Messerschmidt’in Tasnifi ve Dijital Anıt Sayaç Üzerinden Türkiye’de 2024 Yılı Kadın Cinayetleri

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 119 - 137, 28.12.2024

Gurur Gülce Beşe

https://doi.org/10.13114/mjh.1551722

Öz

Bu çalışmada hegemonik erkeklik ve erkeklik krizi bağlamında Messerschmidt tasnifinden yararlanarak Türkiye’de 2024 yılının ilk yarısında gerçekleşen kadın cinayetleri analiz edilmiştir. Hegemonik erkeklik, erkekliğin sabit olmadığını, iktidar ilişkilerine dayalı olduğunu vurgulayan; erkeklik krizi ise hegemonik erkekliğin kendi içindeki rekabete dayalı olarak yaşadığı itibar kaybının bedelini, kendinden aşağı gördüğü diğerlerine güç uygulayarak telafi etme çabasından bahseden yaklaşımdır. Bu çalışmanın amacı, Messerschmidt’in yakın partner cinayeti ve namus cinayeti tasniflemesi çerçevesinde kadın cinayeti ile cinayet arasındaki farkı iktidar ilişkilerinin varlığı olarak ifade ettikten sonra sadece cinsiyete bakıp iktidar ilişkilerini değerlendirmeye almayan bakışın ürettiği “erkekler daha çok öldürülüyor” argümanını ve öldürülen her kadının kadın cinayeti kurbanı olduğu söylemini eleştirmektir. Çalışmada manifest kodlama tekniği ile içerik analizi yöntemi benimsenmiş olup Krippendorf’un yöntemle ilgili bahsettiği sorulara cevap verilmiştir. Dijital Anıt Sayaç aracılığıyla elde edilen 2024 yılının ilk yarısına ait kadın ölümleri, bağlantılar üzerinden haber kaynağına erişmek suretiyle “maktul ile yakınlık” ve “cinayet sebebi” gibi başlıklar altında tasniflenerek analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijital Anıt Sayaç, Erkeklik Krizi, Hegemonik Erkeklik, Kadın Cinayeti, Messerschmidt

Kaynakça

• Akkaş İ. & Uyanık Z. 2016, “Kadına Yönelik Şiddet”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 6(1), 32-42.
• Akkoç H. B. 2020, Boşanma, Erkeklik Krizi ve Babalık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Aşkın, U. & Aşkın E. Ö. 2017, “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet ve Yoksulluk İlişkisi: Aile İçi Şiddet Mağduru Kadınlar Üzerine Bir Araştırma”. Kapadokya Akademik Bakış Dergisi, 1(2), 16-37.
• Altınay A. G. 2002, “Bedenimiz ve Biz: Bekaret Ve Cinselliğin Siyaseti”. Eds. A. Bora & A. Günal, 90’larda Türkiye’de Feminizm, İstanbul, 323-343.
• Aydın D. 2005, “Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Haksız Tahrik”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 54(1), 225-254.
• Bayındır H. 2017, “Kadının Boşanma Hakkı: İftida”. Süleymaniye Vakfı. Kaynak: https://www.suleymaniyevakfi.org/author/haticebayindir
• Beauvoir S. 1993, Kadın: İkinci Cins, Bağımsızlığa Doğru. Çev. B. Onaran. İstanbul.
• Berktay F. 2009, “Feminist Teorinin Önemli Bir Alanı: Cinsellik”. Cogito, (58), 57-73.
• Bloom L. B. 2019. “20 Most Dangerous Places for Women Travelers”. Forbes. Kaynak: https://www.forbes.com/sites/laurabegleybloom/2019/07/26/20-mostdangerous-places-for-women-travelers/?sh=42135c7c2f49
• Boratav Ç. 1993. “İlkel Toplumlarda Besin Elde Etme Faaliyetleri”. Ankara Üniversitesi Antropoloji Dergisi, (1), 99-113.
• Bozok, M. 2018, Ebeveynlik, Erkeklik ve Çalışma Hayatı Arasında Türkiye’de Babalık. İstanbul.
• Connell R. 2016, Toplumsal Cinsiyet ve İktidar. Çev. C. Soydemir. İstanbul.
• Connell R. 2019, Erkeklikler. Çev. N. Konukçu. İstanbul.
• Corradi C., Marcuello-Servós, C., Boira, S. & Weil, S. (2016). “Theories Of Femicide And Their Significance For Social Sesearch”. Current Sociology, 64(7), 975-995. doi: 10.1177/0011392115622256
• Çelik G. 2018, Öldüren Erkek(lik)ler: Eşine Şiddet Uygulamış Cezaevindeki Erkekler. İstanbul.
• Demren Ç. 2003, “Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri”. Ed. A. Akın, Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın. Ankara, 233-252.
• Dugan L., Nagin D. S. & Rosenfeld R. 1999, “Explaining The Decline in Intimate Partner Homicide: The Effects of Changing Domesticity, Women’s Status, and Domestic Violence Resources”. Homicide Studies, 3(3), 187-214. doi: 10.1177/1088767999003003001
• Gazioğlu E. 2013, “Kadın Cinayetleri: Kavramsallaştırma ve Sorunlu Yaklaşımlar”. Sosyal Politika Çalışmaları, 30(7), 89-100.
• Grzyb M., Naudi, M. & Marcuello-Servós C. “2018, “Femicide definitions”. Eds. S. Weil, C. Corradi & M. Naudi, Femicide Across Europe: Theory, Research And Prevention. Bristol, 17-32.
• Hacettepe Üniversitesi 2015, “Research On Domestic Violence Against Women İn Turkey”. Report. Kaynak: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/eng/english_main_report.pdf
• Hacısoftaoğlu İ. & Bulgu N. 2015, “Yedi Dağın Ötesindeki Çocuklar: Güreşte Erkeklik ve Şiddet”. Ed. B. Yarar, Şiddetin Cinsiyetli Yüzleri. İstanbul,114-140.
• Hardesty J. L. 2002, “Separation Assault in The Context of Post-Divorce Parenting: An Integrative Review of the Literature”. Journal of Violence Against Women, 8(5), 597-625. doi: 10.1177/107780120200800505
• Hunnicutt G. 2009, “Varieties Of Patriarchy And Violence Against Women: Resurrecting “Patriarchy” As A Theoretical Tool”. Violence Against Women, 15(5), 553-573. doi: 10.1177/1077801208331246
• Koğacıoğlu D. 2007, “Gelenek Söylemleri ve İktidarın Doğallaşması: Namus Cinayetleri Örneği”. Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, (3), 92-120.
• Krippendorff K. 2004, Content Analysis: An Introduction to Its Methodology. New York.
• Messerschmidt W. 2019, Hegemonik Erkeklik: Formülasyon, Yeniden Formülasyon ve Genişleme. Çev. Eleştirel Erkeklik İncelemeleri İnisiyatifi. İstanbul.
• Messerschmidt W. J. 2016, “Masculinities and Femicide”. Culture, Masculinities, and Femicide in Europe Conference, Ljubljana.
• NOTUS 2016, “WAWE: Kadına Yönelik Şiddet Karşılaştırmalı Raporu: İtalya, İspanya ve Türkiye”. Rapor. https://notus-asr.org/wp-content/uploads/2016/05/WAVE_CR_TR_FINAL_7March2016-2-2.pdf
• OECD 2020, “Violence Against Women”. Report. https://www.oecd.org/gender/vaw.htm
• OECD 2021, “Violence Against Women”. Report. Kaynak: https://data.oecd.org/inequality/violence-against-women.htm
• OMCT 2003, “Violence Against Women İn Turkey A Report To The Committe Against Torture”. Report. Kaynak: https://www.omct.org/files/2004/07/2409/eng_2003_09_turkey.pdf
• Oranlı İ. 2009, “Ondokuzuncu Yüzyıl Avrupası’nda Irkçılık ve Cinsiyetçilik”. Cogito, (58), 339-350.
• Öz E. & Aldı V. 2021, Kırşehir'deki vahşetle ilgili korkunç detay! Çok kan akmasın diye leğene koymuşlar. Hürriyet Gazetesi. Kaynak: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/kirsehirdeki-vahsetle-ilgili-korkunc-detay-cokkan-akmasin-diye-legene-koymuslar-41704772 Erişim Tarihi: 4 Haziran 2014.
• Özdemir O. 2010, “Tecavüzü Hegemonik Erkeklik Zemininden Kavramak”. Fe Dergi, 2(2), 75-90.
• Özer A. 1998, Modernleşme ve Güneydoğu. İstanbul.
• Öztürk A. B. 2020, Bebekten Katile Erkeklik: Kadına Karşı Şiddet Uygulayan Erkekler. Ankara.
• Öztürk M. & Demirdağ M. A. 2013, “Namusunu Kanla Temizleyenler: Mardin Cezaevi’nde Namus Davası Nedeniyle Yatan Mahkumlar Üzerine Bir Araştırma”. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(30), 117-135.
• Polis Akademisi 2018, Dünyada ve Türkiye’de Kadın Cinayetleri: 2016-2017-2018 Verileri ve Analizler. Rapor. Kaynak: https://www.pa.edu.tr/Upload/editor/files/Kadin_Cinayetleri_Rapor.pdf
• Radford J. & Russell D. Eds. 1992, Femicide: The Politics of Woman Killing. Maidenhead.
• Real, T. 2004, Erkekler Ağlamaz. Çev. Z. Koltukçuoğlu. İstanbul.
• Sakallı N. & Türkoğlu B. 2019, “Erkek Olmak Ya Da Olmamak: Sosyal Psikolojik Açıdan Erkeksilik/Erkeklik Çalışmaları”. Türk Psikoloji Yazıları, 22(44), 52-76.
• Sancar S. 2020, Erkeklik: İmkansız İktidar. İstanbul.
• Segal L. 1992, Ağır Çekim: Değişen Erkeklikler, Değişen Erkekler. Çev. V. Ersoy. İstanbul.
• Sertalp E. 2015, 1990’lar Hollywood Sinemasında Tüketim Toplumu, Erkeklik Krizi ve Şiddet Eleştirisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
• Sosyo-Politik Saha Araştırması Merkezi 2020, “2015-2019 Yılları Arasında Türkiye’de Yaşanan İntihar Verileri Üzerine Bir Derleme Çalışması”. Rapor. Kaynak: https://sahamerkezi.org/wp-content/uploads/2020/11/intihar-1.pdf
• T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2014, “Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması”. Rapor. Kaynak: https://www.aile.gov.tr/uploads/athgm/uploads/pages/arastirmalar/tbna2014-kitap.pdf
• United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) 2019, “Global Study On Homicide”. Report. Kaynak: https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/gsh/Booklet_5.pdf
• Vargün B. & Tekin Ü. 2012, “Aile Kurumu Çerçevesinde Töre ve Namus Cinayetleri”. Muhafazakar Düşünce, 8(31), 101-118.
• Verilere http://anitsayac.com adresinden 01.07.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldız C. 2008, “Türkiye’de Töre Baskısına Bağlı İntiharlar ve Töre Cinayetleri”. Bolu Abant İzzet Baysal Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 209-231.
• Walby S. 1990, Theorizing Patriarchy. Oxford.