Yazma Eserler Kütüphanelerinde Yanlışlıkla İdris-i Bitlis ’nin Adına Kayıtlı Bulunan Eserler ve Bunların Mahiyeti

Yıl 2010, Sayı: 2, 130 - 135, 01.09.2010

Muhammed İbrahimyıldırım

Öz

İdris-i Bitlisî’nin eserleri üzerine yapılmış olan bazı çalışmalarda, onun eserlerinden bazısı babası, Hüsameddin Ali ve Oğlu Ebülfazl Mehmed Efendi’nin eserleriyle karıştırılmıştır. Bu durum, İdris’in eserleri üzerine şimdiye kadar sağlıklı bir çalışmanın gerçekleştirilememiş olmasından kaynaklanmaktadır. Osmanlı Müellifleri’nde İdris’in eseri olarak zikredilen bazı eserlerin, babası Hüsameddin’e ait olduğu anlaşılmaktadır. Kütüphanelerin veri tabanında, İdris’in adına kayıtlı bulunan bazı eserler için de aynı şeyi söylemek mümkündür. Bu çalışmada, kütüphanelerde, Süleymaniye Kütüphanesi’nin muhtelif bölümlerinde yanlışlıkla İdris’in eseri olarak kayıtlı bulunan, Kenzü’l-hafî fî Makâmât-ı Sûfî, Şerh-i Hutbeti’l-beyân, Tercüme-i Ahlâk-i Muhsinî; Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Âhbâr adlı eserler ile bunların birincisinin Hüsameddin Ali’nin telifi olan Kitâbu’n-nusûs ile aynı eser olduğu hakkında bilgiler verilmiştir. Bu arada, Hüsameddin Ali el-Bitlisî’nin eseri olan Kenzü’l-hafî fî Makâmât-ı Sûfî ile Ebülfazl Mehmed Efendi’nin Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Âhbâr’ın şimdiye kadar herhangi bir nüshasına rastlanılmamış olduğunu da belirtmek isteriz

Anahtar Kelimeler

İdris-i Bitlisî, Hüsameddin-i Bitlisî, Ebülfazl Mehmed Efendi, Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Âhbâr

On Writings that have been Mistakenly Registered under the name of Idris-i Bitlisi in Handwritten Works Libraries

Öz

In some works done over Idri-i Bitlisi’s writings, have been mixed with writings of his father Husameddin Ali and his son Ebulfazl Mehmet Efendi. This situation has been a result of lack of a healthy elaboration regarding the writings of Idrisi so far. It is understood that some of the writings that have been mentioned as Idris’s are that of father Husameddin. Also, the same can be said for some writings that is registered under Idris’s name in some liberaries. In this paper, some information has been presented on Kenzü’l-hafî fî Makâmât-ı Sûfî, Şerh-i Hutbeti’l-beyân, Tercüme-i Ahlâk-i Muhsinî; Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Âhbâr that has been mistakenly registered under Idris’s name in Suleymaniye Kutuphanesi and that from these writings Kenzü’l-hafî fî Makâmât-ı Sûfî has been the same with the work of Husameddin Ali’s Kitabu’n-nusus. In addition, it must also be mentioned that any copies of Kenzu’l-hafi fi Makamat-i Sufi which is a writing of Ali el-Bitlisi and Ceride-i Asar and Haride-i Ahbar writen by Ebulfazl Mehmed Efendi have not been discovered so far

Anahtar Kelimeler

İdris-i Bitlisî, Hüsameddin-i Bitlisî, Ebülfazl Mehmed Efendi, Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Âhbâr

Kaynakça

• Özcan, Abdülkadir, “Ebülfazl Mehmed Efendi”, DİA, c. X.
• Ebülfazl Mehmed Efendi, Cerîde-i Âsâr ve Harîde-i Ahbâr, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, nr. 2227.
• Ebülfazl Mehmed Efendi, Tercüme-i Ahlâk-i Muhsinî, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü, nr. 3468.
• Babinger, Franz , Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, Çev.: Coşkun Üçok, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2000.
• Mehmed Tahir; Osmanlı Müellifleri, c. III., s. 8-9.; Abdülkadir Özcan, “Ebülfazl Mehmed Efendi”, DİA, X, s. 357.
• Hüsameddin Ali Bitlisî, Şerh-i Hutbeti’l-beyân, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Bölümü nr. 1777M, vrk. 96a.
• Ebülfazl Mehmed Efendi, Tercüme-i Ahlâk-i Muhsinî, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Bölümü nr. 3468, vrk. 4a.
• Hüsameddin Ali B. Abdullah Bitlisî, Kenzü’l-hafî fi makâmâti’s-sûfî, Ankara Millî Kütüphanesi, Nevşehir-Ürgüp Tahsin Ağa İlçe Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, ÜR 201/3.
• Hüsameddin Ali Bitlisî, Şerh-i Hutbeti’l-beyân, Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya Bölümü, nr. 1777M.
• Yıldırım, Muhammed İbrahim, İdris-i Bitlisî’nin Heşt Behişt’ine Göre Fatih Sultan Mehmed ve Dönemi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniv., Sosyal Bilimler Enst., İstanbul. 2010.
• Çakmaklıoğlu, M. Mustafa; Hüsamettin Bitlisi’nin “Kitabu’n-nusus” İsimli Eserinin Tahkik ve Tahlili, yayınlanmamış y. Lisans tezi, Erciyes Üniv., Sos. Bil. Enst., Kayseri, 1998.
• Mehmed Süreyya, Sicil-i Osmanî, C. II-III., Hazırlayan: Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 1996.
• Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, C. III., Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1342.
• BAŞARAN, Orhan, İdris-i Bitlisî’nin Heşt Bihişt’inin Hâtimesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniv., Sos. Bil. Enst., Erzurum, 2000.
• GENÇ, Vural, İdris-i Bitlisî, Heşt Bihişt, Orhan Gâzi Dönemi, yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Mimar Sinan Üniv., Sos. Bil. Enst., İstanbul, 2007.