Pindaros’ta Aşk Büyüsü: Aphrodite’nin “Divâne (Eden) Kuşu” Iynks’ün Kerameti

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 1, 155 - 170, 30.06.2013

Erman Gören

Öz

Bu makale, dili ve üslubundaki çift anlamlılıkla sıklıkla tartışma konusu edilen Pindaros’un dize- lerinden hareketle (Pin. Pyth. IV. 214-219), “aşk büyü”süne ilişkin kapsamlı bir sorunsalın bir boyutunu mercek altına almayı amaçlamaktadır. Pindaros tarafından Pythia Oyunları muzafferi Kyrene’li Arkesilas için bestelenen epinikion’da (M.Ö. 462) çok bilinen Iason-Medeia mythos’unun farklı bir yönüne dikkat çekilmektedir. Iynks olarak adlandırılan bir kuşla yapılan bu büyünün ayrıntıları daha geç dönemde Theo- kritos’ta (Theoc. Id. II. 17) da bahsedilmesine rağmen, Arkaik Hellen Şiiri bağlamında bir tek Pindaros’ta ele alınır. Bu ritüelin niteliği, işlevi ve ritüelde yer alan aktörlere dair ayrıntılı bir çözümlenme, filolojinin metin bazlı temel yaklaşımlarından din tarihinin sunduğu verilere, tarihsel ornitolojiden arkeolojiye geniş bir spektruma odaklanmayı gerektirmektedir. Sonuçta, söz konusu ritüelin kimi safhaları aydınlatılmaya, ilgili büyü uygulamasının ve aygıtlarının tarihsel süreçteki gelişimi serimlenmeye ve büyü uygulamala- rından Yeni Platonculuk’un kozmolojik kurgularına iynks’le ‘sınır’ fikri arasındaki ilişki soruşturulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aşk büyüsü, Boyunçeviren (Iynx torquilla), Orpheusçuluk, sınır fikri, sympatheia, Yeni Platonculuk

Kaynakça

• Blanford, W. T. (1895). The Fauna of British India, including Ceylon and Burma, vol 3. London: Taylor and Francis.
• Braswell, B. K. (1988). A Commentary on the fourth Pythian Ode of Pindar. Berlin/New York: Walter de Gruyter.
• Burns, D. (2004). “Proclus and the Theurgic Liturgy of Pseudo-Dionysius”. Dionysius, 22, 111-132.
• Cairns, D. L. (1993). Aidôs: The Psychology and Ethics of Honour and Shame in Ancient Greek Literature. Oxford: Clarendon Press.Call. fr. = Kallimakhos, Fragmenta. Pfeiffer, R. (Ed.) (1949). Callimachus, vol. I: Fragmenta. Oxford:Clarendon Press.
• Chantraine, P. (1968). Dictionnaire étymologique de la Langue Grecque: Histoire des Mots. Paris: Édition Klincksieck.
• Cic. ND = Cicero, De Natura Deorum. Rackham, H. (Ed./Trans.) (1933). Cicero: On the Nature of the Gods. Academics. Cambridge (MA): Harvard University Press, (The Loeb Classical Library).
• Dam. in Par. ve Pr. = Damaskios, Eis ton Platonos Parmeniden ve Aporiâi kai Lyseis peri tôn Prôtôn Arkhôn. Ruelle, C. É. (Ed./Trans.). Dubitationes et solutiones de primis principiis, in Platonis Parmenidem, vols. I-II. Parisiis: Excusum in Typographeo Publico.
• Detienne, M. (1994). The Gardens of Adonis: Spices in Greek Mythology (Trans. Janet Lloyd). Princeton (NJ): Princeton University Press.
• Duvick, B. (Trans.) (2007). Proclus. On Plato’s Cratylus. London: Gerald Duckworth.
• Eur. Med. = Euripides, Medeia: Kovacs, D. (Ed./Trans.) (1994). Euripides: Cyclops, Alcestis, Medea. Cambridge (MA): Harvard University Press, (The Loeb Classical Library).
• Eur. Rh. = Euripides, Rhêsos. Kovacs, D. (Ed./Trans.) (2003). Euripides: Bacchae, Iphigenia at Aulis, Rhesus. Cambridge (MA): Harvard University Press, (The Loeb Classical Library).
• Ep. = Epigrammata. Gow, A. S. F. - D. L. Page (Ed.) (1965). The Greek Anthology: Hellenistic Epigrams, 2. vols. Cambridge: Cambridge University Press.
• Faraone, C. A. (1991). “Binding and Burying the Forces of Evil: The Defensive Use of “Voodoo Dolls” in Ancient Greece”. Clasical Antiquity, 10/2, 165-205, 207-220