Adalet Gazetesi Cumhuriyet Gazetesi ve Milliyet Gazetesi Ekseninde 1965 Genel Seçimleri

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 25 - 40, 28.12.2024

Murat Akgümüş

https://doi.org/10.13114/mjh.1517552

Öz

1960 Darbesi’nin ardından yapılan 1965 genel seçimleri, uygulanma şekli ve sonuçları itibarıyla merkez sağın zaferiyle sonuçlanan bir seçim olmuştur. Halk 27 Mayıs’a, 1965 genel seçimlerinde Adalet Partisi’ni iktidara getirerek tepki gösterdi. 1965 genel seçimlerinde farklı bir sonucun ortaya çıkmasında, askeri vesayetin milli iradeyi ele geçirmesi, ülkenin sosyal, ekonomik koşullar etkili olmuştur. 1960-1965 yılları arasında koalisyon hükümetleriyle çalkantılı bir dönem geçiren Türkiye, 1965 genel seçimleriyle yeniden istikrara kavuştu. Genç, dinamik ve hitabeti güçlü bir lider olarak halkın karşısına çıkan Süleyman Demirel, seçim kampanyası sırasında halkın takdirini kazanarak partisini iktidara getirdi. Bu makalede 1965 genel seçimlerine giden süreçte Adalet gazetesinin, Cumhuriyet gazetesinin ve Milliyet gazetesinin ele aldığı konular incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı Adalet gazetesi, Cumhuriyet gazetesi ve Milliyet gazetesinin 1965 genel seçimlerini nasıl ele aldığını tespit etmek ve siyasi olaylara bakış açısını ortaya koymaktır. Bu nedenle Adalet gazetesi, Cumhuriyet gazetesi ve Milliyet gazetesinde 1965 genel seçimleri öncesi ve sonrası çıkan haberler değerlendirilmiştir. Bu makalede nitel araştırma yöntemi kullanıldığı için bu yöntemin metin tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmanın kapsamını Adalet gazetesi, Cumhuriyet gazetesi ve Milliyet gazetesinin Eylül ve Ekim 1965’te yayınlanan sayıları oluşturmaktadır. Adalet gazetesi, Cumhuriyet gazetesi ve Milliyet gazetesinin 1965 genel seçimlerini çoğunlukla Adalet Partisi ve Cumhuriyet Halk Partisi üzerinde haber yaptığı görülmüştür. Bu nedenle bu çalışmada 1965 genel seçimlerine ilişkin birçok ayrıntıya yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

1965 Genel Seçimleri,, Adalet Partisi,, Adalet Gazetesi,, Cumhuriyet Gazetesi,, Milliyet Gazetesi, vb.

Etik Beyan

Bu makalenin hazırlanırken araştırma ve yayın etiği kurallarına riayet edilmiş, makalede kullanılan kaynaklarda herhangi bir tahrifat yapılmamıştır. Bu makale için etik kurul izni alınması gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu makale bireysel bir araştırma neticesinde hazırlanmış olup, herhangi bir araştırmacı ve kurumdan destek alınmamıştır.

Proje Numarası

Bu makale bir projeye dayalı olarak yazılmamıştır.

Teşekkür

Bu makale bireysel bir araştırma neticesinde hazırlandığı için araştırmacı ve kurumlar adına teşekkür yazısı yer almamıştır.

1965 General Election on the Axis of Adalet Newspaper, Cumhuriyet Newspaper and Milliyet Newspaper

Öz

The 1965 general elections, held after the 1960 Coup, were an election that resulted in the victory of the centre-right, due to the way it was implemented and its results. The people reacted to May 27 by bringing the Justice Party to power in the 1965 general elections. The military tutelage over the national will and the social and economic conditions of the country were influential in the emergence of a different result in the 1965 general elections. Türkiye, which went through a turbulent period with coalition governments between 1960 and 1965, regained stability with the 1965 general elections. Süleyman Demirel, who appeared before the public as a young, dynamic and eloquent leader, won public approval during the election campaign and has brought his party to power. In this article, the issues covered by Adalet, Cumhuriyet and Milliyet newspapers in the period leading up to the 1965 general elections are examined. The aim of this study is to determine how these newspapers covered the 1965 general elections and to reveal their perspective on political events. For this reason, the news published in the newspapers in question before and after the 1965 general elections were analysed using the qualitative text-scanning method. The study focuses on the issues published in September and October 1965. It is observed that the newspapers Adalet, Cumhuriyet and Milliyet covered the 1965 general elections specifically in the context of the Justice Party and the Republican People's Party. For this reason, many details about the 1965 general elections are included in this study.

Anahtar Kelimeler

1965 General Elections, Justice Party, Justice Newspaper, Cumhuriyet Newspaper, Milliyet Newspaper

Proje Numarası

Bu makale bir projeye dayalı olarak yazılmamıştır.

Kaynakça

• Akkaş S. 1989, Adalet Partisi ve İdeolojisi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akyüz D. 2006, Askeri Müdahalelerin Orduya Etkisi, Hiyerarşi Dışı Örgütlenmeden Emir Komuta Zincirine. İstanbul.
• Artar Faruk Ö. 2022, Adalet Partisi Dönemi Sosyal Politika Uygulamaları (1965-1971). Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli.
• Atatürk Ansiklopedisi https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/cumhuriyet-gazetesi/ Erişim Tarihi: 23.07.2024.
• Demirören Medya https://www.demirorengazetecilik.com.tr/sayfa/hakkimizda/36 Erişim Tarihi: 24.07.2024.
• Ekinci N. 1997, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçişte Dış Etkenler. İstanbul.
• Erdem Nigar B. 2016, Abdi İpekçi Yönetimindeki Milliyet Gazetesi’nin Bir Kitle Gazetesi olarak Soğuk Savaş Bağlamında Değerlendirilmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 5, 3, 293.
• Fedayi C. 2019, “Adalet Partisi’nin Birinci Dönemi: 1961-1971”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi 16, 57, 129.
• Güneş T. 2009, Türk Demokrasisinin Analizi. Hz. Hurşit Güneş, İstanbul.
• Güvenir M. 1982, “Seçim Sistemleri ve Ülkemizdeki Uygulama”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 37, 1, 219-220, 226, 245.
• İlkhan N. 2022, 1965 Seçimlerinde Adalet Partisi’nin Seçim Propagandası. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı.
• Karataş M. 2022, “Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinin İç ve Dış Dinamikleri Üzerine Bir Değerlendirme”, 21. Yüzyıl Eğitim ve Toplum Dergisi, C. 11, S. 32, 15-16.
• Kaya Orhan M. 2004, Türk Siyasal Hayatında Adalet Partisi (1961-1971), Yayınlanmış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Kılavuz N. 2007, Türk Siyasi Hayatında 1965 Seçimleri. Ankara.
• Kuru H. 1996, Türk Siyasal Yaşamında Adalet Partisi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Koç A. 2011, CHP’de ‘Ortanın Solu’ Söylemi ve 1965 Seçimlerindeki Yansımaları. Yayınlanmış Yüksek Lisans, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Muhacir A. 2021, 1965 Seçimlerinden 12 Mart Muhtırasına İktidar Muhalefet İlişkileri (1965-1971). Yayınlanmış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Tarım O. 2013, 27 Mayıs’tan 12 Mart’a Adalet Partisi ve Türkiye. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Teknaz Dişiaçık M. 2023, Adalet Partisi İktidarında Türkiye (1965-1971). Yayınlanmış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Tuncay M. 2005, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931). İstanbul.
• Tunaya Zafer T, 10 Eylül 1965, “Seçime Giren Partiler Adalet Partisi”. Milliyet Gazetesi, 5.
• Tunaya Zafer T, 12 Eylül 1965, “Seçime Girecek Partiler CHP Zamana Uyamaya Çalışıyor”. Milliyet Gazetesi, 5.
• Tunaya Zafer T, 15 Eylül 1965, “MP devletçiliğin tahdidini istiyor”. Milliyet Gazetesi, 5.
• Tunaya Zafer T, 18 Eylül 1965, “YTP devletçiğinde esas temel özel teşebbüstür”. Milliyet Gazetesi, 5.
• Tunaya Zafer T, 14 Eylül 1965, “CKMP Müreffeh Türkiye İstiyor”. Milliyet Gazetesi, 5.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, 2022, Cumhuriyet Dönemi Partiler, Seçimler. Beyannameler. Ankara.
• Varlık Ü. ve Ören, B. 2001, Seçim Sistemleri ve Türkiye’de Seçimler. İstanbul.
• 3 Eylül 1965, “Tek Parti İktidarı Mahzurlu Değil”. Adalet Gazetesi, 1-2.
• 4 Eylül 1965, “Siyasi partiler kontenjan adaylarını tespit ettiler, Listeler Seçim Kuruluna verildi”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 5 Eylül 1965, “T.İ.P.’in Genel Seçime Girmeye Hakkı Yoktur”. Adalet Gazetesi, 1.
• 8 Eylül 1965, “Seçim ve TİP, Diğer Partiler”. Adalet Gazetesi, 1, 3.
• 9 Eylül 1965, “Milli İrade Üstünde Hiçbir Kuvvet Yoktur, CKMP teşkilatı dağılıyor mu?”. Adalet Gazetesi, 1, 5.
• 9 Eylül 1965, “İnönü: Seçimi Kazanmanın Bütün Şartları Bizimle, AP Neo Faşist Bir Tatbikat Getirmektedir”, Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 13 Eylül 1965, “Baykam: Ortanın solu CHP’nin göbek adıdır”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 13 Eylül 1965, “AP Pazar günü seçim kampanyasını açacak, CKMP Milletvekilleri Adayları Tam Listesi”. Adalet Gazetesi, 1, 4, 6.
• 13 Eylül 1965, “Sivas’ta A.P. ile C.H.P. arasında bir mukayese”. Adalet Gazetesi, 5.
• 13 Eylül 1965, “Yüksek Seçim Kurulu Kararları”. Resmi Gazete, Karar No: 356. Sayı: 12099, s. 2-32.
• 18 Eylül 1965, “CHP Seçim beyannamesini açıkladı, Herhangi Bir Siyasal Şarta Bağlı Dış yardım Almayacağız”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 19 Eylül 1965, “AP Beyannamesi Dün Açıklandı”. Milliyet Gazetesi, 3.
• 19 Eylül 1965, “Yeni Sistem, Milli bakiye nedir?”. Milliyet Gazetesi, 5.
• 20 Eylül 1965, “Seçim Kampanyası Başladı, Mücadele Zorlu Olacak, bağımsızlar Bildirisi, TİP’in kampanyası açıldı, CKMP, davullu zurnalı, sazlı marşlı mitin yaptı”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 20 Eylül 1965, “Demirel Seçim Kampanyasını Erzurum’da Açtı. “Milli iradeye kimse karşı koyamayacaktır.” TİP’in mitingi tam bir fiyasko ile neticelendi. CKMP sazlı sözlü bir miting yaptı. Demirel Seçim Kampanyasını Açtı”. Adalet Gazetesi, 1, 4-5.
• 21 Eylül 1965, “İnönü Dün Malatya’da Konuştu. Huzur bir daha bozulursa ne olur bilinmez. Demirel A.P. kuvvetli bir hükümet kuracaktır”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 21 Eylül 1965, “Milli Bakiye tehlikeli bir buluştur”. Milliyet Gazetesi, 1.
• 24 Eylül 1965, “Bölükbaşı AP ile CHP’ye çattı”. Milliyet Gazetesi, 1.
• 26 Eylül 1965, “Liderler Dün Radyoda Düello Yaptılar”. Milliyet Gazetesi, 1.
• 1 Ekim 1965, “AP-CHP çatışmasını polis ve jandarma güç önledi. Türkeş: Ufalanan toprak kominizim getirir. M. A. Aybar: Öteki Partilere dikkat et! Aksal’ın İhtarı: Aklınızı başınıza toplayı”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 3 Ekim 1965, “Senelerimiz Çetin Mücadelelerle Geçti, Heyecan ve Sevincimiz”. Adalet Gazetesi, 6.
• 5 Ekim 1965, “Bugüne Kadar Neler Söylediler. Koalisyon Bizi Yeni Bir Genel Seçime Götürür. İnönü: Demirel ile ihtilafımız var”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 11 Ekim 1965, “A. P. Çoğunluğu Aldı. Olaylar. Liderler sonuçları evde izlediler”. Cumhuriyet Gazetesi, 1.
• 12 Ekim 1965, “Demirel Diyor ki: Millet artık kendi kaderine el koymuştur!”. Adalet Gazetesi, 1, 5.
• 12 Ekim 1965, “Demirel: Zafer Milletindir. İnönü: Huzuru korumak lazım. Liderlerin Görüşü. Gayri Resmi Seçim Sonucu”. Milliyet Gazetesi, 1.