Parasosyal Etkileşim Kuramı Bağlamında Benlik Saygısı, Kişilik Özellikleri (K-pop Hayranları Üzerine Çalışma)

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 41 - 55, 28.12.2024

Feride Boğazkesen , Sude Yiğit , Meryem Berrin Bulut

https://doi.org/10.13114/mjh.1519239

Öz

Güney Kore’de ilk olarak gösterime giren K-pop grupları sosyal medyayı ciddi anlamda etkilemiştir. Türkiye’de de bu grupların özellikle ergenler ve üniversite öğrencileri üzerinde önemli bir etkiye sahip oldukları belirtilebilir. Bu araştırmanın amacı, parasosyal etkileşim kuramı bağlamında K-pop’a bağlılığın yordayıcıları olarak benlik saygısı ve kişilik özelliklerini incelemektir. Çalışmanın örneklemi Türkiye’de K-popu takip eden 18 yaş ve üzeri 639 kadından oluşmaktadır. Çalışmanın verilerini toplamak amacıyla Parasosyal Etkileşim Ölçeği, Benlik Saygısı Ölçeği, Beş Faktör Kişilik Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Çalışmanın verileri nicel analiz yöntemleriyle çözümlenmiştir. Korelasyon analizi sonucunda parasosyal etkileşim ile duygusal dengesizlik ve deneyime açıklık arasında olumlu yönde anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Hiyerarşik regresyon analizine ilk aşamada alınan yaş, ikinci aşamada alınan deneyime açıklık ve duygusal dengesizlik parasosyal etkileşimi anlamlı olarak yordamaktadır. Buna göre hem deneyime açıklık hem de duygusal dengesizlik puanları arttıkça parasosyal etkileşimin arttığı belirtilebilir. Elde edilen bulgular parasosyal etkileşim literatürü temelinde tartışılmış, uygulama alanına ve akademiye öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

K-pop, benlik saygısı, parasosyal etkileşim, kişilik özellikleri

Self Esteem and Five Factor Personality Traits in the Context of Parasocial Interaction Theory (A Study on K-pop Fans)

Öz

Kaynakça

• Aksakal İ. Y. 2021. 24-30 Yaş bireylerin ergenlik döneminde izledikleri popüler Türk dizileri temelinde parasosyal etkileşim, benlik saygısı ve psikolojik semptom düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Aksoy Y. 2023. Ortaokul Öğrencilerinin Dinledikleri Şarkıların Sözlerinin Değerler Eğitimi Bakımından İncelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 679-693.
• Alınak N. 2021. Üniversite öğrencilerinde ahlaki cesaret, benlik saygısı ve güvensiz bağlanma stilleri arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• Arda S. 2006. Predictors of parasocial ınteraction with favorite and least desirable characters portrayed in tv serials. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Aslan Nergiz A. 2020. Üniversite öğrencilerinin benlik saygıları ile kişilik özelliklerinin genel kaygı durumları üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Ata F. 2022. Z kuşağında youtuberlarla kurulan parasosyal etkileşimin sosyoekonomik koşullarla ilişkisi: Ortaokul öğrencileri örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aygün H. 2021. Yetişkinlerde sosyal medya bağımlılığı ile benlik saygısı ve beden imajı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Aytulun G. 2015. Ergenlerde parasosyal etkileşim: İnternette gerçek benlik, kendilik algısı ve sosyal kaygı arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Benet-Martinez V. & John O. P. 1998. Los cinco grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the big five in spanish and english. Journal of Personality And Social Psychology, 75(3), 729-750.
• Bi N. C. & Zhang R. 2022. “I will buy what my ‘friend’recommends”: the effects of parasocial relationships, influencer credibility and self-esteem on purchase intentions. Journal of Research in Interactive Marketing, 17(2), 157-175.
• Biçer F. İ. 2022. Üniversite öğrencilerinin flört şiddeti ve flört şiddetine yönelik tutumlarında benlik saygısı ve kişilik özelliklerinin rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gedik Üniversitesi, İstanbul.
• Boman B. 2020. Cultural amnesia or continuity? Expressions of han in K-pop. East Asian Journal of Popular Culture, 6, 111–123.
• Burger J. M. 2006. Kişilik psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri. (İ. D. Erguvan Sarıoğlu, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2004).
• Coon D. & Mitterer J. O. 2010. Introduction to Psychology: Gateways to Mind and Behavior. 12.Baskı. Wadsworth Cengage Learning.
• Derrick J. L., Gabriel S. & Hugenberg K. 2009. Social surrogacy: How favored television programs provide the experience of belonging. Journal of Experimental Social Psychology,45(2), 352-362.
• Duran C. Y. 2024. Türkiye'de Manga, Anime, K-Drama ve K-Pop: Toplumsal Etki ve Hayranların Deneyimleri. Journal of Migration and Political Studies, 2(1), 61-82.
• Durbin J., & Watson G. S. 1992. Testing for serial correlation in least squares regression. I. In Breakthroughs in Statistics: Methodology and Distribution (pp. 237-259). New York, NY: Springer New York.
• Erkuran H. 2022. Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı, kişilik özellikleri ve aile yaşam doyumu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Field A. 2013. Discovering statistics using IBM SPSS statistics. Sage.
• Güloğlu B. & Karaırmak Ö. 2010. Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
• Güner Ş. 2021. Parasosyal etkileşim kuramı çerçevesinde medya karakterleriyle etkileşime yönelik bir inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Güven F. 2019. Medya kahramanı ile kurulan parasosyal etkileşim bağlamında kültür ve sürdürülebilirliği. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 956-969.
• Ingram J. & Luckett Z. 2019. My friend Harry’sa wizard: Predicting parasocial interaction with characters from fiction. Psychology of Popular Media Culture, 8(2), 148-188.
• İriyarı M. 2022. Yumuşak güç ve popüler kültür bağlamında kore dalgası: K-pop hakkında bir değerlendirme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İzmir.
• Kan M. 2018. Üniversite öğrencilerinde yetişkin bağlanma biçimleri, kişilik özellikleri ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Karaman H. & Özmen Z. 2023. Kayseri’de K-pop ve K-dizilerinin popülerlik düzeyi: gençler arasındaki ilginin değerlendirilmesi ve kültürel etkilerinin analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 159-189.
• Karataş G. 2022. Bağlanma boyutları, parasosyal etkileşim ve satın alma niyeti arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
• Keskin A. 2020a. BTS veya aşık olunacak erkeklik: Youtube’da netnografik bir analiz. EgemiaEge Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, 6, 4-22.
• Keskin A. 2020b. Parasosyal etkileşim açısından K-pop fanlığı: Army hayran kültürü üzerinde bir inceleme. İnif E-Dergisi, 5(1), 25-38.
• Keskin A. 2021. Güney Kore müzik diplomasisi aracı olarak K-pop ve BTS grubu örneği. Sosyalve Beşerî Bilimler Dergisi, 22(49), 196-220.
• Keskin A. 2022a. Güney Kore K-pop popüler kültürü ve Türkiye’deki yansımaları: Sosyolojik bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Keskin A. 2022b. Gündelik hayat ve popüler kültür yaklaşımları çerçevesinden “K-pop”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 783-794.
• Keskin A. & Binark M. 2021. Türkiye'de K-pop karşıtı söylem ve K-pop hayranlarının taktiksel mücadelesi. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 8(1), 144-167.
• Khan M. J., Shakeel F., Aslam M., Bibi N., Abid R., Aziz B. & Sardar I. 2023. Celebrity-Persona and its Effects on Self-Esteem and Life Satisfaction. NUST Journal of Social Sciences and Humanities, 9(1), 1-12.
• Kılıç S. 2013. Örnekleme yöntemleri. Psikiyatri ve Davranış Bilimleri, 3(1), 44-46.
• Kim Y. 2013. The Korean wave: Korean media go global (Ed). Routledge.
• Korea.net, (t.y.). Hallyu (Kore Dalgası). Korea. https://www.korea.net/AboutKorea/Culture-and-the-Arts/Hallyu
• McCrae R. R. & Costa P. T. 1987. Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81-90.
• Moore D. S., McCabe G. P. & Craig B. A. 2016. Introduction to the practice of statistics (9th ed.). W. H. Freeman.
• Özgören Bedek S. 2021. 20-35 Yaş aralığındaki bireylerin erken dönem uyumsuz şemalarının ve algılanan ebeveynlik stillerinin dizi karakterleriyle kurdukları parasosyal etkileşim ile ilişkisinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kent Üniversitesi.
• Özkaya P. 2020. Z kuşağı ile iletişimde popüler kültür öğeleri: K-pop örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Rosenberg M. 1965. Society and the adolescent self-image. Princeton University Press, New Jersey.
• Sarıkoç F. 2021. Genç yetişkinlerin sosyal medya bağımlılıkları, benlik saygısı ve beden algısı arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Seviniş S. 2017. Yetişkenlerde sosyal ağ kullanımının beş faktör kişilik özellikleriyle ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Somer O., Korkmaz M. & Tatar A. 2002. Beş faktör kişilik envanteri'nin yapıları-ı: Ölçek ve alt planlamaların oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21–36.
• Sözen A. I. 2014. Parasosyal etkileşim, terör yönetimi kuramı ve futbol fanatizmi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Şeker S. 2018. Parasosyal etkileşim: Kişilik özellikleri, sosyal destek ve bazı psikolojik ve sosyo-demografik değişkenler açısından bir inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Tabachnick B. G. & Fidell L. S. 2019. Using multivariate statistics (7th ed.). Pearson.
• Taherdoost H. 2022. What are different research approaches? Comprehensive Review of Qualitative, quantitative, and mixed method research, their applications, types, and limitations. Journal of Management Science & Engineering Research, 5(1), 53-63.
• Tanışık S. 2023. Dijital ve kamusal alanlarda k-pop etkisi. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 5(2), 39-55.
• Teke E., Dilmaç B. & Yavuz B. 2021. Üniversite öğrencilerinin algıladıkları değerler, parasosyal etkileşim düzeyleri ile bilişsel ve davranışsal ilişki düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Opus International Journal of Society Researches, 17(35), 2918-2939.
• Trochim W. M. & Donnelly J. P. 2006. The research methods knowledge base. Atomic Day.
• Tsay M. & Bodine B. M. 2012. Exploring parasocial interaction in college students as a multidimensional construct: Do personality, interpersonal need, and television motive predict their relationships with media characters?. Psychology of Popular Media Culture, 1(3), 185-200.
• Ünlü T. T. 2021. Hallyu’nun yükselen yıldızı K-pop’un Türkiye’de etkenliği hakkında bir içerik analizi.Atatürk İletişim Dergisi, Özel Sayı, 5-24.
• Yiğit R. 2011. Emekli polislerin benlik saygılarının sahip oldukları değerler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 86-94.
• Zhao J. J. 2021. Blackpink queers your area: The global queerbaiting and queer fandom of K-pop female idols. Feminist Media Studies, 21, 1033–1038.