ÜÇ KAMU HASTANESİNDE SÖZLEŞMELİ ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ GÜVENCESİZLİĞİ VE SAĞLIK DURUMLARI İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 33, 42 - 48, 01.08.2009

Özlem Özkan Zehra Kan-öntürk Reyhan Himmetoğlu Ayşegül Artan Özlem Güldibi

Öz

Sözleşmeli çalışma, çalışanların iş güvence- sizliğini, işsizlik kaygısını ve korkusunu artırmakta, beraberinde sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Bu araştırma, üç kamu hastanesinde hemşire kadro- sunda sözleşmeli olarak çalışan hemşirelerde iş güvencesizliği ile mevcut sağlık durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla planlanmıştır. Kesitsel tipte bir araştırmadır. Araştırmanın evrenini Kocaeli il merkezindeki üç kamu hastanesinde sözleşmeli olarak çalışan toplam 205 hemşire oluşturmaktadır. Veriler, soru formu ve Genel Sağlık Anketi-12 ile yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Hemşirelerin yaş ortalaması 24.77±3.32 olup, %17.1’i erkek ve %68.3’ü bekardır. Yarısından fazlası %55.7 sağlık meslek lisesi mezunudur ve %37.6’sı sendika üyesidir. Yak- laşık beşte biri hekim tarafından tanılanmış herhangi bir kronik hastalığa sahiptir. Her üç kişiden birisi %34.7 sağlığını kötü olarak algıladığını ifade etmiştir. Hemşirelerin %45.4’ü iş güvencesizliği, %51.7’si ise gelir güvencesizliği yaşadığını belirt- miştir. Algılanan iş güvencesizliği; kadınlarda erkeklerden %47.1, %37.1 p>0.05 , lise mezunu olanlarda lisans mezunu olanlardan %46.5, %44 p>0.05 ve sendika üyesi olmayanlarda olanlardan %47.7, %41.6 p>0.05 daha fazladır. Çalışma koşullarından memnun olmayanlarda iş güvencesizliği ve gelir güvencesizliği daha yüksektir %60.2, %65.7 p00.5 . Sonuç olarak, bu çalışmada sözleşmeli çalışan hemşirelerin iş güvencesizliği ve gelir güvencesizliği sorunlarını yaşadığı belirlenmiştir. Sözleşmeli çalışanlarda iş güvencesizliği ve bunun sağlık çalışanları üzerine etkilerini inceleyen bilimsel çalışma sayısının artırılması, istihdam biçimi ayrımı yapılmaksızın tüm sağlık çalışanlarına yönelik kamusal finansmanlı ve parasız işçi sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yaşama geçirilmesi çalışmanın başlıca önerileri arasındadır.

Anahtar Kelimeler

İş güvencesizliği, sözleşmeliçalışma, algılanan sağlık, genel sağlık anketi, hemşire, sağlık çalışanlarının sağlığı

Kaynakça

• Belek İ. Esnek Üretim. Esnek Üretim ve Sağlık. İçinde: Eleştirel Sağlık Sosyolojisi. eds E. Nalcacı, O. Hamzaoğlu ve E. Özalp. Nazım Kitaplığı:İstanbul, :76-82. Ullrich G. Labour and social dimensions of privatization and restructuring: Health care services. Erişim adresi: http://www.ilo.org Erişim tarihi: 15.12.2004.
• ILO Public Services International. Health care privatization: Workers’ insecurities in Eastern European. Workshop report, 2002. Erişim adresi: http://www.ilo.org Erişim tarihi: 17.12.2004.
• Özyaman-Boya F, Demiral Y. İş güvencesizliği ve sağlık araştırmaları. Mesleki Sağlık Güvenlik ve Dergisi ; Temmuz Ağustos Eylül(27):45-48. Çakır Ö. İşini kaybetme kaygısı: İş güvencesizliği. Çalışma ve Toplum Dergisi 2007;12(1):117–140.
• Cheng Y, Chen CW, Chen CJ, Chiang TL. Job inse curity and its association with health among employees in the Taiwanese general population. Social Science&Medicine 2005; 61(1):41–52.
• Ferrie JE, Shipley MJ, Newman K, Stansfeld SA, Marmot M. Self-reported job insecurity and health in the Whitehall II study: Potential explanations of the relationship. Social Science&Medicine 2005 Apr; (7):1593-602.
• Silla I, Gracia FJ, Peiró JM. Job insecurity and health-related outcomes among different types of temporary workers. Economic and Industrial Democracy 2005; 26(1):89-117.
• Özyaman-Boya F, Demiral Y, Ergör A, Akvardar Y, Witte H. Effects of perceived job insecurity on perceived anxiety and depression in nurses. Industrial Health 2008; 46(6): 613–619.
• Greenglass ER, Burke RJ, Fiksenbaum L. Impact of restructuring, job insecurity and job satisfaction in hospital nurses. Stress news: The Journal of the International Stress Management Association 2002
• January 14(1). Erişim adresi: http://www.isma.org.uk/stressnw/hospnurse1.htm Lee S, Colditz GA, Berkman LF, Kawachi I. Prospective study of job insecurity and coronary heart disease in US women. Annals of Epidemiology 2004; January (1):24–30
• Türk Tabipleri Birliği (TTB). Sağlık Emek-Gücü: Sayılar ve gerçekler. Füsün Sayek TTB Raporlari : Ankara, 2008:48-49.
• Kunst AE, Mackenbach JP. Measuring socioeconomic inequalities in health. Copenhagen: WHO pub, :18-20. Goldberg DP, Williams P. A User’s Guide to the General Health Questionnaire. First ed. Windsor: NFER/Nelson, 1988.
• Kılıç C. Genel Sağlık Anketi: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7(1):3-9.
• Burgard S, Brand J, House J. Job insecurity and health in the United States. 2006. Erişim adresi: www.psc.isr.umich.edu/pubs/pdf/rr06-595.pdf. Erişim tarihi: 14.05.2006.
• Domenighetti G, D'Avanzo B, Bisig B. Health effects of job insecurity among employees in the Swiss general population. International Journal of Health Services 2000;30(3):477-90.
• Ferrie JE, Shipley MJ, Stansfeld SA, Marmot MG. Effects of chronic job insecurity and change in job security on self reported health, minor psychiatric morbidity, physiological measures, and health related behaviours in British civil servants: the Whitehall II study. Journal of Epidemiology and Community Health 2002; 56(6):450-454.
• Elman C, O’Rand AM. Perceived job insecurity and entry into work-related education and training among adult workers. Social Science Research 2002; (1):49–76.
• Green F. The rise and decline of job insecurity. 2003.
• Erişim adresi: www. ideas.repec.org/p/ukc/ukcedp/ html Erişim tarihi: 01.04.2006.
• Ferrie JE, Shipley MJ, Marmot MG, Martikaınen P, Stansfels SA, Smith G. Job insecurity in white-collar workers: Toward an explanation of associations with health. Journal of Occupational Health Psychology Jan;16(1): 26-42. Virtanen M, Kivimaki M, Elovainio M, Vahtera J. Selection from fixed term to permanent employment: Prospective study on health, job satisfaction, and behavioural risks. Journal of Epidemiology and Community Health 2002; 56(9):693-699.