KAPİTALİST EMEK SÜRECİNDE DENETİM

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 54, 7 - 13, 01.03.2015

Erkan Aydoğanoğlu

Öz

Kapitalist emek sürecinde daha fazla artı değer elde etmek için emeğin bütünsel denetimi ve sermaye birikiminin istikrarına zarar verecek her türlü istenmeyen davranışın bireysel ya da kolektif engellenmesi ya da üretim sürecindeki etkisinin en aza indirilmesi gerekmiştir. Bunu sağlayan en önemli mekanizma ise kapitalist denetim uygulamaları olmuştur. Fabrika, atölye vb. işyerlerinde yaşanan emek denetiminin işçiler üzerindeki etkileri emek süreci tartışmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu etkiyi belirleyen içsel ve dışsal çok sayıda neden sayılabilir. Üretim ve yönetim biçimlerinde yıllar içinde yaşanan değişiklikler, teknolojik gelişme ile birlikte emek denetimi üzerinde de etkili olmuştur. Kapitalist gelişmenin ilk yıllarından bu yana hem üretim sürecinde hem de genel olarak toplumsal ilişkilerde belirleyici bir rol oynayan denetim işinin gerçek anlamını kazandığı alan kapitalist emek süreci olmuştur. Başlarda oldukça basit ve belirgin olan denetim ve gözetim işi, kapitalist üretim ilişkileri ve emek sürecinin gelişmesi ile birlikte daha da artmış, giderek daha karmaşık hale gelmeye başlamıştır.

Kaynakça

• ARGIN, Şükrü (1992), “Kapitalist Toplumda İşin ve İşgücünün Kaderi”, Birikim, Sayı 41, ss: 16-29.
• BRAVERMAN, Harry (1974), Labor and Monopoly Capital - The Degradation of Work in the Twentieth Century, Monthly Review Books, New York.
• BRIGHTON LABOUR PROCESS GROUP (1977) “The Capitalist Labour Process”, Capital and Class, no:1, pp: 3-26.
• FRIEDMAN Andy (1977), “Responsible Autonomy Versus Direct Control Over the Labour Process”, Capital and Class, no:1, pp: 43-57.
• BURAWOY, Michael (1979), Manufacturing Consent: Changes in the Labour Process under Monopoly Capitalism, University of Chicago Press, Chicago.
• BURAWOY, Michael (1985) The Politics of Production, Verso, London.
• EDWARDS, Richard (1979) Contested Terrain: The Transformation of the Workplace in the Twentieth Century, Heinemann, London.
• THOMPSON, Paul (1989), The Nature of Work: An Introduction to Debates on The Labour Process, MacMillan, London.
• LYON, David (1997), Elektronik Göz, Gözetim Toplumunun Yükselişi, çev: Dilek Hattatoğlu, Sarmal Yayınevi, İstanbul.
• BRYER, A. Rob. (2002), “Accounting and Control of The Labour Process”, users.wbs.ac.uk/af/research/ working_paper_13_2002.pdf, (27 Haziran 2005).
• FRIEDMAN Andy (1986), “Developing Managerial Strategies Approach to the Labour Process”, Capital and Class, no: 30, pp: 97-124.
• BURAWOY, Michael (1978), “Toward a Marxist Theory of the Labour Process: Braverman and Beyond”, Politics and Society, 8 (3-4), pp: 247-312.
• FOUCAULT, Michael (2000), Hapishanenin Doğuşu, 2. Baskı, çev: Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Yayınevi, Ankara.
• MARX, Karl (1997), Kapital, Cilt 1, çev: Alaaddin Bilgi, Sol Yayınları, 4. Basım, Ankara.
• ÖZUĞURLU, Metin (2005), Anadolu’da Küresel Fabrikanın Doğuşu: Yeni İşçilik Örüntülerinin Sosyolojisi, Halkevleri Yayınları, İstanbul.
• LEVIDOW, Les (2007), “Sınıf Mücadelesi Olarak Teknolojik Değişim” çev: Emel Kahraman, Kapitalizme Reddiye: Marksist Bir Giriş, SAAD-FİLHO, Alfredo (haz.), Yordam Kitap, İstanbul.
• NECEF Şule (2002), “Emeğin Özgürleşmesi Üzerine”, Mürekkep, Sayı:18, ss: 95-114.
• TAYLOR, Frederic Winslow (1997), Bilimsel Yönetimin İlkeleri, Çev. H. Bahadır Akın, Çizgi Basımevi, Konya.
• ARIN, Tülay (1985) “Kapitalist Düzenleme, Birikim Rejimi ve Kriz (I)”, 11. Tez, Sayı: 1, ss: 104-138.
• SENNETT, Richard (2005a), Otorite, çev: Kamil Durand, 2. Baskı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• KNIGHTS, David and WILLMOTT, Hugh (eds.) (1988) New Technology and the Labour Process, Macmillan, London.