İç Kontrolün Muhasebe Sistemindeki Hata Ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü Üzerine Bir Alan Çalışması/ A Survey On The Role Of Internal Control Preventatıon Of Mıstakes And Frauds In Accountıng System

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 20, 169 - 189, 10.12.2013

Zeynep Hatunoğlu Nurettin Koca Mustafa Kıllı

Öz

Teknolojik gelişmeler ve ticari işlemlerin çeşitliliğinin artması, muhasebe sistemi içerisinde ortaya çıkan hata ve hileleri çeşit ve sayı olarak daha da artırmıştır. Bu durum hatalı ve hileli işlemler sonucunda oluşturulan finansal tablolara dayanarak karar vermek durumunda olan bilgi kullanıcılarının kararlarında yanılmalarına sebep olmaktadır. İşletmelerde muhasebe sistemi içerisinde karşılaşılan hata ve hilelerin önlenmesi veya asgariye indirilmesi için etkin bir iç kontrol sisteminin kurulması ve çalıştırılması gerekmektedir. Yeni Türk Ticaret Kanunu ile birlikte işletmelerde iç kontrol sisteminin varlığı ve etkin olarak çalışması önem kazanmıştır. Bu çalışma, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu henüz yasalaşmadan önceki dönemde işletmelerimizdeki iç kontrol sistemi uygulaması hakkında bilgi vermektedir.

Çalışmada iç kontrol sisteminin önemi ile hata ve hileleri önlemedeki etkisine yönelik anket çalışması yer almaktadır. Çalışmanın örnek kütlesini Türkiye'nin çeşitli bölgelerindeki 8 ilde Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren iç kontrol sistemine sahip 45 işletme oluşturmaktadır. Veriler tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada etkin bir iç kontrol sisteminin işletmede karşılaşılması muhtemel hatalı ve hileli işlemlerin azaltılmasında önemli bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Muhasebe denetimi, İç kontrol sistemi, Muhasebe hata ve hileleri

Abstract

Technological developments and the increase in the variety of commercial operations have raised the mistakes and frauds in accounting system. The mistakes and frauds in accounting system cause financial statement users to make wrong decisions by considering faulty and fraudulent financial statements. To prevent and to reduce the mistakes and frauds in accounting systems, an efficient internal control system should be set up and run. The presence of and efficient function of internal control system become issues with the new Turkish Commercial Code. This study is providing information on the implementation of the internal control system in businesses in the period before the adoption of Turkish Commercial Code, No.6102.

In this study, a survey is conducted to determine the importance and the effect of internal control system to prevent the mistakes and frauds. The sample size of study consist of 45 enterprises that has internal control system operating in eight (8) provinces in various region of Turkey. The data has been analyzed using descriptive statistical methods. As a result, it is determined that an efficient internal control system has an effect on the prevention of potential faulty and fraudential processes in accounting systems of companies.

Key Words: Accounting Audit, Internal Control System, Accounting mistakes and frauds

Anahtar Kelimeler

Muhasebe denetimi, İç kontrol sistemi, Muhasebe hata ve hileleri

Kaynakça

• Akbulut, E. (2012). “İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi Ve Trakya Bölgesindeki Ayçiçek Yağı Sektöründe Bir Araştırma”. Electronic Journal of Vocational Colleges, Mayıs 2012, 174-187. http://www.ejovoc.org/makaleler/may2012/pdf/16.pdf (Erişim Tarihi: 27.10.2012)
• Aksoy, T. (2005). “Ulusal Ve Uluslar Arası Düzenlemeler Bağlamında İç Kontrol Ve İç Kontrol Gerekliliği: Analitik Bir İnceleme”. Mali Çözüm, 72, 138-163.
• Alagöz, A. (2008). “İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Önemi Ve Denetim Komiteleri İle İç Denetim Birimi İlişkisinin Hata Ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü”. (Ed. Z. Doğan ve M.E. İnal). Güncel İşletmecilik Konuları. Konya: Tablet Kitapevi.
• Alptürk, E. (2008). Muhasebe Ve Vergi Boyutlarında İç Denetim Rehberi. Ankara: Maliye Ve Hukuk Yayınları.
• Bakır, M. (2003). Denetim. Rize: Akademisyen Yayınevi.
• Bozkurt, N. (2006). Muhasebe Denetimi. İstanbul: Alfa Yayınevi.
• Büyükmirza, K. (2010). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çalgan, E., Menteşe, E., Işıloğlu, F., Toroslu, M. V., Özcan, M., Kanpak, N., Savaş, Ş., Onur, Z. J. ve Ağca, Z. (2008). Muhasebe Denetimi. İstanbul: İSMMMO Yayınları.
• Dabbağoğlu, K. (2007). “İç Kontrol Sistemi”, Mali Çözüm, 82, 159-169.
• Dalak, G. (2000). “Denetim Ve Kalite Denetimi”. Muğla Üniversitesi SBD, 1(1), 65-79.
• Emir, M. (2008). “Hile Denetimi”. Mali Çözüm, 86, 109-121.
• Durmuş, C. N., ve Taş, O. (2008). SPK Düzenlemeleri Ve 3568 Sayılı Mevzuat Kapsamında Denetim. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erdoğan, M. (2006). Denetim Kavramsal Ve Teknolojik Yapı. Ankara: Maliye Ve Hukuk Yayınları.
• Güçlü, F. (2008). Muhasebe Denetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gürbüz, H. (1995). Muhasebe Denetimi. Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi.
• Güredin, E. (2000). Denetim. İstanbul: Beta Yayınları.
• http://www.icdenetim.net/ic-denetim-nedir, erişim tarihi 05.10.2012.
• Kaymak, C. (1996). Muhasebede Yapılan Hata Ve Hilelerin Muhasebe Ve Muhasebe Denetimi Yönünden Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kepekçi, C. (2004). Bağımsız Denetim. İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Koçak ve Kavakoğlu (2010), “İl Özel İdarelerinde İç Denetim Sisteminin Değerlendirilmesine İlişkin Bir Araştırma”. Sayıştay Dergisi, 77, 119-148
• Ömürbek, V. ve Altay, S. Ö. (2011). “Turizm İşletmelerinde İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin İncelenmesi Ve Manavgat Bölgesindeki Beş Yıldızlı Otellerde Bir Araştırma”. SDÜ İİBF Dergisi, 6(1), 379-402.
• Öndeş, T.(2000). “Kobi'lerde Verimliliğin Artması İçin İç Kontrol Sisteminin Kurulması ve Yürütülmesi İle İlgili Bazı İpucu Sorular”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 2, 79-85.
• Pamukçu, A. (2000). Muhasebedeki Hata ve Hilelerin Raporlama İlkeleri Yönünden Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ramos, M. (2003). “Auditors' Responsibility for Fraud Detection”. Journal of Accountancy, 195(1), 28-35. http://users.ipfw.edu/pollockk/SAS99Article.pdf (Erişim Tarihi:15.10.2012).
• Selimoğlu, S. K. ve Uzay, Ş. (Ed.). (2011). Muhasebe Denetimi. Ankara: Gazi Kitabevi
• Süer, Z. (2003), “Profesyonel Muhasebe Mesleğinde Enron Skandalı ve Sonrası Gelişmeler” VI.Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu (16-19 Nisan 2003)Bildirilileri, İstanbul, http://archive.ismmmo.org.tr/docs/sempozyum/06 Sempozyum/ 2oturum /AycaZeynepSuer.pdf. (Erişim Tarihi:22.02.2013)
• Temel, H. (2008), “Bağımsız denetimde Sarbanes-Oxley Kanunu ve SPK Düzenlemelerinin karşılaştırılması”, Finans, politik ve Ekonomik Yorumlar, 45 (519), http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/dergiler/makaleler/519/Sayi_519_Makale 07.pdf .(Erişim Tarihi:22.02.2013)
• Tuan, K. ve Memiş, M. Ü. (2007). “İç Denetimin Yönetim Fonksiyonlarının Yerine Getirilmesindeki Rolü”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 35, 1-14.
• Usul, H., Titiz, İ. ve Ateş, B. (2011). “İç Kontrol Sisteminin Kurumsal Yönetimin Oluşumundaki Etkinliği: Marmara Bölgesi Belediye İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 49, 48-54
• Uzay, Ş. (2006), “Denetçilerin Denetiminde Yeni Bir Model Olarak Kamu Gözetim Kurulu ve Türkiye'de Uygulanabilirliği”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 8 (4), 175-210.
• Yılancı, M., Çömlekçi, F., Erdoğan, N., Önce, S., Selimoğlu, S. K. ve Kaya, E. (2007). Muhasebe Denetimi Ve Mali Analiz, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.