Charles Dickens’ın Zor Yıllar’’ı: On Dokuzuncu Yüzyıl Faydacılık Yaklaşımının Çocukların Yaşantısı Üzerindeki Olumsuz Etkilerinin Eleştirisi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 20 - 30, 09.07.2018

Şebnem Düzgün

https://doi.org/10.33406/molesto.418752

Öz

Zor Yıllar’da
Charles Dickens, on dokuzuncu yüzyıl eğitim sisteminde faydacılık yaklaşımının
kullanılmasını eleştirir. Sadece gerçeklere ve akla değer verilen bir okul
kuran, Thomas Gradgrind adlı eski bir tüccar, faydacı felsefenin katı ve pratik
ilkelerini temsil eder. Çocuklara günlük yaşamlarında kullanabilecekleri
mantıklı ve somut şeylerin öğretilmesi gerektiğini iddia eder. Bu nedenle,
Gradgrind ve fabrika sahibi arkadaşı Joshua Bounderby, insanları akıl ve somut
gerçeklikten uzaklaştıran hayal gücünün ve duyguların, çocuk eğitiminde yeri
olmadığını düşünürler. Ancak Dickens, faydacı anlayışa göre eğitilmiş
çocukların yetişkin yaşamlarında kişisel ve ahlaki sorunlar yaşadıklarını
gösterir. Gradgrind’in eski öğrencisi Bitzer, sadece kendi çıkarını gözeten
bencil ve ahlaksız bir kişi olarak yetişir. Gradgrind’in çocukları Tom ve
Louisa da faydacı anlayışla yetiştirilmenin olumsuz etkilerini tecrübe ederler.
Faydacılık ilkeleriyle yönetilen bir ailede doğmuş olan Tom, ahlaki değerleri hiçe
sayarak kumar borçlarını ödemek için Bounderby’nin bankasını soyar. Öte yandan,
Louisa duygularını ve yaratıcı ruhunu bastırmanın sıkıntısını çeker. Faydacılık
anlayışının çocuk gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerine değinen Dickens, çocukların
zihinsel ve ahlaki açılardan gelişmiş bireyler olarak yetişebilmeleri için eğitim
sisteminin sadece aklın değil duyguların ve hayal gücünün gelişimi üzerinde de
durması gerektiğine inanır. Bu doğrultuda, kendisine çocukluğunda duyguları ve
hayal gücünü takdir etmesi öğretilen Sissy Jupe’un, faydacılık ilkelerine bağlı
olan karakterlerin aksine özverili ve sevecen davranışlarından ötürü saygı
duyulan erdemli, yaratıcı ve duyarlı bir yetişkin haline geldiğini gösterir. Bu
çalışma, Zor Yıllar’ı inceleyerek Dickens’in
duygulara karşı salt mantığı destekleyen faydacılık felsefesini eleştirdiğini
ve çocukları aklın yanı sıra duygulara, hayal gücüne ve ahlaki değerlere önem
vermeleri yönünde teşvik eden bir eğitim sistemini savunduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Charles Dickens, Zor Yıllar, faydacılık, çocuklar

Kaynakça

• Bentham, Jeremy. “Chrestomathia.” The Works of Jeremy Bentham, Now First Collected; under the Superintendence of His Executor, John Bowring. Ed. Southwood Smith. Vol. 8. Edinburgh: W. Tait, 1843. 1-193. Baskı.
• Bentham, Jeremy. Principles of Morals and Legislation. Edinburgh: Stevenson &Co., 1789. Baskı.
• Bunnin, Nicholas, and Jiyuan Yu. The Blackwell Dictionary of Western Philosophy. Malden:Blackwell, 2004. Baskı.
• Deckop, John R. “Conceptual Tools for Studying the Ethics of Human ResourceManagement.” The Handbook of Human Resource Management Education Promoting an Effective and Efficient Curriculum. Ed. Vida Gulbinas Scarpello. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, 2008. 185-201. Baskı.
• Dickens, Charles. Hard Times. London: J. M. Dent&Sons, 1920. Baskı.
• Gutmann, Amy. “What’s the Use of Going to School?” Mill’s Utilitarianism: Critical Essays. Ed. David Lyons. Oxford: Rowman & Littlefield, 1997. 67-85. Baskı.
• Liveley, J. F. “Utilitarianism.” Dictionary of Modern Political Ideologies. Ed. M. A. Riff. Manchester: Manchester UP, 1987. 218-20. Baskı.
• McDonough, Kevin. “Utilitarianism.” Encyclopedia of Educational Theory and Philosophy. Ed. D. C. Phillips. Los Angeles: SAGE, 2014. 821-23. Baskı.
• McDowall, David. An Illustrated History of Britain. Essex: Longman, 1989. Baskı.
• Mill, James. James Mill: Political Writings. Ed. Terence Ball. Cambridge: Cambridge UP, 1992. Baskı.
• Mill, John Stuart. Utilitarianism (Second Edition). Ed. George Sher. Indianapolis: Hackett, 2001. Baskı.
• Mulgan, Tim. Understanding Utilitarianism. Oxon: Routledge, 2014. Baskı.
• Nelson, James G. “The Victorian Social Problem Novel.” A Companion to the Victorian Novel. Ed. William Baker and Kenneth Womack. Westport: Greenwood, 2002. 189-209. Baskı.
• Schiro, Michael. Curriculum for Better Schools: The Great Ideological Debate. Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology Pub., 1978. Baskı.
• Shuter, Jane. Victorian Britain. Oxford: Heinemann Library, 2001. Baskı.