II. Dünya Savaşı Sonrası Anti-Komünist Siyasal İklimin Köy Enstitüleri’nin Kapatılmasına Etkisi

Yıl 2014, Sayı: 10, 166 - 184, 01.09.2014

Mithat K Vural

Öz

Köy Enstitüleri’nin kapatılmasıyla ilgili egemen bakış, Enstitülerin Demokrat Parti iktidarı döneminde yerel eşraf ve toprak ağalarının baskısıyla kapatıldığı yönündedir. Her ne kadar Enstitüler resmen DP tarafından kapatılmış olsa da etkisizleştirilip fiilen kapatılmaları CHP iktidarı dönemine denk gelmektedir. II. Dünya Savaşı’nın bitimiyle Türkiye’de Sovyetler Birliği’nin taleplerine bağlı oluşan anti-komünist siyasal iklim Köy Enstitüleri’nin tasfiyesinde belirleyici olmuştur. Başka bir deyişle Türkiye’de Sovyet taleplerine bağlı olarak sol düşünce ve bu düşünceyle bağlantılı olduğu düşünülen tüm unsurlar ülke çıkarları açısından tehdit olarak algılanarak hedef seçilmiştir. 1945 yılının Aralık ayında Tan gazetesinin tahrip edilmesiyle başlayan süreç sonunda Köy Enstitüleri’nin kurucuları Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç tasfiye edilirken DTCF’deki hocalar üniversiteden uzaklaştırılmış, sosyalist partiler kapatılmış ve Sabahattin Ali de öldürülmüştür

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Sovyet Talepleri, Tan Baskını, Komünizmle mücadele

The Effect of Post-WWII Anti-Communist Political Climate on the Closing Down of Village Institutes

Öz

Major Opinion Fort He Closure Of Institution Of Villages İt’s Performed By Democrat Party Due To Pressure Of Landlords And Local Notables. Although The Institution İs Closed By Democrat Party, Had Been İneffective And Almost Closed Situation During Chp Power Period. Anticommunist Political Environment İn Turkey Caused By Soviet Union’s Demands İs The Main Reason For Institutions End-Up. In Other Word,Depending On The Soviyet Demands Left Thinking İn Turkey And All Elements That İs Thought Have Been Linked To This İdea Were Selected Target By Perceived As A Threat To The İnterest Of The Country. In December 1945, The End Of The Process Started By The Swoop Of The Tan Newspaper, While The Founders Of The Institutes Of Village Hasan Ali Yücel And İsmail Hakkı Tonguç Taken From Task, The University Teachers İn The Dftc Were Removed From The University And Sabahattin Ali Was Also Killed

Anahtar Kelimeler

Institutes Of Village, Soviet demands, The collapse of the newspaper Tan, Fight communism

Kaynakça

• SERTEL, Yıldız (1994) Annem Sabiha Sertel Kimdi Neler Yazdı, Yapı Kredi Yay., İstanbul
• SERTEL, Zekeriya (2000) Hatırladıklarım, Remzi Kitapevi Yay., 4. Baskı, İstanbul
• TEVETOĞLU, Fethi (1967) Türkiye’de Sosyalist ve Komünist Faaliyetler, Ankara
• TOKER, Metin (1971) Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu” Akis Yay. Ankara
• TONGUÇ, Engin (2009) Bir Eğitim Devrimcisi İsmail Hakkı Tonguç Yaşamı, Öğretisi, Eylemi, Yeni Kuşak Köy
• Enstitüleri Derneği Yay., İzmir TÜRKOĞLU, Pakize (2009) Tonguç ve Enstitüleri, Türkiye İş Bankası Yay., 4. Baskı, İstanbul YÜCEL, Hasan Ali (2011) Davam, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul 2- Makaleler BOZKURT, İbrahim “II. Dünya Savaşı Sonrası Amerikan Missouri Zırhlısı’nın İstanbul Limanı’nı Ziyareti Üzerine Değerlendirmeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.IV, S.15, Yıl 2007/ Güz, İzmir, 2009 ÇAKMAK, Fevzi, “Kuruluşundan Kapatılışına Kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi İçerisinde Köy Enstitülerine
• Yıllık Süreç, TTK yay., Ankara, 1999 TELLAL, EREL, “SSCB’yle İlişkiler” Türk Dış Politikası Kuruluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar
• Editör Baskın Oran, İletişim yay., Cilt 1, 4. Baskı, İstanbul, 2002