Yeniçeri Sofa Tezkireleri ve Manzum Bir Tezkire Metni Üzerine

Yıl 2010, Sayı: 2, 17 - 23, 01.09.2010

Müjgân Çakır

Öz

Devşirme usulünün kalktığı son dönemlerde yeniçeriliğe dahil olanlara verilen bir belge olan sofa tezkireleri, günümüze çok az örneği kalan resmî belgelerdendir. Mensur ve secili olarak yazılan bu metinlerin manzum örneklerine şimdiye kadar rastlanmamıştır. Bu makalede sofa tezkireleri hakkında bilgi verildikten sonra, Fatih Millet Kütüphanesi’ndeki bir mecmua içinde tespit edilen iki tezkire tanıtılacak, özellikle manzum metin üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Yeniçeri, devşirme kanunu, sofa tezkiresi, şiir

On the Janissary Ward Certificates and on a Certificate Text Written in Verse

Öz

During the last periods when the devshirmeh method was abolished, the ward certificates were a document submitted to those included in the janissary system, and they are the official documents, only very few samples of which have remained up to our times. Poetical samples of these texts that were written in prose and rhymed have not been encountered so far. In this article, after giving information on the ward certificates, two certificates specified in a magazine at the Fatih Millet Library will be introduced, and especially the one written in verse will be emphasized

Anahtar Kelimeler

Janissary, devshirmeh law, ward certificate, poem

Kaynakça

• Afyoncu, Erhan, “Yeniçerinin Hüviyet Cüzdanı”, Hürriyet Tarih Dergisi, 5 Şubat 2003, s. 17-19.
• Ahmet Rıfat, Lügat-i Tarihiyye ve Coğrafiyye, C. 5-6-7, Ankara, 2004.
• Arslan, Mehmet, Es’ad Efendi-Üss-i Zafer (Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair), Kitabevi Yay., İstanbul, 2005.
• Arslan, Mehmet, “Yeniçeriliğin Kaldırılmasına Dair Edebî Bir Metin: Aynî’nin Nusretnâme’si”, Osmanlı Edebiyat-Tarih-Kültür Makaleleri, Kitabevi Yay., İstanbul, 2000, s. 319-370.
• Ayverdi, İlhan, Asırlar Boyu Tarihi Seyri İçinde Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Neşriyat, C.III, Mart 2006.
• Batislam, Dilek, “Divanlardaki Manzum ‘Arz-ı Hâller”, Turkish Studies, Volume 3/1, Winter 2008, p. 209-218 .
• Baykal, Bekir Sıtkı, Tarih Terimleri Sözlüğü, İmge Kitabevi, Ankara, 2000.
• Birge, John Kingsley, Bektaşilik Tarihi, Çev. Reha Çamuroğlu, Ant Yay., İstanbul, 1991.
• Eğri, Osman, “Yeniçeri Ocağının Manevi Eğitimi ve Bektaşilik”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 24, Ankara, 2002, s. 113-131.
• Erdoğan, Mehtap, “Yeniçeriliğin Kaldırılışına Dair Tarihî ve Edebî Bir Eser: Emâre-i Zafer”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 25, Konya, 2009, s. 71-107.
• Erkul, Rasih, “Edebî Dilekçe Olarak Kasideler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı), S. 39, Erzurum, 2009, s. 753-762.
• İşli, Necdet, “Yeniçeri Remizleri, Taşa Atılan Bölük ve Cemaat İmzası”, NTV Tarih Dergisi, S. 5, Haziran 2009, s. 34, 35.
• Kafadar, Cemal, “Yeniçeriler”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C.7, İstanbul, 1994, s. 472-476.
• Koca, Şevki, Bektaşi Kültür Argümanlarına Göre Yeniçeri Ocağı ve Devşirmeler, Nazenin Yay., İstanbul, 2000.
• Koçu, Reşad Ekrem, “Esnaf”, İstanbul Ansiklopedisi, C.10, İstanbul, 1971, s. 5314-5335.
• Mustafa Nuri, Netâyicü’l-Vukû‘ât, Cild-i Sâlis, İstanbul, 1327.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB Yay., C.III, İstanbul, 1993.
• Sertoğlu, Mithat, Osmanlı Tarih Lûgatı, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1986.
• Şirvânlı Fatih Efendi, Gülzâr-ı Fütûhât (Bir Görgü Tanığının Kalemiyle Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı), Haz. Mehmet Ali Beyhan, Kitabevi Yay., İstanbul, 2001.
• “Yeniçeri Suffa Tezkiresi”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 40, Güz 2006, s. 198. Yılmaz, Fehmi, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Gökkubbe Yay., İstanbul, 2010.