NEOLİBERAL POLİTİKALAR ve SAĞLIK EMEKGÜCÜ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2011, Cilt: 11 Sayı: 42, 2 - 11, 01.11.2011

Nilay Etiler

Öz

Bir toplumdaki sağlık sisteminin özelliklerinin ülkenin hatta dünyanın içinde bulunduğu siyasi atmosferle çok yakından ilişkisi olduğu pek çok kez gösterilmiştir. Kapitalizmin tarihi ile başlayan “örgütlü sağlık hizmetleri”nin zaman içindeki değişimi ve dönüşümü de kapitalizmin geçirdiği aşamalar ile paralellik göstermektedir. İçinde bulunduğumuz neoliberal dönemde yeniden şekillenen sağlık hizmetleri, piyasa dinamiklerinin etkisi altına girerek ticarileşmiştir. Diğer yandan hizmet sektörü olma özelliği taşıyan sağlık hizmetlerinde emekgücü, gelişen teknolojiye karşın yerine başka bir şeyin ikame edilemediği, vazgeçilmez, göz ardı edilemez büyük bir topluluktur. Sağlık alanının ticarileşmesiyle ortaya çıkan yeni koşullar, beklendiği gibi sağlık çalışanlarının çalışma koşulları, istihdam özellikleri vb pek şeyi dönüştürmüştür. Bu yazıda; sağlık hizmetlerinin neoliberal döneme gelene kadar taşıdığı özellikler, içinde bulunduğu tarihsel dönem dikkate alınarak kısaca incelenmiş ve Türkiye’de neoliberal politikaların uygulanmaya başlamasıyla sağlık emekgücündeki dönüşüm ele alınmıştır.

Kaynakça

• Bayramoğlu S. Düzenleyici Devlet Düzenlenirken: OECD Türkiye Raporu Üzerine Eleştirel Bir Çözümleme. Praksis, 2003;9:143-162.
• Güzelsarı S. Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü Türkiye’de Mali İdarede Yeniden Yapılanma. Sosyal Araştırmalar Vakfı Küreselleşme Dizisi – 8, İstanbul, 2008. S: 38-39
• Vekil Ebe ve Hemşirelerin Maaş Cetveli. http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-1854/vekil- ebehemsire-alimi.html?vurgu=vekil+ebe (Erişim 28/7/2011)
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. Türkiye’de Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü. NotaBene Yayınları. Ankara. 2011.s:197
• Maliye Bakanlığı. Bütçe ve Mali Kontrol genel Müdürlüğü İstatistikleri 2009. http://www.bumko.gov.tr/ TR/Genel/dg.ashx?DIL=1&BELGEANAH= 14059&DOSYAISIM=kamuIdareleriTop.xls (erişim: 27/7/2011)
• TÜİK “Türkiye İstatistik Yıllığı 2004” Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası. Ankara. 2005. S: 86
• TÜİK. Türkiye İstatistik Yıllığı 2010. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası. Ankara. 2011. S: 104
• Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü. Sağlık İnsangücü Mevcut Durum Raporu. Ankara, 1996.
• Sağlık ve Yardımcı Sağlık Personeli Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Hizmetlerin Satın Alma Yoluyla Gördürülmesine İlişkin Esas ve Usuller. Resmi Gazete Tarih: 5.5.2004, Sayı: 25453.
• DİSK-AR. Taşeron ve Güvencesiz Çalışma Raporu
• DİSK Araştırma Enstitüsü. http://www.disk.org.tr/
• default.asp?Page=Content&ContentId=1081 (Erişim:26/7/2011)
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. Türkiye’de Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü. NotaBene Yayınları. Ankara. 2011.s:209
• Sağlık Bakanlığı. Türk Sağlık Sisteminde Kurum Dışından Hizmet Alımı Uygulamaları. Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü. Ankara 2010. http://ekutuphane.tusak.saglik.gov.tr/kitaplar/ Outsourcing_tr.pdf (01.04.2011)
• Etiler N, Urhan B. Chapter 5: Working conditions of physicians employed in public institutions in Turkey. In: Europe’s Health for Sale: The Cost of Privitisation. (Ed. John Lister) Libri Publishing. UK. 2011.
• Parlak Z ve Özdemir S. Esneklik kavramı ve emek piyasalarında esneklik. Sosyal Siyaset Konferansları. 2011;60(1):1-60.
• Marshall G. Sosyoloji Sözlüğü (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü) Bilim ve Sanat Yayınları. Ankara. 1999. s:785-786
• Gediz Gelegen D “The Gendered Climate of The Medical Profession: A Case Study of Women Doctors in Ankara”. The Graduate School of Social Sciences of The Middle East Technical University. Ankara. Yayınlanmamış Araştırma Projesi.2002.
• İlkkaracan, İ “Uzlaştırma Politikaları Yokluğunda Türkiye Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitsizlikleri”, İpek İlkaracan (der) Emek Piyasasında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Doğru İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları, İstanbul. 2010.
• TÜİK, İşgücü İstatistikleri Veri Tabanı Dinamik Sorgulama
• ÖSYM İstatistikleri. http://www.osym.gov.tr/dosya/1- 58211/h/13ogretimalanlisansogrencisay.pdf.
• Urhan B ve N. Etiler. Sağlık sektöründe kadın emeğinin toplumsal cinsiyet açısından analizi. Çalışma ve Toplum. 2011;29:191-215
• Rechel B, Dubois C.A., McKee M (eds) “Healthcare Workforce in Europe: Learning from Experience” World Health Organization. 2006.
• TÜİK. İstatistiklerle Kadın, 2011. Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 2012.
• TÜİK. Kazanç Yapısı Araştırması, 2010. Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. 2012.
• ILO. Terms of employement and working conditions in ealth sector reforms. International Labour Office. Geneva. 1998.
• Ellen Guy, M ve Newman, MA. Women’s Jobs, Men’s Jobs: Sex Segregation and Emotional Labor. Public Administration Review.2004;64(3), 289-298.
• Ecevit Y. 2. Ünite: Emek. İçinde Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları (Eds. Ecevit Y ve Kalkıner N). T.C. Anadolu Üniversitesi. Yayın No:2312. Eskişehir. S:31.
• Padaiga Z, Starkiene L, Logminiene Z, Reamy J. Lithuania. İçinde: Healthcare Workforce in Europe: Learning from Experience. B. Rechel, C.A. Dubois, M. McKee (eds). World Health Organization. 2006.