Yeni Tarihselci Bir Okuma: “Engereğin Gözündeki Kamaşma”

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 1, 147 - 160, 30.06.2012

Bedia Koçakoğlu

Öz

1980 sonrası gelişen edebî anlayışlardan biri olan “Yeni Tarihselcilik”, kurgusallığı merkeze alıp, tarihi yenileyerek yazmayı irdeler. Metinleri ait oldukları kültür ve coğrafyadan soyutlayarak değerlendiren eleştiri yöntemlerinin aksine söylem, metinlerin oluştuğu sosyal, kültürel, siyasî ve edebî atmosferi de dikkate almıştır. Bu anlamda yazar-devir-eser üçlüsü çerçevesinde hareket eden yaklaşım, tarihî olay ve dönemle “empati” kurulması gerektiğini savunarak, bu yolla tarihî belgeleri ve onların nesnellik iddialarını sorgulanmayı amaçlar. Böylece temeli tarihe dayanan ancak özünde kurgulanmış ve yorumlanmış bir tarih ortaya çıkar. Bu durum okuyucuda çelişkiler uyandırsa da anlatının çerçevesinin ve yapısının zenginleşmesi adına önemli görünmektedir. “Yeni Tarihselci” inceleme yönteminin dekor olarak kültürü, coğrafyayı, dönem atmosferini ihmal etmeden tarihî vakaları parçadan bütüne birleştiren, prologlara yer veren ve kültürel-sosyolojik karmaşa oluşturan temel çatışmalar üzerine inşa edilen yapısı Zülfü Livaneli’nin Engereğin Gözündeki Kamaşma adlı eseri üzerinden okunabilir. Buradan hareketle çalışmamızda “Yeni Tarihselci” edebî yöntemin bu dairedeki teknik ve ilkelerinin, yazarın anlatısında nasıl somutlaştığı tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

“Yeni Tarihselcilik”, Zülfü Livaneli, Engereğin Gözündeki Kamaşma, bağlam, parçalanmış tarih, prolog

Kaynakça

• Altınay, A. R. (2005). Kadınlar Saltanatı. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Barnes, J. (1989). A History of the World in 10 ½ Chapters. London: Picador.
• Brooke-Rose, C. (2003). “Palimpsest Tarih”. Çev. Kemal Atakay. Yorum ve Aşırı Yorum, 139-152. İstanbul: Can Yayınları.
• Çeri, B. (2001). Tarih ve Roman. İstanbul: Can Yayınları.
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Günay, U. (1975). Elazığ Masalları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.
• Hammer, J. V. (2008). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, 3 C. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Hutcheon, L. (1989). “Historiographic Metafiction: Parody and Intertextuality of History”. Ed. Patrich O’Donnell, & Robert Con Davis. Intertextuality and Contemporary American Fiction, 3-32. London: The John Hopkins University Press.
• Işık, İ. (2006). Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 10 C. Ankara: Elvan Yayınları.
• Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek. Çev. Bahadır Sina Şener. Ankara: Dost Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2003). Kitle Kültürü Kitlelerin Afyonu. İstanbul: Argo Kitaplığı.
• Kaya, M. (2000). “İskender”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 22. 555-559. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Livaneli, Z. (2007). Engereğin Gözündeki Kamaşma. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naîmâ M. E. (2007). Târih-i Na’îmâ, 4 C. Haz. Mehmet İpşirli. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Oppermann, S. (1992). “Postmodern Romanda Değişen Anlatım Biçemi ve ‘Gerçeklik’/‘Yazı’ İkilemi”, C. 3. Littera Edebiyat Yazıları, Ankara: Karşı Yayınları.
• Oppermann, S. (2006). Postmodern Tarih Kuramı, Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Pala, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğ., Ankara: Ötüken Yayınları.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Tekeli, İ. (1997). Tarihyazımı Üzerine Düşünmek. Ankara: Dost Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Büyük Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yeşilyurt, Ş. (2009). “Nedim Gürsel’in Romanlarının Yeni Tarihselci Bağlamda Okunması”. Turkish Studies, 4/I, 1989-2009. (http://sozluk.bilgiportal.com/nedir/veronica, 25.12.2011)