Postmodern Sanatta Kent Bağlamında Form

Yıl 2014, Sayı: 9, 69 - 81, 01.04.2014

Gülderen Görenek Beyaz

Öz

1972 yılında Minoru Yamasaki’nin Pruitt-Igoe toplu konutları dinamitle ortadan kaldırıldığında başka bir sürecin fitili de ateşlenmiştir. Adına ‘Postmodern’ denilen bu süreç, 1960’lardan sonra büyük bir ivme kazanan kentleşmeyle birlikte gelmiştir. Hatırlanmalı ki kentleşme, Modern Dönemi de tetikleyen önemli bir etken olmuştur. Fakat burada metropolleşen, hatta birbirine yakın şehirlerin bütünleşerek megalopolisleri oluşturduğu kentlerden söz edilmektedir. Postmodern kentlerde geçmişin yaşatılma olasılığı, eklektik bir anlayışla gerçeğe dönüştürülmektedir. Postmodernde kent, Modernizmde olduğu gibi, bütünsel bir makine olarak ele alınmamakta, hatta bütünseli parçalayacak şekilde her türlü tanımlı ve baskıcı hayat önerisinden uzak, estetik hedef ve ilkelere göre zamandışı bir anlayışla biçimlendirilmektedir. Kişiselliğe ve yerel seslerin duyulmasına önem veren çoğulcu yapıdaki Postmodern, geçmişten veya farklı kültürlerden aldığı unsurları kolajlayarak binaları ya da meydanları çeşitlendirmektedir. Bu kolaj yapı yalnızca mimaride değil aynı zamanda sosyo-ekonomik yaşantı ve sanatta da izlenmektedir. Postmodern sanatta, köklerden çok yüzeylere, derinlikli çalışmalardan çok kolaj ve montaja, işlenmiş yüzeylerden çok üst üste getirilmiş alıntı imgelere, ayakları üzerinde duran kültürel nesneden çok çökmüş bir zaman ve mekan duygusuna bağlılık gelişmiştir. Kısaca, Modern Dönem, öze ulaşma çabası sonucunda formu saf renk ve biçime indirgerken Postmodern, gerçekte bir özün hiç varolmadığı gerçeğini kabul etmiş ve sanatın bir form işi olduğu fikrini tümden reddetmiştir

Anahtar Kelimeler

Modernizm, Postmodernizm, kent, form

Form in The Context Of City in Postmodern Art

Öz

When Pruitt-Igoe public housing of Minoru Yamasaki was eliminated with dynamite fuse in 1972, it also fired another process. This process is called postmodern, and it came with urbanization which accelerated largely in the 1960s. It should be remembered that urbanization has been an important factor in triggering the Modern Era - urbanization in the scale of unification of neighbouring cities to form megapolises. Possibility of experiencing the past in Postmodern cities is converted into reality with an eclectic approach. City in postmodern, as well as in Modernism, is not considered as a holistic machine -or even away from any kind of defined and oppressive way of life proposals which disintegrates holistic- it is shaped with a timeless approach according to aesthetic objectives and principles. Postmodern, which has pluralist structure and emphasis on individuality and local voices to be heard, diversifies buildings or squares by making a collage with the elements of the past or different cultures. This collage structure is not only observed in architecture but also the socio-economic life and art at the same time. In postmodern art, commitment to roots rather than the surface, collage and installation rather than in-depth studies, superimposed quoted images rather than processed surfaces, and decadent sense of time and space rather than the cultural object standing on its feet has evolved. In short, while
the Modern Period is reducing form to pure color and shape as a result of an attempt to reach the
essence, postmodern accepts the fact that in reality an essence never exists and unequivocally
rejected the idea that art is the work of form.

Anahtar Kelimeler

Modernism, Postmodernism, city, form

Kaynakça

• BAUDRİLLARD, Jean, 2005, Simülakrlar ve Simülasyon, Çev. Oğuz Adanır, Doğu Batı Yayınları, Ankara
• BAUDELAİRE, Charles, 2009, Modern Hayatın Ressamı, Çev. Ali Berktay, İletişim Yayınları, İstanbul
• BEST, Steven-KELLNER, Douglas, 2011, Postmodern Teori Eleştirel Soruşturmalar, Çev. Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• BOURRIAUD, Nicolas, 2005, İlişkisel Estetik, Çev. Saadet Özen, Bağlam Yayıncılık, İstanbul
• BÜRGER, Peter, 2003, Avangart Kuramı, Çev. Erol Özbek, İletişim Yayınları, İstanbul
• COLOMİNA, Beatriz, 2011, Mahremiyet ve Kamusallık Kitle İletişim Aracı Olarak Modern Mimari, Çev. Aziz Ufuk Kılıç, Metis Yayınları, İstanbul
• DEMPSEY, Amy, 2007, Modern Çağda Sanat Üsluplar Ekoller Hareketler, Çev. Osman Akınhay, Akbank, İstanbul
• EAGLENTON, Terry, 2011, Postmodernizmin Yanılsamaları, Çev. Mehmet Küçük, Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• FEBURE, Lucien, 1995, Rönesans İnsanı, Çev. Mehmet Ali Kılıçbay, İmge Kitabevi Yayınları:112, İstanbul
• GREENBERG, Celement, 2011, “Modernist Resim”, Edt. Charles Harrison, Paul Wood, Çev. Sabri Gürses, Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antalojisi, Kür Yayınları, İstanbul
• HARVEY, David, 2010, Postmodernliğin Durumu, Çev. Sungur Savran, Metis Yayınları, İstanbul
• HEARTNEY, Eleanor, 2007, Sanat ve Bugün, Çev. Osman Akınhay, Akbank, İstanbul
• J.-F. LYOTARD, Postmodern Nedir Sorusuna Cevap, (Der.) Necati Zeka, Postmodernizm F. Jameson, J.-F. Lyotard, J. Habermas, Çev. Gülengül Naliş, Dumrul Sabuncuoğlu, Deniz Erksan, Kıyı Yayınları, İstanbul
• JAMESON, Fredric, 2011, Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı, Çev, Nuri Plümer, Abdülkadir Gölcü, Nirengikitap, Ankara
• KUSPİT, Donald, 2006, Sanatın Sonu, Metis Yayınları, İstanbul
• LUCİE- SMITH, Edward, 1996, 20.Yüzyılda Görsel Sanatlar, Çev, E.Kılıç, B.Kovulmaz, O. Akınhay
• LYNTON, Norbert, 1991, Modern Sanatın Öyküsü, Çev. Cevat Çapan, Sadi Öziş, Remzi Kitabevi, İstanbul
• LYOTARD, J.-F., 1990 “Postmodern Nedir Sorusuna Cevap”, (Der.) Necmi Zeka, Postmodernizm F. Jameson, J.-F. Lyotard, J. Habermas, Çev. Gülengül Naliş, Dumrul Sabuncuoğlu, Deniz Erksan, Kıyı Yayınları, İstanbul
• RİCHARD, Lionel, 1991, Ekspresyonizm Sanat Ansiklopedisi, Çev.Beral Marda, Sinem Gürsoy, İlhan Usmanbaşı, Remzi Kitabevi, İstanbul
• ÜNER, Özlem, 2013, Resmin Temelleri, Sel Yayınları, İstanbul
• YILMAZ, Mehmet, 2009, Sanatçıları Okumak ya da Postmodern Söyleşiler, Ütopya Yayınevi, Ankara
• İSKENDER, Kemal, 1991 “Modernizmden Postmodernizme Sanat Neydi, Ne Oldu?”, Türkiye’de Sanat 35, 38-51
• İSKENDER, Kemal, 1991, “Klasisizmin Post- Modern Dönemi ve Post-Modernizmin Klasisizmi”, Sanat Çevresi, 20-23
• İSKENDER, Kemal, 1991, “Postmodernizmin Gündemi: Ne var? Ne Yok?”, Sanat Çevresi 153, 60-62
• İSKENDER, Kemal, 1991, “Post-Modernizmin Kökeni ve Değerleri”, Sanat Çevresi 154, 36-41
• TİMUÇİN, Afşar, 1974, Felsefe Sözlüğü, BDS Yayınları, İstanbul
• BATI, Uğur, “Kentin Postmodernitesi: “Postmodern Tüketim Kültürü Işığında Hedonik Bir Biçim Olarak Kent Tasarımı”, Erişim: http://www.ugurbati.com/ Portals/0/makaleler/A40_Kent_ Mimari_Postmodern.pdf (E.T.02.04.2013)
• BAUMAN, Zygmunt, “Yeni Düşünce Hareketleri Modernite Postmodernite ve Etik”, Çev. Aytaç Yıldız, Erişim: http://www.felsefeekibi.com/forum/forum_ posts.asp?TID=35189 (06.01.2013)
• COOPER, Neil, 2009, “Peter Blake: Venice Poptabulous exhibition of screenprints inspired by La Dominante”, Erişim: http://edinburghfestival.list.co.uk/article/19028-peter-blake- venice/#comments(29.12.2012)
• Fredric JAMESON, “Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı”
• Erişim: http://www.halksahnesi.org/incelemeler/jameson_postmodern/jameson_ postmodern.htm
• MONEY, Ted, “ABD Sanat Ortamı’nın yeni sürümü: 2.0”, Çev. Meltem Cansever, Erişim: http:// www.sanatatak.com/view/ABD-Sanat-Ortaminin-yenisurumu- 20/39(10.01.2013)
• http://www.hutopia.net/?p=189(E.T.07.04.2013)
• http://arts.customizedev.com/?p=4(E.T.16.04.2013)
• Postmodern Sanatta Kent Bağlamında Form