Türkiye'de Bölge Planlamasi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri/ Regional Planning in Turkey: Problems And Solutions

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 20, 103 - 134, 10.12.2013

Ahmet Kayan

Öz

Ülkemizde bölge kalkınma planları Osmanlı Devletinin son zamanlarından itibaren yapılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla ülkemizde bölge kalkınma planlarının geçmişi Cumhuriyet Yönetiminden öncesine kadar uzanmaktadır. Devlet Planlama Teşkilatının kurulmasından önce bölge kalkınma planları İmar ve İskan Bakanlığı tarafından yapılıyordu. 1960 yılında DPT'nin kurulmasından sonra bölge kalkınma planları bu teşkilat tarafından yapılmaya başlandı. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurulmasından sonra ülkemizde önem arz eden hemen hemen her bölge için bölge kalkınma planı yapılmıştır. Cumhuriyetin kurulmasından bu yana ülkemizde 13 tane bölge kalkınma planı yapılmıştır. Bu çalışmada bu planların hepsi kısa kısa anlatılmıştır. Nice araştırma, zahmet, emek ve kaynaklarla yapılan bölge kalkınma planlarının bir kısmı uygulanmışken bir kısmı da uygulanmadan kağıt üzerinde kalmıştır. Yapılan bölge kalkınma planlarının uygulanmaması, söz konusu planların uygulanmasında sorunlar bulunduğu anlamına gelmektedir. İşte bu çalışmanın amacı bölge planlarının uygulamasındaki sorunlar ve bu sorunların çözümüne ilişkin önerileri sunmaktır. Çalışmada yapılan bölge planları kısaca değerlendirildikten sonra, bölge kalkınma planlarının uygulanmasındaki sorunlar ve bu sorunların çözümüne ilişkin öneriler anlatılmıştır. Çalışma sonuç ve değerlendirme kısmı ile bitirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Bölge Kavramı, Bölge Planlaması, Bölgesel Gelişme, Kentleşme, Belediyeler, Devlet Planlama Teşkilatı, İmar ve İskan Bakanlığı.

Abstract

In our country regional development plans have been started to be conducted from the last times of the Ottoman Empire. Therefore, the history of regional development plans in our country dates back to the time before the Republican Administration. Before the establishment of the State Planning Organization regional development plans were made by the Ministry of Public Works and Settlement. In 1960, after the establishment of the SPO regional development plans began to be made by this organization. After the establishment of the Republic of Turkey, regional development plans were made for almost every significant region in the country. 13 regional development plans have been made since the establishment of the Republic of Turkey. In this study, all of these plans are described briefly. A part of the region development plans which were made with numerous investigations, toil, effort and resources have been applied but some of them have remained on paper and haven't been able to be applied. Not apply to the regional development plans, means there are problems in the implementation of those plans. Not being able to be applied of these regional development plans means there are problems in the implementation of them. The purpose of this study is to specify the problems in the implementation of regional plans and provide solutions to these problems. In this study, after the regional plans are briefly assessed, the problems in the implementation of regional development plans and suggestions for solutions to these problems are discussed. The study has been completed with conclusion and evaluation part.

Key Words: Regional Concept, Regional Planning, Regional Development, Urbanization, Municipalities, State Planning Organization, Ministry of Public Works and Settlement.

Anahtar Kelimeler

Bölge Kavramı, Bölge Planlaması, Bölgesel Gelişme, Kentleşme, Belediyeler

Kaynakça

• Atik, A. S. (1995). “Çukurova Bölgesi Planlama Deneyimleri”. Planlama, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını, Sayı 13/3-4
• Bulut, Y. (2005). GAP Bölgesinde Kentleşme. Ankara: Nobel Yay.
• Çadırcı, A. (1999). “GAP Enerji ve Sosyal Sektörler”. GAP İşletme, İktisat, Finans Dergisi, 1 (1).
• Dağlı Bekir (1999). “GAP'ın Getirecekleri”. GAP İşletme, İktisat, Finans Dergisi, 1 (1).
• DPT-Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA), (2000). Doğu Karadeniz Bölgesi Bölgesel Gelişme Planı (DOKAP), Nihai Rapor, Cilt I, Yönetici Özeti. Ankara: DPT Yay.
• DPT, (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: DPT Yay.
• DPT, (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. Ankara: DPT Yay.
• DPT, (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Öncesinde Bölgesel Gelişme, 1996-2000. Ankara: DTP Yay.
• DPT, (2000). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Programı, 2001-2005. Ankara: DPT Yay.
• Elmas, G. (2001). Kürselleşme Sürecinde Bölgesel Dengesizlikler AB ve Türkiye. Ankara: Nobel Yay.
• Erol, M. (1999). “ GAP Nedir?, Nerededir? Amaçları Nedir?”, GAP İşletme, İktisat, Finans Dergisi, 1 (1).
• Fidancı Y. (1999). “GAP Altyapı, Ulaşım, Tarım”, GAP İşletme, İktisat, Finans Dergisi, 1 (1).
• GAP, (2008). GAP Stratejik Plan (2008-2012). Ankara: GAP Yay.
• GAP, (2008). GAP Eylem Planı (2008-2012). Ankara: GAP Yay.
• GAP, (2010). 2010 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara: GAP Yay.
• GAP, (1993). GAP Hareket Planı. Ankara: GAP Yay.
• Gümgüm, B. (1997). “GAP İle Oluşabilecek Çevre Sorunları ve Çözüm Önerileri”. GAP'ın Ekolojiye ve Tarıma Etkileri. Ankara: TÇV Yay.
• Gözübüyük, Ş. (2004). T.C. 1982 Anayasası. Ankara: Turhan Kitabevi.
• İsbir, E. G. (1991). Şehirleşme ve Meseleleri. Ankara: Gazi Büro Yay.
• İsbir, E. G. (2002). Doğu Anadolu Projesi (DAP), Ankara: Avrasya-Bir Vakfı, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• İmga, O. (2003). Türkiye'deki Bölge Kalkınma Projesi Deneyimleri. Türk İdare Dergisi, 440.
• İ. ve İ. Bakanlığı (1963).“Antalya Bölgesi'nde Yapılmakta Olan Planlama Çalışmalarına Bölgesel Yaklaşım ve Bununla İlgili Davranışlar Hakkında Düşünceler”, Ankara.
• Karaman, Z. T. (1998). Kent Yönetimi ve Politikası. İzmir.
• Kayan, A. (2012). “ Son Bilgiler Işığında GAP Projesinin Gerçekleşme Oranı ve GAP'tan Beklentiler”. IV. Genç Bilim Adamları Sempozyumunda Sunulan Bildiri, Mayıs-2012, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keleş, R. (2010). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Mengi, A., Algan, N. (2003). Küreselleşme ve Yerelleşme Çağında Bölgesel Sürdürebilir Gelişme, AB ve Türkiye Örneği. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Keleş, R., Hamamcı C. (2002). Çevrebilim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özcan, Ü. (1997). “Zonguldak-Bartın-Karabük Gelişme Projesinin Öteki Yüzü”, İletkent, Kent Planlamacıları İletişim Dergisi, 2 (3).
• Peynircioğlu, N., Üstünışık, B. (1994). Gecekondu Sorunu ve Çözüm Önerileri. Ankara: DPT Yay.
• Resmi Gazete, 4 Ekim 1983, No: 18181, KHK, No: 71
• Resmi Gazete, 28 Temmuz, 1984, No: 18472
• R.G. 14 Temmuz 1987, No:19517
• R. G. 6 Kasım 1989, No: 20334, KHK No: 388
• Sakman, E. ve Soral, E. (1966): Bölgesel Planlama, DPT-İPD Yurtiçi Çalışmalar Servisi Ank.,
• T.C. İçişleri Bakanlığı: Mülki İdare Şurası İhtisas Komisyon Raporları. Ankara: Nisan 2002
• Taneri, E. (1986). Bölge Planlama. İstanbul: Doğan Matbaası.
• Taştekin, A. (2007). Avrupa Birliği'nde Bölgeselleşme Politikaları ve Türkiye'de Bölgesel Stratejiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tek, M. (1999). Türkiye'de Kentleşme Politikalarında Bölge Planlaması ve Çukurova Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekeli, İ. (1972). Bölge Planlama Üzerine. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını.
• TÜİK, (2010). Türkiye İstatistik Yıllığı. Ankara: TÜİK Yay.
• Yavuz, F., Keleş, R. Geray, C. (1978). Şehircilik Sorunlar-Uygulama ve Politika. Ankara: Sevinç Matbaası.
• http://gap.gov.tr/gap-son-durum/-2010.pdf/10.12.2012
• www.gap.gov.tr/gap/gap-nedir/11.12.2012
• www.gap.gov.tr/faaliyet raporu/2006/8.12.2012
• www.gap.gov.tr/faaliyet raporu/2005/6.12.2012
• http://gundem/gap-in-gorev-suresi-uzatildi-200854-haberi/5.12.2012
• http://www.ekonomitimes.com/gap/4.12.2012