Farklı Doz ve Formlarda Uygulanan Azot Gübrelemesi Koşullarında Üretilen Rokada Verim Tepkileri ve Depolama Önce ve Sonrasındaki Nitrat-Nitrit Birikimi

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 11, 11.06.2018

Gülsüm Sayılıkan Mansuroğlu Sefer Bozkurt Selda Telli Melisa Kara

Öz

Hatay’ın Samandağ ilçesinde yürütülmüş olan bu
araştırmada, roka yetiştiriciliğinde 5 azot dozu (D₀:0 kg N da^-1
, D₁:10 kg N da^-1, D₂:20 kg N da^-1,
D₃:30 kg N da^-1 ve D₄:40 kg N da^-1)
ile amonyum sülfat ve amonyum nitrat gübrelerinin farklı oranlarda karışımından
oluşan 5 farklı azot formu (F₁:%100 amonyum sülfat, F₂:%25
amonyum nitrat + %75 amonyum sülfat, F₃:%50 amonyum nitrat + %50
amonyum sülfat, F₄:%75 amonyum nitrat + %25 amonyum sülfat ve F₅:%100
amonyum nitrat) 3 tekerrürlü olarak denemeye alınmıştır. Denemede rokada verim,
yaprak sayısı, biyokütle, kuru ağırlık yüzdeleri, hasatta ve soğukta (buzdolabında)
depolama sonrasında nitrat-nitrit içerikleri belirlenmiştir.  Azot uygulamaları kontrole göre rokada verimi,
yaprak sayısını ve bitki biyokütlesini arttırmıştır. Azot uygulamalarının rokanın
nitrat-nitrit içeriğine istatistiksel olarak etkisinin olmadığı belirlenmiştir.
Artan azot dozuna bağlı olarak çok yüksek nitrat (1151.0-3603.0 mg kg^-1
arasında) ve nitrit (15.2-974.8 mg kg^-1 arasında) değerleri belirlenmiştir
(nitrat sınır değer 1500 mg kg^-1). Buzdolabında muhafaza edilen
bitkilerde nitrat değerlerinin düştüğü ancak, bazı uygulamalarda depolama
sonrası nitrit değerlerinin yükseldiği belirlenmiştir. Bu yüzden rokanın
hasadın hemen ardından tüketilmesi ve çok uzun süreyle muhafaza edilmemesi tavsiye
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azot dozu, Azot formu, Buzdolabında depolama, Nitrat-Nitrit

Kaynakça

• Anonim 2016. İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Hatay.
• Anonim 2017. T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK verileri.
• Bergmann W, 1988. Ernährungsstörungen bei kulturpflanzen. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, NewYork.
• Bianco VV, Boari F, Pezzuto A, 1998. Effect of nitrogen and plant density on direct seeded or transplanted wild rocket. Acta Horticulturae, 467: 277-285.
• Ceylan Ş, Mordoğan N, Çakıcı H, 2002a. Ödemiş ve civarındaki bazı marul (Lactuca sativa L.) alanlarının nitrat ve nitrit miktarları. VI. Sebze Tarımı Sempozyumu Bildiri Kitabı, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Bursa. S:213-219.
• Ceylan Ş, Mordoğan N, Çakıcı H, Yoldaş F, 2002b. Effects of different nitrogen levels on the yield and nitrogen accumulation in the rocket. Asian Journal of Plant Sciences, 1: 482-483.
• El-Ghamry AM, 2010. Nitrate accumulation as affected by nitrogen fertilization and foliar application of micronutrients in rocket plant. Molecular Environmental Soil Science at the Interfaces in the Earth’s Critical Zone, 103-109.
• Ferrante A, Incrocci L, Maggini R, Tognoni F, Serra G, 2003. Preharvest and postharvest strategies for reducing nitrate content in rocket (Eruca sativa). Acta Horticulturae, 1(628): 153-159.
• Francke A, 2005. The effect of cultivation term and kind of soil on accumulation of nitrates and heavy metals in garden rocket (Eruca sativa L. DC.). Zeszyty Problemowe Postepow Nauk Rolniczych, 507: 135-141.
• Hanafy Ahmed AH, Khalil MK, Farrag AM, 2002. Nitrate accumulation, growth, yield and chemical composition of rocket (Eruca vesicaria subsp. sativa) plant as affected by NPK fertilization, kinetin and salicylic acid. Annals of Agricultural Science (Cairo), 47(1): 1-26.
• Hord NG, Tang Y, Bryan NS, 2009. Food sources of nitrates and nitrites: the physiologic context for potential health benefits. The American Journal of Clinical Nutrition, 90: 11-10.
• Kacar B, Katkat AV, 1999. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. Vipaş A.Ş., Bursa.
• Kim SJ, Kawaharada C, Ishii G, 2006. Effect of ammonium:nitrate nutrient ratio on nitrate and glucosinolate contents of hydroponically-grown rocket salad (Eruca sativa Mill.). Soil Science and Plant Nutrition, 52(3): 387-393.
• Kim SJ, Ishii G, 2007. Effect of storage temperature and duration on glucosinolate, total vitamin C and nitrate contents in rocket salad (Eruca sativa Mill.). Journal of the Science of Food and Agriculture, 87(6): 966-973.
• Koukounaras S, Anastasios SS, Sfakiotakis E, 2007. Postharvest CO2 and ethylene production and quality of rocket (Eruca sativa Mill.) leaves as affected by leaf age and storage temperature. Postharvest Biology and Technology, 46: 167-173.
• Kozik E, Szkudlarek A, 1998. Changes in nitrate and nitrite contents in vegetables depending on the period of sampling. Roczniki Akademi Rolniczej w Poznaniu, Ogrodnictwo, 27: 165-170.
• Mengel K, 1984. Bitkinin Beslenmesi ve Metabolizması (Çeviri). Çevirenler: H. Özbek, Z. Kaya ve M. Tamcı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları 162, Ders Kitabı No:12, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Nicola S, Hoeberechts J, Fontana E, 2005. Comparison between traditional and soilless culture systems to produce rocket (Eruca sativa) with low nitrate content. Acta Horticulturae, 697 ISHS.
• Nurzyńska-Wierdak R, 2006. The effect of nitrogen fertilization on yield and chemical composition of garden rocket (Eruca sativa Mill.) in autumn cultivation. Acta Scientiarum Polonorum, Horturum Cultus, 5(1): 53-63.
• Nurzyńska-Wierdak R, Dzida K, Rożek E, Jarosz Z, 2012. The effect of nitrogen and potassium on N-NH4 and N-NO3 accumulation and nutrient contents in rocket (Eruca Sativa Mill.) leaves. Acta Scientiarum Polonorum, Horturum Cultus 11(3): 211-221.
• Purquerio LFV, Demant LAR, Goto R, Boas RLV, 2007. Effect of side dressing nitrogen fertilization and distance between plants on yield of rocket salad. Horticultura Brasileira, 25(3): 464-470.
• Ruckenbauer W, 1985. Nitrat im mangel und überfluβ. Berutungsschr Örterr Dünger Beratungsstelle.
• Santamaria P, Elia A, Papa G, Serio F, 1998a. Nitrate and ammonium nutrition in chicory and rocket salad plants. Journal of Plant Nutrition, 21(9): 1779-1789.
• Santamaria P, Elia A, Parente A, Serio F, 1998b. Fertilization strategies for lowering nitrate content in leafy vegetables: chicory and rocket salad cases. Journal of Plant Nutrition, 21(9): 1791-1803.
• Santamaria P, Gonnella M, Elia A, Parente A, Serio F, 2001. Ways of reducing rocket salad nitrate content. Acta Horticulturae, 548: 529-536.
• Santamaria P, Elia A, Serio F, 2002. Effect of solution nitrogen concentration on yield, leaf element content, and water and nitrogen use efficiency of three hydroponically-grown rocket salad genotypes. Journal of Plant Nutrition, 25(2): 245-258.
• Santamaria P, 2006. Nitrate in vegetables: toxicity, content, intake and EC regulation. Journal of the Science of Food and Agriculture, 86: 10-17.
• Sparks DL, 1996. Methods of Soil Analysis, Part 3, Chemical Methods, SSSA Book Series 5, Wissconsin-USA, 1085-1122.
• Tuncay Ö, 2011. Relationships between nitrate, chlorophyll and chromaticity values in rocket salad and parsley. African Journal of Biotechnology, 10(75): 17152-17159.
• Tuncay Ö, Eşiyok D, Yağmur B, Okur B, 2011. The effect of nitrogen sources on yield and quality of salad rocket grown in different months of the year. Journal of Plant Nutrition, 34(4): 477-491.
• Vural H, Eşiyok D, Duman İ, 2000. Kültür Sebzeleri (Sebze Yetiştirme). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Bornova, İzmir, 440 s.