ADNAN MENDERES DÖNEMİ RUS-AMERİKAN MERKEZLİ STRATEJİK GÜÇ MÜCADELESİ ÇERÇEVESİNDE 1957 SURİYE OLAYLARI

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 46, 521 - 544, 30.10.2020

Olcay Özkaya Duman

Öz

Dünya, 20.Yüzyılın ikinci yarısına geçerken, iki kutuplu bir siyasal yapının çekim gücüne maruz kalmış ve büyük bir türbülansın içine doğru sürüklenmiştir. Siyasal çekişmeler, iktisadi, politik, ideolojik ve benzeri beklentilerin etrafında, anlık değişen politikalar ülkelerin tarafını veya müttefikini değiştirebilmiştir. Döneme damgasını vuran Müttefikim olmayan Düşmanımdır yaklaşımı ittifaklar sisteminin gücünü arttırmış ancak küresel güvensizliği tırmandırmıştır. Bu güç mücadelesinin yarattığı ortam ve Soğuk Savaş kutuplaşmasındaki yumuşama Türkiye’nin Adnan Menderes dönemindeki siyasal ve politik yörüngesinin seyrinde etkili olmuştur. İki kutuplu uluslararası bir siyasal ortamda Amerikan eksenli ve bu anlamda tek kutuplu bir yaklaşıma doğru yönelen Türkiye’nin politik tutumunun ve diplomatik sınırlarının, özellikle Amerika’nın 1957 sonrası oluşan Ortadoğu siyaseti sonucunda farklılaştığı anlaşılmaktadır.
Menderes, 1958’den sonra dış politikada SSCB eksenli yeni bir yaklaşımı programına almıştır. Türkiye için bu tutumun aslında tek yanlı bir dış politikadan çok yanlı bir dış politikaya doğru siyasal bir yönelimi ifade etmekte olduğu anlaşılmaktadır. Söz konusu çalışmada, dönemin süper güçleri olarak dünya siyasetinde terazinin ibresi olma mücadelesi veren ve bu anlamda yeni politikalar üreten, yöneten iki gücün (Rus-Amerika) kıskacında Ortadoğu’da yaşanan dış politik çekişmelerin yönü, Menderes Döneminin söz konusu değişmeler karşısında geliştirdiği tutum analiz edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, , Ortadoğu, Rusya, Amerika, 1957 Suriye Krizi, Türkiye

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (B.C.A.) Referans1 . B.C.A.030.01.00.00.111.701.7.2. B.C.A.030.18.01.02.147.56.6.
• Referans2 UK FO (United Kingdom Foreign Office) UK- FO 371/128232-0005. The National Archives (Kew, United Kingdom). UK -FO 371/128232-0007. The National Archives (Kew,United Kingdom).
• Referans3 Ahmad, F. (1994a). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980),Çev.: Ahmet Fethi, Hil yayınları, İstanbul.
• Referans4 Ahmad, F. (1994b) Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev..Yavuz Alagon, Kaynak yayınları, İstanbul.
• Referans5 Akdevelioğlu, A. & Kürkçüoğlu, Ö. (2002). “Filistin Sorunu”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, C.I, İletişim yayınları.
• Referans6 Akşin, S. (2015). Kısa 20.Yüzyıl Tarihi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.