Eski Anadolu Türkçesi Özellikleri Gösteren Bir Kıssa-yı Yûsuf

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 1, 71 - 88, 30.06.2013

Ali Cin , Didem Akyıldız

Öz

Kıssa-yı Yusuf, Hz. Yusuf peygamberin ibret dolu hayat hikâyesinin aşk, sevgi, umut, ihanet, kıskançlık, nefret gibi insanî duygularla zenginleştirilmesiyle birlikte yüzyıllar boyu çeşitli kişilerce çeşitli biçimlerde kaleme alınmış ve zevkle okunmuş dinî boyutlu bir hikâyedir. Edebî sahada, Kıssa-yı Yûsuf, Yûsuf Mesnevisi, Yûsuf u Züleyha, Yûsuf u Zelîha gibi çeşitli adlarla anılan hikâyenin geçmişten günümüze bu kadar sevilmesi ve rağbet görmesinde, hikâyenin kaynağının kutsal kitaplara dayanmasının payı büyüktür. Tevrat ve bazı bölümleriyle İncil’de de dini, ahlaki ve felsefi boyutları içermesinden ötürü insanlığa yön vermesi için bahsedilen bu hikâye, Kur’ân-ı Kerim’de “ahsen’ül-kasas” yani “kıssaların en güzeli” olarak vasıflandırılmaya layık görülmüştür. Hem Batı hem Doğu edebiyatlarında birbirinden güzel örnekleri bulunan bu hikâyenin, Türk Edebiyatında ilk örneğinin görüldüğü 13. yüzyıldan günümüze birçok manzum ve mensur Kıssa-yı Yusuf yazılmıştır. Bu makalede, Eski Anadolu Türkçesi özelliklerine sahip, Muhammed bin Hüseyin tarafından istinsah edilen 3485 beyitlik Kıssa-yı Yûsuf mesnevisi ve eserin dil özellikleri hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kıssa-yı Yûsuf, Yûsuf ve Züleyhâ Hikâyesi, Eski Anadolu Türkçesi, Yûsuf ve Züleyha Mesnevîsi

Kaynakça

• Arat, R. (1987). “Anadolu Yazı Dilinin Tarihi İnkişafına Dâir”. V. Türk Tarihi Kongresi, Makaleler, Cilt 1, 225-232 Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Ayan, G. (1997). “Ahmet Yesevi Etkisiyle Yazılan İki Yusuf u Züleyha”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 3, 31-38.
• Ayan, G. (2009). “Anadolu Sahasında Yazılan Bazı Yusuf ve Züleyha Mesnevilerinde Sebeb-i Telifler”. Turkish Studies, vol. 4/3, 227-272.
• Caferoğlu, A. (1984). Türk Dili Tarihi. İstanbul: Enderun Yayınları.
• Canpolat, M. (1991) “Arap Yazılı Türk Alfabesinin Gelişmesi”. Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, 49-50. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Cin, A. (2004). “Ali’nin Kıssa-i Yûsuf Adlı Eserinin Türkiye Yazması”. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri, Cilt I. 20-26 Eylül 2004. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Cin, A. (2011). Türk Edebiyatının İlk Yusuf ve Züleyha Hikâyesi, Ali’nin Kıssa-i Yûsuf’u. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Cin, A. (2012). İbni Abbas’tan Rivayet Edilen Yûsuf ve Züleyha Hikâyesi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Yayınları.
• Cin, A. (2012). “İran Coğrafyasında Hz. Hüseyin Yası ve Bir Kerbela Kıssası”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 63.
• Çağatay, S. (1944). “Eski Osmanlıca Üzerine Bazı Notlar”. Türkoloji Dergisi, Cilt II, (2), 297-312.
• Çelebioğlu, A. (1999). XV. Yüzyıla Kadar Türk Edebiyatında Mesnevi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Çetin, N. (2000). “Yeni Türk Şairinin ‘Yûsuf ve Züleyhâ Hikâyesi Duyarlılığı”. Türkoloji Dergisi, Cilt. XIII, I, 109-143.