Anadolu'da Kurulan Üniversitelerin İllerin Sosyo-Ekonomik Yapılarına Katkıları/Contributions Of Universities Established In Anatolia To The Socio-Economic Structure Of The Cities

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 16, 145 - 158, 06.12.2013

Salih Öztürk İshak Torun , Yıldız Özkök

Öz

Üniversiteler, genel olarak ülkenin, özel olarak ise bulunduğu kentin sosyo-ekonomik gelişmesini sağlayan faktörlerin en önemlilerinden birisidir. Üniversite denilince, ilk önce, her üniversite nüfusunun kentte yaptığı harcamalar akla gelmektedir. Bunun yanında üniversitenin sosyo-ekonomik gelişmeye ve kentlileşmeye olan katkıları da önemlidir. Çünkü ekonomik gelişme ile sosyal/kültürel gelişme birbirlerini karşılıklı olarak etkileyen dinamiklerdir. Yani sosyal/kültürel nedenler, ekonomik ve gelir artışlarının da bir koşulu olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalar da, üniversitelerin kuruldukları illere özellikle ekonomik ve sosyal/kültürel açıdan çok önemli katkılarının olduğunu göstermektedir. Bu yapı itibariyle üniversiteler, bir yandan yarattığı gelir akımı ile kentin gelişmesinin maddi koşulunu oluştururken, diğer yandan da gelişmenin bilimsel ve sosyal/kültürel koşullarını hazırlamaktadır. Ancak üniversitelerin söz konusu katkılarının gerçekleşmesinde kentin fiziki, ekonomik ve sosyal/kültürel altyapısı önemli rol oynamaktadır. Bu bağlamda, üniversitelerin bir kente olan katkısını arttırmak ve topluma öncülük edebilmesini sağlamak için, altyapısını mümkün olduğunca tamamlamış illere kurulması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, yükseköğretimde eğitim kalitesinin düşürülmesi ve kentin fiziki, ekonomik ve sosyal/kültürel yapısındaki yetersizlikler, bir üniversitenin bulunduğu kente olan katkısını azaltmaktadır. Buna karşın, üniversitelerin tüm ülkeye yaygınlaştırılması ve toplumun bütün kesimlerine eşit şekilde açık olması önemlidir.

Abstract

“Universities” is one of the most important factors contributing the development of cities in general for the country, specifically for the city. When we consider universities, expenditure of a university population is the first thing that comes to mind. Moreover, contributions of universities both in urbanization and socio-economic spheres are also important since economic development and social-cultural development are reciprocal complementary dynamics. In other words, social-cultural causes appear as conditions of economics and income rise. Studies in this subject also show that universities contribute in the economic and social-cultural view to the cities too much. In that context, the universities not only form the financial condition by creating an income flow, but also prepare the scientific and social / cultural conditions. However, physical, economic and social / cultural structures of cities play an important role in the formation of these contributions. Accordingly, the lower and upper structure of the establishment of provinces should be completed as much as possible, in order to increase their contribution of universities to the cities and to enable them to be a pioneer of the society. However, lowering the quality of higher education and the inadequacies in the city's physical, economic, and social / cultural structure reduce universities' contribution to the city. In addition, spread of universities all over the country and openness of them to the whole sections of society are too vital.

Anahtar Kelimeler

Üniversite, Sosyo-Ekonomik yapı, Kalkınma, Anadolu

Kaynakça

• Akçakanat, T., Çarıkçı, İ., Dulupçu., A. (2010). “Üniversite Öğrencilerinin Bulundukları İl Merkezine Ekonomik Katkıları ve Harcama Eğilimleri: Isparta 2003-2009 Yılları Örneği”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 165-178.
• Atik, H. (1999). “Üniversitelerin Yerel Ekonomiye Katkıları: Teori ve Erciyes Üniversitesi Üzerine Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 15, 99-111.
• Aydemir S. E. (1994). Karadeniz Teknik Üniversitesinin Kent ve Bölge Ekonomisine Doğrudan ve Dolaylı Ekonomik Etkileri, Bölgesel Kalkınma Sempozyumu, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, 195-210.
• Berber, M., Sivri U. ve Yıldız, E. B. (2010). “Türkiye'de İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması”. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı. www.metinberber.com/kullanici_dosyalari/file/endeks.doc (E.T.: 18.03.2011).
• Bilginoğlu, M. A., Atik H., Türker, O., Pamuk, Y. ve Düzgün R. (2002). Erciyes Üniversitesi'nin Kayseri İli'nin Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Yapısına Etkiler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, No: 135.
• Çalışkan, Ş. (2010). “Üniversite Öğrencilerinin Harcamalarının Kent Ekonomisine Katkısı (Uşak Üniversitesi Örneği)”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(31), 169-179.
• Çatalbaş, N. (2007). “Üniversite-Yerel Ekonomi İlişkisinde Kutuplaşma Teorisi İyi Bir Model Olabilir Mi?”. Selçuk Üniv. İ.İ.B.F. Dergisi, Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, 90-101.
• Çınar, R. & Emsen, Ö. S. (2001). “Eğitim ve İktisadi Gelişme: Atatürk Üniversitesi'nin Erzurum İl Ekonomisi ve Sosyal Yapısı Üzerindeki Etkileri”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 91-104.
• Devlet İstatistik Kurumu (1991). 1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş, Ankara: Devlet İstatistik Kurumu, Yayın No: 1457.
• Dinçer, B., Özaslan, M. ve Kavasoğlu, T. (2003). “İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”. Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No DPT 2671, www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/8143/2003-05.pdf (Erişim tarihi: 21.03.2011).
• Devlet Planlama Teşkilatı, çeşitli veriler, http://www.dpt.gov.tr.
• Devlet Planlama Teşkilatı (1970). Yükseköğretim Araştırması. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı, Yayın No: DPT: 858-SPD: 197.
• Erkekoğlu, H. (2000). “Bölge Üniversitelerinin Yerel Ekonomiye Katkıları: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Örneği”. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16, 203-210.
• Ertuğrul, H. (1987). Atatürk Üniversitesi 30. Kuruluş ve 25. Mezuniyet Yılı Kutlama Törenleri Açış Konuşması,1957-1987, Erzurum.
• Florax, R.J. (1987). The Regional Economic Role of Universities: The Dark Side of the Universities. Netherlands: Twente Univ.
• Görkemli, H. N., (2009). “Selçuk Üniversitesi'nin Konya Kent Ekonomisine Etkileri”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 169-186.
• Göymen, K. (2005). Türkiye'de Bölge Politikalarının Evrimi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları İçinde Yerel Kalkınma İçin Ortaklıklar, İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi Yayını.
• Gürkan, Ö. & Karataş, M. (2004). Muğla Üniversitesinin Yöreye Yönelik Sosyo-Ekonomik Katkılarının Araştırılması. Muğla: Muğla Üniv. Yay., Yayın No: 46.
• Hatipoğlu, M. T. (1995). Yükseköğretim Mevzuatı. Ankara: Selvi Yayınları.
• Işık, Ş. (2008). “Türkiye'de Üniversitelerin Kentleşme Üzerine Etkileri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 159-181.
• Işık, Ş. (2005). “Türkiye'de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri”. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
• Karaçay-Çakmak, H. & Erden, L. (2005). “Yeni Sanayi Odakları ve Sanayinin Yeni Mekan Arayışları: Denizli ve Gaziantep Örneği”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 111-129.
• Karakoç, N. (1996). Üniversitelerde Halkla İlişkiler Örgütü ve Yapısı Önerisi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Yayınları No: 20.
• Karataş, M. (2002). Üniversitelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmedeki Rolü ve Önemi (Muğla Üniversitesi Örneği ), Doktora tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi.
• Öztürk S. , Torun, İ. ve Sayın S. (2009). “Üniversitenin Sosyo-Ekonomik Gelişmeye Etkisi: Kafkas Üniversitesi Örneği”. İktisat Dergisi, 491, 71-84.
• Özyaba, M. (1999). “Kentsel gelişmede üniversitenin rolü: Uludağ Üniversitesi ve Bursa”. UMED Uludağ Üniversitesi Mezunlar Derneği 3. Geleneksel Mezunlar Buluşması, 4-5, http://www.kentli.org/makale/bursa.htm (Erişim tarihi: 15.03.2011).
• Perroux, F. (1950). “Economic Space: Theory and Applications”. Quarterly Journal of Economics. 64, 89-104.
• Sargın S. (2007). “Türkiye'de Üniversitelerin Gelişim Süreci Ve Bölgesel Dağılımı”. Süleyman Demirel Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 133-150.
• Steele D.B. (1969), “Regional multipliers in Great Britain”. Oxford Economic Papers, 21(2), 268-292.
• Taşçı D., Gökalp E., Genç Kumtepe E., Kumtepe, A. T., Toprak E., Tosunoğlu, T. ve Sürmeli, A. (2008). Anadolu Üniversitesinin Eskişehir'e Etkileri ve Şehrin Üniversiteyi Algılayışı, Ekim 2008, (Ed.: Sürmeli F.) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Proje 073623.
• Tuğcu, C. T. (2003), “Üniversitelerin Yerel Ekonomik Faaliyet Hacmine Katkıları: Nevşehir Örneği”. http://biriyilik.110mb.com/resim/images/ nrbbxjf7v32i489yk53.doc (Erişim tarihi: 18.03.2011).
• Ünsal, E. M. (2007). Makro İktisat. (7 Baskı). Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Varış, F. (1976). “Yeni Üniversitelerin ve Fakültelerin Kurulmasında Uygulanabilecek Ölçütler”. Ankara Üniv. Eğitim Bilimleri Fak. Dergisi, 9(1), 73-93.
• YÖK, (2005). http://www.yok.gov.tr/index.php?option=com_docman& task=cat_view &gid=178 (Erişim tarihi: Kasım 2005).
• YÖK, (2000). http://www.yok.gov.tr/egitim/raporlar/Mart 2000 (Erişim tarihi: Mart 2000).