Mustafa Kemal Atatürk’ün Ölümü Üzerine Kilis Basınında Yer Alan Haberler

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 68 - 79, 15.01.2019

Nermin Aydın

Öz

Birinci
Dünya Savaşı’nın sonuna doğru Suriye Cephesi’nde savaşan Türk ordusu yenildi.
Bu nedenle ordu merkezi Kilis mülki sınırları içinde yer alan Katma’ya taşındı.
Mustafa Kemal Paşa, Katma’da ambarda bulunan bütün yiyeceklerin Kilis’e
getirilmesini emretti ve 28 Ekim 1918 tarihinde Katma’dan Kilis’e geldi.
Kendisini, Cemiyet-i İslamiye’nin üyesi olan ve Kilis’i her türlü işgale karşı
koruyan Kilisli gençler karşıladı. Mustafa Kemal Paşa, gerekli incelemeleri
yaptıktan sonra Kilis’ten ayrıldı. Kilis’te Cemiyet-i İslamiye’nin himayesinde
oluşturulan milis güçlerinin kentlerini koruması, Mustafa Kemal Paşa üzerinde
olumlu etki bıraktı. Kilis halkının mücadelesini gittiği yerlerde örnek olarak
gösterdi.

Yeni
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Mustafa Kemal Paşa, birçok alanda
yenilikler yaptı. Yapılan yeniliklerden sonra devlet hızla büyüdü. Hayatı
mücadele ile geçen Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün
sağlığı, 1937 yılının sonuna doğru bozulmaya başladı. Fakat O, bozulan sağlığına
rağmen çalışmaya devam etti. 1938 yılında karaciğerindeki rahatsızlığın tekrar
ortaya çıktığı ve sağlığının bozulduğu haberlerini alan Kilis halkı ve Kilis
basını konunun aslını öğrenmek için büyük çaba sarf etti. Hayatını Türk
Milleti’ne adayan Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım 1938’de hayata gözlerini
yumdu. Mustafa Kemal Atatürk’ün yeniliklerine bağlı olan ve Milli Mücadele
döneminde O’nun önderliğinde savaşan Kilis halkı O’nun ölüm haberini büyük bir
üzüntü öğrendi. Her yaş grubundan yüzlerce insan İstanbul ve Ankara’da yapılan
cenaze törenine katıldı.

Mustafa Kemal Atatürk’ün
Dünya devletleri ile kurduğu dostluk ilişkisi, onun ölümünden sonra Dünya
basınında geniş oranda yer almasına neden oldu. Gerek dünya basınında gerekse
yerli basında Mustafa Kemal’e duyulan saygı ve sevgiden bahsedildi. Kilis’te
1938 tarihinde yayınlanan Kilis Günlük Halk Gazetesi’nde Mustafa Kemal
Atatürk’ün ölümünü ve icraatlarını anlatan haberler yayınlandı. Gazete, Kilis
halkının duygularına bir anlamda tercüman oldu. Çalışmamızda Kilis basınında
yer alan haberlere dayanarak Kilis halkının Mustafa Kemal Atatürk’ün eserlerine
ve yeniliklerine olan bağlılıkları ve onun ölümünden duydukları üzüntü meydana
çıkarılmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Atatürk’ün ölümü, Kilis Basını, gazete

Kaynakça

• Referans1 Akseki, Cengiz, “Atatürk’ün ölümünün Türk Ulusal Basına Yansıması (1938-1939), Belgi Dergisi, sy.12, (2016), ss.202-236.Referans2 Akşam Gazetesi, 10 Teşrinisani 1938, 11 Teşrinisani 1938, 12 Teşrinisani 1938, 14 Teşrinisani 1938, 15 Teşrinisani 1938, 18 Teşrinisani 1938.Referans3 Arslan, Nebahat Oran, “Bir Liderin Ölümü: Kars Gazetelerinde 10 Kasımlar (1938-1960), Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy.2, (2008), ss.47-58.Referans4 Beşe, İbrahim, İşgalden Kurtuluşa Kilis Aralık 1918-1921, Başak Matbaa, Ankara, 2009.Referans5 Çalık, Ramazan, “Atatürk’ün Vefatı ve Alman Basını”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, c. XVIII/sy. 54, (2002), ss.877-902.Referans6 Çolakoğlu, Şinasi, Kilis Direniş-Kurtuluş ve Sonrası 1918-1921-1930, Feryal Matbaacılık, Ankara, 1991.Referans7 Doğaner, Yasemin, “Millet Liderini Uğurluyor”, Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi (Journal of Ataturk), c.IV/sy.2, (2005), ss.45-64.Referans8 Dörner, Friedrih Karl, “Atatürk’e Veda”, Mustafa Kemal Atatürk 1881-1981, (1997), ss.185-187.Referans9 Erkun, Fethi Vecdet, Macar Basınında Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2003.Referans10 Eroğlu, Hamza, Atatürk’ün Hayatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1986.Referans11 İnce, Halil İbrahim, Milli Mücadele’de Kilis, TC. Başbakanlık Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2015.Referans 12 Kara, Adem, “Hatay’ın Anavatana Katılması Hakkında Yeni Bir Belge”, U.U. International Journal of Social Inquiry, c.10/sy.2, ss.117-134.Referans13 Kilis Günlük Halk Gazetesi, 25 Kasım 1937, 27 Aralık 1937, 26 Mayıs 1938, 24 Ekim 1938, 21 Kasım 1938, 28 Kasım 1938, 1 Aralık 1938, 3 Nisan 1939, 19 Haziran 1939, 22 Haziran 1939, 26 Haziran 1939, 31 Temmuz 1939, 6 Kasım 1939, 10 Kasım 1939, 1 Aralık 1939, 7 Aralık 1939.Referans14 Kodal, Tahir, “Atatürk’ün Ölümü ve Denizli Kamuoyu”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c.5/sy.5, (1999), ss.17-27.Referans15 Kurun Gazetesi, 23 Teşrinievvel 1938.Referans16 Kutay, Cemal, Ardında Kalanlar, Cem Ofset, İstanbul, 1988.Referans17 Leventoğlu, Mazhar, Atatürk’ün Vasiyeti, Bahar Matbaası, İstanbul, 1968.Referans18 Toksoy, Nurcan, “Avrupa Gazetelerinde Atatürk’ün Ölümüyle İlgili Olarak Çıkan Haber ve Yorumların Türk Basınına Yansıması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Atatürk Yolu Dergisi, sy.37-38, (2006), ss.141-186.Referans19 Toksoy, Nurcan, “Atatürk’ün vefatının Balkanlar ve Ortadoğu Basınındaki Etkilerinin Türkiye’deki Akisleri”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.8/sy.2, (2010), ss.175-210.Referans20 Üçüncü, Uğur, “Atatürk’ün Cenaze Merasimi Sırasında Türkiye’de Yapılan Matem Törenleri, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, c.XIII/s.1, (2013), ss.79-103.Referans21 Vıllalta, Jorge Blanco, Atatürk, Doğumunu 100. Yılında Atatürk Yayınları, Ankara, 1982.Referans22 Yalçın, E. Semih, Mustafa Kemal Atatürk, Hayatı ve Eseri, Fersa Matbaacılık, Ankara, 2006.