Çevre, Endüstriyel Kullanım ve İnsan Sağlığı Yönleriyle Keçiboynuzu

Yıl 2016, Cilt: 21 Sayı: 2, 0 - 0, 08.12.2016

Hamide Gübbük , İlhami Tozlu , Adem Doğan , Recep Balkıç

Öz

Akdeniz ikliminin hakim olduğu bölgelerde doğal olarak yetişen keçiboynuzu, ağacından meyvesine, meyvesinden tohumuna çok farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Meyve ve tohumunun sanayi ile entegre olması, bu türün ekonomik değerini daha da arttırmaktadır. Ülkemizde keçiboynuzu yöresel olarak “Harnup”, “Harup”, “Boynuz”, “Buynuz” ve “Kerti” gibi isimlerle anılmaktadır. Çalı veya ağaç formunda büyüme özelliğine sahiptir. Keçiboynuzu ile ilgili ülkemizde kapama bahçeler henüz yaygın olmamakla birlikte, son yıllarda orman ve hazine arazilerinin kiralama yoluyla halka arz edilmesi, keçiboynuzu plantasyonlarının kurulumunu popüler hale getirmiştir. Keçiboynuzu meyve ve tohumu yanında,  ağacının herdemyeşil olması nedeniyle peyzaj amaçlı kullanımı da yaygındır. Ayrıca, yapraklarının yangına dayanıklı olmasından dolayı, orman alanlarında yangın koruma hattı olarak da kullanılmaktadır. Keçiboynuzunun meyvesi, geleneksel olarak yüzyıllardır pekmez yapımında değerlendirilmektedir. Buna ilave olarak, meyvesi öğütülerek kahve, kakao ve un elde edilmekte ve sanayide farklı alanlarda kullanılmaktadır. Keçiboynuzu meyvesi potasyum ve kalsiyum mineralleri ile karbonhidrat ve lif bakımından zengindir. Meyvesinin sağlıkta farklı kullanım alanları ile ilgili çok sayıda araştırmalar bulunmaktadır. Özellikle kolestorolün düşürülmesinde, ishal önlemede, osteoporoz, antideprasan, deri hastalıkları ile kanser mücadelesinde kullanılmaktadır. Tohumunun galaktomannanca zengin olması nedeniyle keçiboynuzu zamkı üretilmekte ve piyasada E-410 (gıda katkı maddesi) adlı katkı maddesi olarak isimlendirilmektedir. E-410 farklı endüstrilerde (gıda, petrokimya, kağıt, tekstil vb.) çok amaçlı kullanım alanına sahiptir. Tohumun embriyosu ise protein bakımından oldukça zengindir. Bu derlemede, keçiboynuzunun çevre, beslenme ve sağlık üzerine etkileri konusunda bilgiler verilmiştir.

Kaynakça

• Agrawal A, Mohan M, Kasture S, Foddis C, Frau MA, Loi MC, Maxia A, 2011. Antidepressant activity of Ceratonia siliqua L. fruit extract, a source of polyphenols. Natural Product Research, 25(4): 450-456.
• Aksu MI, Nas S, 1996. Dut pekmezi üretim tekniği ve çeşitli fiziksel-kimyasal özellikleri. Gıda, 21(2): 83-88.
• Ayaz FA, Torun H, Ayaz S, Correia PJ, Alaiz M, Sanz C, Gruz J, Strnad M, 2007. Determination of chemical composition of Anatolian carob pod (Ceratonia Siliqua L.): Sugars, amino and organic acids, minerals and phenolic compounds. J. Food Qual., 30: 1040-1055.
• Bates SH, Jones RB, Bailey CJ, 2010. Insulin-like effect of pinitol. British Journal of Pharmacology, 130(8): 1944–1948.
• Batlle I, Tous J, 1997. Carob tree. Ceratonia Siliqua L. Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 17. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Genetic Resources Institute, Rome, Italy, 92p.
• Batu A, 1993. Kuru üzüm ve pekmezin insan sağlığı ve beslenmesi açısından önemi. Gıda, 18(5): 303-307.
• Batu A, 2011. Üzüm pekmezi ve insan sağlığı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6(2): 25-35.
• Bozkaya ÖG, Akgün İ, Birgi E, Çinkoğlu A, Gög K, Karadeniz D, 2008. Anne babaların çocuklarında uyguladıkları alternatif tıp yöntemleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 22(3): 129-135.
• Correia PJ, Martins-Louçao MA, 2005. The use of macronutrients and water in marginal Mediterranean areas: The case of carob-tree. Field Crops Res., 91: 1-6.
• Dakia PA, 2011, Carob (Ceratonia siliqua L.) Seeds, Endosperm and Germ Composition, and Application to Healt. (Eds. V.R. Preedy, R.R. Watson, V.B. Patel), Nuts and Seed in Health and Disease Prevention. Academic Press, UK, 293-299.
• FAO, 2013. World plant production statistics. http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E. (Erişim:05.09.2016).
• Fırıncıahmetoğlu ES, 2013. Erişkinlerde keçiboynuzu ununun kan lipit profiline etkisi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 170s.
• Gruendel S, Garcia AL, Otto B, Mueller C, Steiniger J, Weickert MO, Speth M, Katz N, Koebnick C, 2006. Carob pulp preparation rich in insoluble dietary fiber and polyphenols enhances lipid oxidation and lowers postprandial acylated ghrelin in humans. J. Nutr., 136: 1533–1538.
• Guven M, Karaca OB, Kacar A, 2003. The effects of the combined use of stabilizers containing locust bean gum and of the storage time on Kahramanmaraş-type ice creams. International Journal of Dairy Technology, 56 (4): 223-228.
• Hakim L, Islam MR, Mamun ANK, Ahmed G, Khan R, 2010. Clonal propagation of carob (Ceratonia Siliqua L., Fabaceae). Bangladesh J. Bot., 39(1): 15-19.
• Herken EN, Aydın N, 2015. Use of carob flour in the production of tarhana. Pol. J. Food Nutr. Sci., 65(3): 167-174.
• Karkacıer M, Artık N, 1995. Keçiboynuzunun (Ceratonia siliqua L.) fiziksel özellikleri, kimyasal bilesimi ve ekstraksiyon koşulları. Gıda, 20(3): 131-136.
• Khatib S, Vaya J, 2010. Fig, carob, pistachio, and health. (Eds. R.R. Watson, V.R. Preedy), Bioactice Foods in Promoting Health Fruits and Vegetables, Academic Press, San Francisco, USA, pp. 245–263.
• Kim MJ, Yoo KH, Kim JH, Seo YT, Ha BW, Kho JH, Shin YG, Chung CH, 2007. Effect of pinitol on glucose metabolism and adipocytokines in uncontrolled type 2 diabetes. Diabetes Research and Clinical Practice, 77(3): 247-251.
• Klenow S, Glei M, 2007. New insight into the influence carob extract and gallic acid on hemin induced modulation of HT29 cell growth parameters. Toxicology in Vitro, 23: 1055-1061.
• Kumazawa S, Taniguchi M, Suzuki Y, Shimura M, Kwon MS, Nakayama T. 2002. Antioxidant activity of polyphenols in carob pods. J. Agric. Food Chem., (50): 373-377.
• Loeb H, Vandenplas Y, Wursch P, Guesry P, 1989. Tannin-rich carob pod for the treatment of acute-onset diarrhea. J. Pediatr. Gastroenterol. Nutr., (8): 480–485.
• Makhzoumi JM, 2000. Landscape ecology as a foundation for landscape architecture: application in Malta. Landscape and Urban Planning 50, (1-3): 167-177.
• Mazaheri D, Shojaosadati SA, Mousavi SM, Hejazi P, Saharkhiz S, 2012. Bioethanol production from carob pods by solid-state fermentation with Zymomonas mobilis. Applied Energy, 99: 372-378.
• Mudgil D, Barak S, Khatkar BS, 2014. Guar gum: processing, properties and food applications-A Review. J. Food Sci. Technol., 51(3): 409-418.
• Nasar-Abbas SM, Huma Z, Vu T, Khan MK, Esbenshade H, Jayasena V, 2016. Carob kibble: a bioactive-rich food ıngredient. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, (15): 63-72.
• Obeidata BS, Alrababah MA, Abdullah AY, Alhamad MN, Gharaibeh MA, Rababah TM, Abu Ishmais MA, 2011. Growth performance and carcass characteristics of Awassi lambs fed diets containing carob pods (Ceratonia siliqua L.). Small Rumin. Res., 96: 149–154.
• Pehlivan T, Gül A, 2016. Türkiye’de üretilen keçiboynuzu, kekik ve sütleğen ballarının kimyasal özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 48-56.
• Pereira CAM, Sabatini DR, Silva KM, Picinin ME, Del Santo V, Souza GB, 2011. Composição centesimal e mineral da alfarroba em pó e sua utilização na elaboração e aceitabilidade em sorvete. Alimentos e Nutrição, 22(1): 129-136.
• Rababah TM, Al‐u'datt M, Ereifej K, Almajwal A, Al‐Mahasneh M, Brewer S, Alsheyab F, Yang W, 2013. Chemical, functional and sensory properties of carob juice. Journal of Food Quality, 36(4): 238-244.
• Rosa CS, Kubota E, Stein M, Nogara G, 2016. Hamburgers with added carob flour (Ceratonia siliqua) as a natural antioxidant. Higiene Alimentar, 30 (252-253): 104:108.
• Rosa CS, Tessele K, Prestes RC, Silveria M, Franco F, 2015. Effects of substituting of cocoa powder for carob flour in cakes made with soy and banana flours. International Food Research Journal, 22(5): 2111-2118.
• Russo GL, 2009. Dietary n−6 and n−3 polyunsaturated fatty acids: from biochemistry to clinical implications in cardiovascular prevention. Biochemical pharmacology, 77(6): 937-946.
• Saharkhiz S, Mazaheri D, Shojaosadati SA, 2013. Evaluation of bioethanol production from carob pods by Zymomonas mobilis and Saccharomyces cerevisiae in solid submerged fermentation. Prep. Biochem. Biotechnol., 43(5): 415-430.
• Saraçoğlu İA, 2011. En güçlü besin kaynağı keçiboynuzu. http://esenkal.blogcu.com/en-guclu-besin-kaynagi-keciboynuzu/10148755. (Erişim: 05.09.2016).
• Seçmen Ö, 1974. Ceratonia siliqua L’nın Ekolojisi. Bitki, 1(4): 533-543.
• Seven E, 2013. Alternatif karbonhidrat kaynaklarında maya kültürlerinin biyoetanol üretim potansiyelinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 46s.
• Stechmiller JK, Childress B, Cowan L, 2005. Arginine supplementation and wound healing. Nutrition in Clinical Practice, 20(1): 52-61.
• Tetik N, Turhan İ, Öziyci HR, Karhan M. 2011. Determination of D-pinitol in carob syrup. International Journal of Food Sciences And Nutrition, (62): 572-576.
• Tsatsaragkou K, Yiannopoulos S, Kontogiorgi A, Poulli E, Krokida M, Mandala I, 2014. Effect of carob flour addition on the rheological properties of gluten-free breads. Food and Bioprocess Technology, 7(3): 868-876.
• Turhan I, 2014. Relationship between sugar profile and D-pinitol content of pods of wild and cultivated types of carob bean (Ceratonia siliqua L.), International Journal of Food Properties, 17(2): 363-370.
• Turhan İ, Tetik N, Karhan M, 2007. Keçiboynuzu pekmezinin bileşimi ve üretim aşamaları. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, (2): 39-44.
• TÜİK, 2015. Bitkisel üretim istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim: 05.09.2016).
• Vlaardingerbroek H, Hornstra G, De Koning TJ, Smeitink JAM, Bakker HD, de Klerk HBC, Rubio-Gozalbo ME, 2006. Essential polyunsaturated fatty acids in plasma and erythrocytes of children with inborn errors of amino acid metabolism. Molecular Genetics and Metabolism, 88(2): 159-165.
• Winer N, 1980. The potential of the carob (Ceratonia Siliqua). International Tree Crops Journal, (1): 15-26.
• Yıldız A, 1995. Keçiboynuzunun (Ceratonia siliqua L.) değişik yöntemlerle çoğaltılması üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 211s.
• Yousif AK, Alghzawi HM, 2000. Processing and characterization of carob powder. Food Chemistry, 69(3) :283-287.
• Zunft HJ, Lüder W, Harde A, Haber B, Graubaum HJ, Gruenwald J, 2001. Carob pulp preparation for treatment of hypercholesterolemia. Adv. Ther., (18): 230–236.
• Zunft HJ, Lüder W, Harde A, Graubaum HJ, Koebnick C, Grünwald J, 2003. Carob pulp preparation rich in insoluble fibre lowers total and LDL cholesterol in hypercholesterolemic patients. Eur. J. Nutr., (42): 235–242.