müdürlüğü Yayını.
• Moğol, H., (1990). Şer’iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, R., (1994). “Osmanlı Döneminde Antalya’nın Fiziki ve Demografik Yapısı (1800-1867)”. XI. Türk Tarih Kongresi, (Ankara: 5-9 Eylül 1990), Kongreye Sunulan Bildiriler IV. Cilt, 1369-1405. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Tabakoğlu, A., (2003). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tekindağ, Ş., (1979). “Teke-Oğulları” maddesi. MEB İslam Ansiklopedisi, 12/1, 131. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Uzunçarşılı, İ. H., (1969). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.