2000-2022 YILLARI ARASINDA HEMŞİRELİK ALANINDA KAN VE KAN ÜRÜNLERİ TRANSFÜZYONU KONULU YÜKSEK LİSANS TEZLERİNİN RETROSPEKTİF İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 91 - 106, 29.06.2023

Ferdağ Bölükbaş , Aysegul Koc

https://doi.org/10.55517/mrr.1175905

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışma ülkemizde 2000 ve 2022 yılları arasında kan ve kan ürünleri ile ilgili yapılmış olan yüksek lisans tezlerinin incelenmesidir.
Yöntem: Retrospektif tanımlayıcı tipteki bu çalışmada, kan ve kan ürünleri ile ilgili yapılan çalışmaları belirlemek amacı ile Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanı “kan ve kan ürünleri transfüzyonu”, “kan transfüzyonu”, “güvenli kan” ve “hemovijilans” anahtar kelimeleri yazılarak seçim kısmında yüksek lisans tezleri seçilerek tarama yapılmıştır. Yapılan tarama sonucunda 19 yüksek lisans tezi içerisinden dahil etme kriterlerini karşılamayan 3 tez çalışma dışında bırakılmış olup 16 tane tez araştırmaya dahil edilerek verileri analiz edilmiştir.
Bulgular: Yapılan inceleme sonucunda 16 yüksek lisans tezi değerlendirmeye alınmıştır. Tezlerin % 68,5’inin (n= 11) son 5 yılda yapıldığı, çalışma desenlerine göre incelendiğinde %68.75’inin (n=11) tanımlayıcı çalışma desenine sahip olduğu, örneklem grubu incelendiğinde %75’inin (n=12) hemşirelerin oluşturduğu, veri toplama formları incelendiğinde %87,5’inin (n=14) veri toplama formlarının araştırmacı tarafından hazırlandığı ve tezlerin yapılma amacı incelendiğinde %43.75’inin (n=7) kan transfüzyonlarına dair hemşirelerin bilgi düzeylerini belirlenmesi ve % 25’inin (n=4) kan transfüzyona dair bilgi düzeyi ve eğitimin etkisinin belirlenmek için yapıldığı belirlenmiştir. Tezlerin danışman öğretim üyelerinin %37,5’i (n=6) profesör olduğu, %27,50’sinin (n=6) hemşirelik anabilim dalında ve %18,75’i (n=3) İstanbul ve Gaziantep illerinde yapıldığı görülmüştür.
Sonuç: Son yıllarda yapılmış olan tezlerde kan transfüzyonu, kan transfüzyonu güvenliği ve hemşirelerin kan transfüzyonu bilgi düzeyleri ile ilgili çok fazla çalışma yapıldığı görülmüştür. İncelenen tezlerde tanımlayıcı çalışmaların fazla olmasından dolayı randomize kontrollü çalışmalar yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Kan transfüzyonu, kan güvenliği, Kan ve kan ürünleri transfüzyonu, hemovijilans

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

RETROSPECTİVE ANALYSİS OF MASTER'S THESES ON BLOOD AND BLOOD PRODUCT TRANSFUSİON İN THE FİELD OF NURSİNG BETWEEN 2000 -2022

Öz

Aim: This study is to examine the master's theses on blood and blood products made between 2000 and 2022 in Turkey.
Method: In this retrospective descriptive study, the keywords "Blood and blood products transfusion", "blood transfusion", "safe blood" and "hemovigilance" were used in the database of the Council of Higher Education (YÖK) National Thesis Center in order to determine the studies on blood and blood products. In the selection part, master's theses were selected and scanned. As a result of the screening, 3 theses out of 19 master's theses that did not meet the inclusion criteria were excluded from the study, and 16 theses were included in the study and their data were analyzed.
Results: As a result of the examination, 16 master's theses were evaluated. 68,5% (n= 11) of theses were made in the last 5 years, when examined according to study patterns, 68,75% (n=11) had a descriptive study design, and when the sample group was examined, 75% (n=12) consisted of nurses. When the data collection forms were examined, 87,5% (n=14) of the data collection forms were prepared by the researcher and when the purpose of the theses was examined, 43,75% (n=7) determined the knowledge level of nurses about blood transfusions and 25% (n=4 ) was done to determine the level of knowledge about blood transfusion and the effect of education. It was observed that 37.5% (n=6) of the advisor faculty members of the theses were professors, 27.50% (n=6) of them were made in the nursing department and 18.75% (n=3) were made in the provinces of Istanbul and Gaziantep.
Conclusion: In recent years, it has been seen that many studies have been done on blood transfusion, blood transfusion safety and blood transfusion knowledge levels of nurses. Due to the large number of descriptive studies in the examined theses, randomized controlled studies are recommended.

Anahtar Kelimeler

Blood transfusion, blood safety, Transfusion of blood and blood products, hemovigilance

Proje Numarası

-

Kaynakça

• 1. Topal G, Şahin İ, Çalışkan E, Kılınçel Ö. Kan Transfüzyonu ve Reaksiyonları İle İlgili Sağlık Çalışanlarının Bilgi Düzeylerinin Araştırılması. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi,2019; 9(1): 1-5
• 2. Altındiş M. Hemovijilans Hemşireliği ve Transfüzyon Güvenliği. Nobel Akademik Yayıncılık.1.basım.2019.
• 3. Sarı İ, Altuntaş F. Transfüzyon ilkeleri ve erken komplikasyonlar. Türk Hematoloji Derneği - Hematolojide Destek Tedavileri Ve İnfeksiyonlar Kursu,2007:64-77
• 4. Frazier SK, Higgins J, Bugajski A, Jones AR, Brown MR, Adverse Reactions to Transfusion of Blood Products and Best Practices for Prevention. Critical Care Nursing Clinics of North America, 2017; 29 (3): 271-290
• 5. Handbook of Transfusion Medicine Editör: Dr Derek Norfolk Birleşik Krallık Kan Hizmetleri 5. Baskı.2013 Çevrimiçi www.tsoshop.co.uk (Erişim tarihi: 14.09.2022)
• 6. Göktaş BS, Yıldız T, Koşucu SN, Urcanoğlu ÖB.Kan transfüzyonunda hemşirelik uygulamalarının değerlendirilmesi. International Anatolia Academic Online Journal Health Sciences, 2015; 3(2):10-20
• 7. A guide to establishing a national haemovigilance system.WHO 2016,
• 8. Öğce F, Kan Transfüzyonunda Hemşirenin Dikkat Etmesi Gereken Noktalar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2008; 24 (1) : 101-112
• 9. Bealer NM, Preventing Blood Component Administration Errors. Spring, 2016: 5-19
• 10. Çavuşoğlu H, Güneş BN, Pars H.Kan Ürünleri ve Güvenli Kan Transfüzyonu. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 2015;7(1):49-57
• 11. Soliman MH, Elhapashy MH. Nurses’ Competence in Safety Blood Transfusion: The Impact of a Training Module. International Journal of Nursing Education, 2021;13(3):238-242
• 12. Gray A, Hearnshaw K, Izatt C, Kirwan M, Murray S, Shreeve K. Safe transfusion of blood and blood components. Nursing Standard, 2007;21(51):40-47
• 13. Cottrell S, Davidson V. National audit of bedside transfusion practice. Nursing Standard. 2013;27:41-48
• 14. Bolton-Maggs P.H.B. Conference report: International Haemovigilance Seminar and the SHOT Annual Symposium, 10–12 July 2018. Transfusion Medicine, 2019; 29: 247–252
• 15. Bolton-Maggs H.B P, Watt A. Transfusion errors — can they be eliminated? British Journal of Haematology, 2020;189: 9–20
• 16. Encan B, Akın S.(2019). Knowledge of blood transfusion among nurses. The Journal of Continuing Education in Nursing, 2019;50(4):176-182 17. Dülger KG. Hemşireler için güvenli kan transfüzyonu öz yeterlilik ölçeğinin geliştirilmesi; geçerlilik ve güvenirlilik çalışması [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2022
• 18. Taktuk U. Acil servis çalışanlarının kan transfüzyon bilgi düzeyleri ve eğitimin etkisi [Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi].Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2022
• 19. Ardıç A. Hemşirelerin kan transfüzyonuna ilişkin bilgi düzeyi ve uygulama basamaklarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2020
• 20. Aydoğdu N.Cerrahi kliniklerinde kan transfüzyonu yapılan ve yapılmayan hastaların transfüzyona yönelik görüş ve beklentileri [Yüksek lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi,2020
• 21. Kadıoğlu Ş. Yoğun bakım hemşirelerine verilen güvenli kan ve kan ürünleri transfüzyonu eğitiminin hemşirelerin bilgi ve tutumlarına etkisi [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi,2020
• 22. Ürtekin D. Eritrosit transfüzyonu alan hastaların yaşam kalitesinin değerlendirilmesi ve disiplinler arası kan transfüzyon pratiği farklılıklarının araştırılması [Yüksek lisans tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2019
• 23. İlhan H. Bir araştırma hastanesinde hemşirelerin kan ve kan ürünlerinin güvenli transfüzyon bilgisi ve hemovijilans düzeyi [Yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2019
• 24. Gün R. Hemovijilans hemşireliği ve transfüzyon güvenliğine katkısı [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2019
• 25. Barın YS. Hemşirelerin kan transfüzyonu hakkında bilgi düzeylerinin ve uygulama basamaklarını gerçekleştirme durumlarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2019
• 26. Kaya G. Acil hemşirelerinin kan ve kan ürünleri transfüzyonu ile transfüzyon komplikasyonlarına yönelik bilgi düzeyi ve uygulamaları [Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2018
• 27. Encan B. Hemşirelerin kan transfüzyonu uygulamalarına ilişkin bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Bilim Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2017
• 28. Delican S. Cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin kan transfüzyonu güvenliğine ilişkin farkındalıklarının değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Zirve Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2016
• 29. Bingöl Ş.Kan transfüzyonunda kanın etkin kullanımına engel olabilecek durumların saptanması ve hemşirelerin bu konudaki görüşleri [Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2015
• 30. Güleşen G. Hemşirelerin güvenli kan transfüzyonlarına yönelik bilgi ve beceri düzeylerinin saptanması (dışkapı yıldırım beyazıt eğitim araştırma ve ulus devlet hastaneleri örneği) [Yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi,2014
• 31. Erkoç D. Kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti’nde bir devlet hastanesindeki kan transfüzyonu sürecinin iyileştirilmesi [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2010
• 32. Şahin H. Hemşirelerin kan transfüzyonlarına yönelik bilgi düzeyleri ve buna eğitimin etkisi [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, 2006
• 33. Aslani Y, Etemadyfar S, Noryan K.Nurses’ knowledge of blood transfusion in medical training centers of Shahrekord University of Medical Science in 2004. Short Communication 2010; 15(3): 141-144.
• 34. Malhotra S, Negi G, Sharma GS, Kaur R. A prospective interventional study to assess the impact of a ‘structured compact training’ on knowledge and skills of safe blood transfusion practices among nurses working in a tertiary care institute. Transfusion Medicine. 2022; 32(1):32-37