OSMANLI SARAYLARINDA SÈVRES PORSELENLERİ

Yıl 2021, Sayı: 20, 147 - 165, 04.08.2021

Beste Segah Serdar Öztürk

Öz

Yüzyıllar boyu bir prestij ürünü olarak görülen porselen, Çin’de ilk kez Tang Hanedanlığı döneminde (M.S. 618-907) keşfedilmiştir. Çin’deki porselenlerin Avrupa’ya 1295 yılında Venedikli gezgin Marco Polo tarafından götürüldüğü en çok kabul edilen görüştür. 18. yüzyılda Avrupa’da gelişen bu sanat, 19. yüzyılda yeni bir ivme kazanmış; porselen objeler, diplomatik hediye ve satın alma yoluyla Osmanlı saraylarına girmiştir. Bu yüzyılda Osmanlı Devleti ile siyasi, kültürel ve ekonomik ilişkiler içinde bulunan ülkelerden biri de Fransa’dır. Fransa ile kurulan yoğun etkileşim sonucunda Osmanlı sa-raylarına birçok Sèvres porseleni geldiği bilinmektedir. Meissen porselenleri kadar kaliteli porselen üretebilmek amacıyla Fransa’da başlatılan çalışmalarda, Sèvres porselenleri yeni deneyler ve tekniklerle kendine özgü bir tarz oluşturmuş; Av-rupa sarayları ve çevresinde popüler hâle gelmiştir. Sanata ilgi duyan Sultan II. Abdülhamid, Anadolu’daki seramik sana-tını yeniden canlandırmak amacıyla 1890’lı yılların başında Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nu kurdurmuştur. Fabrikaya Fransa’daki Sèvres ve Limoges porselen fabrikalarından her türlü teknolojik malzeme ve kalıplar getirtilmiştir. İlk müdürü Mösyö Louis Date isimli bir Fransız olan fabrikada, Sèvres Porselen Fabrikası’ndan gelen sanatçılar da çalışmıştır. Yıldız Çini Fabrika-i Hümâyûnu’nda üretilen eserlerde ilk başlarda Fransız form ve desenleri örnek alınmış, daha sonra özgün tasarımların üretimine geçilmiştir. Bu çalışmada, Millî Saraylar koleksiyonlarında muhafaza edilen Sévres porselenlerinin seçkin örnekleri tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Porselen, Porselen Sanatı, Fransa, Sévres Porselenleri, Yıldız Porselenleri, Milli Saraylar Koleksiyonu

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. HH.D.30712, y. 39, 19.6.1314.
• Arcasoy, Ateş, “Fransa’da Kralların ve İmparatorların En Pahalı Uğraşları, Sèvres ve Paris Porselenleri”,
• Antik Dekor, S. 59, İs-tanbul (Haziran-Temmuz-Ağustos) 2000.
• Coşansel Karakullukçu, Demet, 150 Yılın Sessiz Tanıkları Saray Porselenlerinden İzler,
• TBMM Millî Saraylar Yayınları, İstanbul 2007.
• Garnier, Edouard, Soft Sèvres Porcelain, The Connoisseur, 1887.
• Kayalı, Filiz, “Zirvedeki Porselen Sèvres”, Antik Dekor, S. 29, İstanbul (Mart-Nisan) 1995.
• Küçükerman, Önder - Nedret Bayraktar - Semra Karakaşlı, Milli Saraylar Koleksiyonu’nda.
• TBMM Millî Saraylar Yayınları, İstanbul 1998.
• Pazı, Mukaddes, “Topkapı Sarayı Müzesi’nde Avrupa Porselenleri Koleksiyonu”,
• Sonat, Gökşen - Ömür Tufan, Osmanlı Sarayında Avrupa Porselenleri, Sabancı Üniversitesi
• Villechenon, Marie-Noelle Pinot de, Sèvres Porcelain from the Sèvres Museum,
• 1740 to the Present Day, Lund Humphries Publishers Ltd, London 1997.