KÜRESELLEŞME VE ÜRETEMİN ESNEKLEŞMESİ SÜRECİNDE KADIN EMEĞİ

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 44, 3 - 9, 01.05.2012

Reyhan Atasü Topçuoğlu

Öz

Küreselleşme ve Fordizm sonrası üretim ilişkileri içinde giderek fabrika işçiliği değişmeye, çalışma koşulları ve işçilerin kazanılmış hakları aşınmaya başladı. Bu değişim, giderek artan işsizlikle ivmesini artırarak bugün de devam ediyor. Formel ekonomi içinde yaratılan istihdam olanakları ile nüfus artışıyla giderek büyüyen işgücü arzı arasındaki uçurum giderek derinleşmektedir. Bu süreçte alışılagelmiş fabrika işçiliği, yerini işsizliğe ve azımsanmayacak bir ölçüde enformel kayıt dışı istihdama bırakmakta ve ev-eksenli çalışma gibi geçmişte de var olan bazı çalışma biçimlerinin yeniden yaygınlaştığı görülmektedir. Toplumun yarısını oluşturan kadınlar, özellikle gelişmekte olan ülkelerde düzenli ve kayıtlı işlerde çalışamamaktalar ve ekonomik küreselleşmenin beraberinde getirdiği işsizlik ve kayıt dışı istihdamdan erkeklere göre daha fazla etkilenmektedirler. Bu yazıda, öncelikle kapitalizmin gelişmesinin hane ve çalışma arasındaki ilişkiyi nasıl değiştirdiği, post-Fordizmle birlikle başlayan ekonomik küreselleşme ve üretimdeki esneklik sonucu dünya ekonomilerinin geldiği durumu ve ülkemiz özelinde kadın emeğinin enformel alanda istihdamı somut bazda incelenecek, bir örnek olarak çalışanın evinde gelir getirici faaliyetler yürütmesi olan ev-eksenli çalışmaya değinilecektir. Ev eksenli çalışmayı, çağdaş kapitalizmin çalışmayı enformel olarak esnekleştirmesi olarak kavramsallaştıracağız

Kaynakça

• Atasü-Topcuoğlu, R. “Kadın Emeği Nasıl Değersizleşir? Enformel Alan ve Ataerkilliğin Eklemlenme Mekanizmaları: Bilinçli Saklama ve Saklayarak Değersizleştirme”, Praksis, 2009;20:87-104
• Toksöz, G. Kalkınmada Kadın Emeği, Varlık Yayınları, İstanbul, 2011
• Boris, E. “Sexual Divisions Gender Constructions The Historical Meaning of Homework in Western Europe and United States” in A.M. Singh, & A.K. Viitanen, (Eds.), Invisible Hands: Women in Home-based Production, Sage Publications, New Delhi, London, 1996
• Louw, E.ve De Vries, P. “Working at Home: The Dutch Property Dimension”, Planning Practice and Research, 2002;17(1): 17-30
• Thompson, E.P. The Making of the English Working Class, V.Gollancz, London, 1963
• Ramsey, F. P. “A Mathematical Theory of Saving”, Economic Journal, 1928, 38(152): 543-559
• Solow, R. M. “A Contribution to Theory of Economic Growth”, Quarterly Journal of Economics, 1956, 70(1): 65-94
• Swan, T.W. “Economic Growth and Capital Accumulation, Economic Record”, 1956;32(63):334- 361
• Freeman, C. ve Perez, C. 1988 “Structural crisis of adjustment, business cycles and investment behaviour”, icinde (Ed:G. Dosi, ve Ark.), Technical Change and Economic Theory, Pinter Publishers, London, New York, 1988:38-66
• Eraydın, A. ve Erendil, A. Yeni Üretim Süreçleri ve Kadın Emeği, KSSGM, Ankara,1999
• Eraydın, A. ve Erendil, A. “The Role of Female Labour in Industrial Restructuring: new production process and labour market relations in the Istanbul Clothing Industry”, Gender, Place and Culture, 1999;6(3):259-272
• Atasü-Topcuoğlu, R. “Kapitalizm ve Ataerkillik Enformel Alanda Nasıl Eklemlenir? Bilinçli Saklama ve Saklayarak Değersizleştirme Mekanizmalarının Ev Eksenli Çalışmada İşleyişi” içinde (Ed: Dedeoğlu S. & M. Yaman Öztürk) Kapitalizm, Ataerkillik ve Kadın Emeği: Türkiye Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul, 2010, 79-132
• World Population, http://www.census.gov/population/ international/data/index.html (Erişim Tarihi: 18/05/2012)
• Dunya Bankasi. http://data.worldbank.org/ indicator/NY.GDP.MKTP.CD (Erişim Tarihi: 15/05/2012)
• Yeldan, E. Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. Bölüşüm, Birikim ve Büyüme, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001
• Carr, M., Chen, A. M.ve Tate, J. “Globalization and Home-based Workers”, Feminist Economics, 2000: 6(3): 123-142
• Piore, M. ve Sabel C. The Second Industrial Divide, Basic Books, NewYork, 1984
• Harrison, B.ve Bluestone, B. The great u-trun: corporate restructuring and the polarization of America, Basic Books New York,1988
• Anker, R. Gender and jobs: Sex segregation of occupations in the world, ILO, Geneva, 1998
• Atasü-Topcuoglu, R. “Kadın Emeği Ve İşgücü Piyasasında Yeni Eğilimler: Kısmi Zamanlı Çalışma Ve Ev Eksenli Çalışma”, TEPAV Kadın Emeği Konferansı Bildiri Kitabi, Ankara TEPAV, 2011: 66-80.
• Boris, E. & Prügl, E. (Eds.) Homeworking in Global Perspective: Invisible No More, Routledge, New York, London, 1996.
• Buenaventura- Culili, V. “The Impact of Industrial Restructuring on Filipino Women Workers”, icinde C.A.W., Silk and Steel: Asian Women Workers Confront Challenges of Industrial Restructuring, C.A.W., Hong-Kong, 1995.
• Committee For Asian Women C.A.W. Silk and Steel: Asian Women Workers Confront Challenges of Industrial Restructuring, C.A.W., Hong-Kong,1995.
• Pun, N. “Theoretical Discussions on the Impact of Industrial Restructuring in Asia”, in C.A.W., Silk and Steel: Asian Women Workers Confront Challenges of Industrial Restructuring, C.A.W., Hong-Kong,1995.
• Kümbetoğlu, B. “İşgücü piyasasının örgütleniş biçiminin kadın istihdamına etkileri: Kadınlar hangi sektörde nasıl neden çalışıyor?“ TEPAV Kadın Emeği Konferansı Bildiri Kitabi, Ankara TEPAV, 2011: 36-48
• Öğünç, F. & Yılmaz, G. (2000): “Estimating the Underground Economy in Turkey”, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Eylül 2000.
• OECD. OECD Factbook 2008: Economic, Environmental and Social Statistics - www.oecd.org (Erişim Tarihi: 10.04.2009)
• Çolak, F. & Kılıç C. Yeni Sanayileşen Bölgelerde Kadın İşgücü Arzı: Şanlıurfa Örneği, TİSK, Ankara, 2001
• Koray, M. Çalışma Yaşamında Kadın Gerçekleri, BASİSEN Eğitim ve Kültür Yayınları No:23, İzmir, 1993
• Kümbetoğlu, B. Women’s The informal Sector Contribution to Household Survival in Turkey, Basılmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Istanbul, 1992.
• Hattatoğlu, Z. D. Evde Çalışan Kadınlar Arası Dayanışma Örgütlenme, Basılmamış Doktora tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul, 2000
• Atasü-Topcuoglu, R. Informal Sector and Home-Based Work in the Period of Globalization. An Analysis through Capitalism and Patriarchy: The Case of Turkey, yayninlanmamis yüksek lisans tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005
• Beneria, L. “Introduction: Globalisation and Gender”, Feminist Economics, 2000: 6(3): 7-18
• Beneria, L. Gender, Development and Globalization: economics as if all people mattered, Routledge, New York, 2003
• Beck, U. The Brave New World of Work, Polity Press, Cambridge, 2000.l