TÜRKİYE'DE ÇOCUK İŞÇİLİĞİ GERÇEĞİ RAPORU NİSAN 2015

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 62, 83 - 85, 01.03.2017

Serkan Öngel

Öz

Çocukluk tarihsel bir statüdür ve çocuk hakkındaki kabullerin hukuksal yanı dışında ekonomik, toplumsal ve pedagojik doğurguları bulunmaktadır. Çocukluğun hukuki kavranışı ulusal ve uluslararası yasalarda çocukların hakları, çocuğun güvenliği ve yüksek yararı gibi kavramlar ile kendini gösterirken, pedagojik bakımdan eğitim hakkına erişim önemli bir kapsayıcı kavram olmaktadır. Çocukların gelişimleri önündeki önemli engellerden biri fiziksel, psikolojik ve pedagojik olarak kendilerine uygun olmayan ortam ve koşullarda çalışmalarıdır. Meslek liselerinde eğitim gören öğrenciler esas olarak eğitimlerinin son yılında beceri eğitimi adı altında işyerlerinde işyerlerinin kural ve koşullarına bağlı olarak çalışmakta ve iş eğitimi ve teorik eğitimi birlikte almaktadırlar. Öte yandan, halen zorunlu eğitim çağında bulunan çocukların çıraklık sözleşmesi ile işyerlerinde çalış- masına olanak sağlanmaktadır. Bu durum, hukuken çocuk sayıldıkları yaşlarda olan mesleki eğitim kurumları öğrencileri ve çıraklık sözleşmesi yapan ve zorunlu eğitim çağında bulunan çocuklar açı- sından tartışmalı bir durum ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada, çıraklık benzeri bir mesleki yetiştirme modeli olan ve mesleki ortaöğretim programlarında kayıtlı öğrencilerin katıldığı işletmelerde beceri eğitimi uygulaması ve bu konuda son yıllarda güncellenen mevzuatın çocuk emeği ve eğitim hakkı bağlamında eleştirel analizi amaçlanmıştır. Mesleki ortaöğretimi ikili modele dayalı olarak düzenleyen 3308 sayılı yasanın 1986 yılında kabulünden başlayarak çıraklık eğitimi ve mesleki eğitim mevzuatı defalarca değişime uğramıştır. Değişikliklerin ana eğilimi, öğrenci ve çırakların çocuklukları ve gerek eğitime ilişkin gerekse çalışma yaşamına ilişkin haklarından çok ekonomik sistem ve işyerlerinin gereksinmelerini karşılamaya dönük olmuştur. Anahtar sözcükler: Mesleki eğitim politikası, işletmelerde beceri eğitimi, okul-işletme ilişkisi, çocuk işçiliği. Skills Training for Vocational High School Students at Enterprises: School-Managed Child Labour Abstract Childhood is a historical status and the presumptions regarding child do not only have a legal aspect but they also have economic, social and pedagogical outcomes. While the legal perception of childhood is manifested in national and international legislation through the concepts such as rights of the children, security and best benefit of the child, access to right to education stands a comprehensive concept in terms of pedagogy. One of the most important obstacles to development of the children is the phenomenon of employment of the children in the environments and the under the conditions that are not appropriate for them physically, psychologically and pedagogically. The students of vocational high schools, in the last year of their education, work at enterprises under the terms and the conditions set by the enterprises. It is called “skills training” in which the students receive both practical and theoretical training. Besides, the legislation allows children at the age of compulsory education to work at enterprises under the contracts of apprenticeship. The employment of children, either as students of vocational schools or as apprentices, at the ages when they are still legally considered as children is a controversial issue. This study aims to provide a critical analysis of skills training -that is a model of vocational development similar to apprenticeship, covering the children registered in the vocational amended legislation on child labour and the right to education. The legislation on vocational education and apprenticeship training has been amended several times since the adoption of the Law No.3308 in 1986 that had regulated vocational high-school education on a basis of dual model. The main trend of these amendments has been to meet the needs of the economic system and the enterprises rather than protecting and regulating the childhood of the students and apprentices and their rights in relation to education and work as well.Key words: Vocational education policy, skills training at enterprises, school-enterprise relationship, child labour.

Kaynakça

• 1. ILO. Marking progress against child labour - Global estimates and trends 2000-2012 / International Labour Office, International Programme on the Elimination of Child Labour (IPEC) - Geneva: ILO, 2013.
• 2. TÜİK, Çocuk İşgücü İstatistikleri 1994,1999, 2006, 2012, Türkiye İstatistik Kurumu,www.tuik.gov.tr.
• 3. TÜİK ve ILO (2013) Çalışan Çocuklar 2012, Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara: TÜİK, Ağustos 2013.
• 4. World Bank (2013) Labor participation rate, female (% of female population ages 15+), http://data.worldbank.org/indicator/SL. TLF.CACT.FE.ZS Erişim [18 Ağustos 2013].
• 5. TÜİK (2013), Hanehalkı İşgücü Anketi, Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr.
• 6. İSİG 2013 Yılı İş Cinayetleri Raporu, İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, 13 Ocak 2014, www.guvencelicalisma.org, Erişim [14 Ocak 2014].
• 7. İSİG 2014 Yılı İş Cinayetleri Raporu, İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, www.guvencelicalisma.org, Erişim [22 Nisan 2015].