Ölümün Tıbbileşmesi ve Heterotopya Olarak Yoğun Bakım Ünitesi

Yıl 2017, Sayı: 15, 30 - 44, 01.04.2017

Aylın Dikmen Özarslan

Öz

Ölüm, canlı olmanın mutlak bir gerçeğidir ve canlılığın sonudur. Ancak ölüm biyolojik olmaktan çok kültürel ve toplumsal bir olgudur. Ölümün anlamlandırılması ve buna ilişkin tavırlar zaman içinde değişikliğe uğramıştır. Önceleri toplumsal yaşamın bir parçası olarak yaşanan ölüm, on sekizinci yüzyıldan itibaren hastanelerin ve tıp biliminin gelişmesiyle tıbbileşmiş ve toplumsal yaşamdan uzaklaştırılmıştır. Modern toplumda ölüm bireysel bedenin bir hastalığı, dahası arzulanmayan ve gözlerden saklanması gereken bir nitelik kazanmıştır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısından itibaren ölüme karşı verilen tıbbi mücadelenin başlıca mekânı yoğun bakım üniteleri olmuştur. Çalışma bu mekânların, Foucault’un kriz ve sapma heterotopyaları düşüncesi çerçevesinde değerlendirilmesini amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Ölüm, ölümün tıbbileşmesi, yoğun bakım, heterotopya

Medicalization of Death and Intensive Care Unit as a Heterotopia

Öz

Death is the absolute truth of being alive and is the end of life. But it is a cultural and social phenomenon rather than biological. The signification of death and attitudes towards death have changed over time. The death that prevailed as a natural part of social life in the previous societies was medicalized and removed from social life by the development of hospitals and medical science since the eighteenth century. In modern society death has become to be perceived as a disease of individual body and has gained an undesired and obscured characteristic. Since the second half of the twentieth century, the main space of medical struggle against death has been intensive care units. The study aims to evaluate intensive care units in the context of Foucault's conception of crisis and deviation heterotopias

Anahtar Kelimeler

Death, medicalization of death, intensive care, heterotopia

Kaynakça

• Ariés, Philippe. Batıda Ölümün Tarihi. Çev. Işın Gürbüz. İstanbul: Everest Yayınları, 2015.
• Baudrillard, Jean. Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. Çev. Oğuz Adanır. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2016.
• Bauman, Zygmunt. Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. Çev. Nurgül Demirdöven. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Bradbury, Mary. Representations of Death. New York: Routledge, 1999.
• Cassell, Joan. Life And Death in Intensive Care. Philadelphia: Temple University Press, 2005.
• Castells, Manuel. Ağ Toplumunun Yükselişi. Cilt 1. Çev. Ebru Kılıç. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
• Necmettin Ünal, “Hastane İnfeksiyonları ve Hastane Tasarımı: Yoğun Bakımların Tasarımı”, Hastane İnfeksiyonları
• Dergisi, 5, (2001), s. 186, Erişim tarihi 23 Ağustos, 2017, http://www.hastaneinfeksiyonlaridergisi.org/managete/fu_fold
• er/2001-03/2001-5-3-183-194.pdf.
• Shirly Firth, Dying, Death And Bereavement in a British Hindu Community, (Leuven: Peeters, 1997), s. 125.
• Sharon R. Kaufman, “Hidden Places, Uncommon Persons”, Social Science of Medicine, 56, (2003): s. 2249, Erişim tarihi 12
• Mart, 2017, http://ac.els-cdn.com/S0277953602002253/1-s2.0-S0277953602002253-main.pdf?_tid=1d7c5060-9410-11e7-b36f
• aab0f27&acdnat=1504818439_9357e99b78feaf891faa5827b748d33b.
• Illich, A.g.e., s. 141.
• Cenzatti, Marco. “Heterotopias of Difference”. Heterotopia And The City. Ed. by: Micheal Dehaene; Lieven DeCauter. London: Routledge, 2008, pp.75-85.
• Dekkers, Wim. “What Do We Call ‘Death’?”, Ethical Perspectives. 2(3) (1995): pp. 188-198. Erişim tarihi 28 Mayıs, http://www.ethicalperspectives.be/viewpic.php?TABLE=EP&ID=839.
• Elias, Norbert. The Loneliness of The Dying. Trans. by: Edmunt Jephcott. New York: Continuum, 2001.
• Firth, Shirly. Dying, Death And Bereavement in a British Hindu Community. Leuven: Peeters, 1997.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. Çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi, 1992.
• Foucault, Michel. Kliniğin Doğuşu. Çev. Şule Ünsaldı. Ankara: Epos Yayınları, 2002.
• Foucault, Michel. “Of Other Spaces”. Trans. by: Jay Miskowier. Diacritics, 16(1).The Johns Hopkins University Press, (1986): pp. 22-27. Erişim tarihi 30 Ocak, http://www.jstor.org/ stable/464648.
• Gorer, Geoffrey. “The Pornography of Death”. Encounter, 5 (1995): pp. 49-52. Erişim tarihi 23 Ekim, http://www.unz.org/Pub/Encounter-1955oct-00049.
• Hall, Jesse B., Gregory A. Schmidt ve Lawrence D. H. Wood. Principles Of Critical Care. 3th edition. New York: The McGrow-Hill Companies, 2005.
• Illich, Ivan. Sağlığın Gaspı. Çev. Süha Sertabiboğlu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995.
• Johnson, Peter. “Unravelling Foucault’s ‘Diferrent Spaces’”. History of The Human Sciences, 19(4). Sage Publications, 2006, pp. 75-90.
• Jones, Jennifer. “History of Intensive Care”. Clinical Intensive Care Medicine. Ed. by: Carlos M.H. Gómez. London: Imperial College Press, 2015, pp. 1-8.
• Kaufman, Sharon R. “Hidden Places, Uncommon Persons”. Social Science of Medicine, 56 (2003): pp. 2249-2261, Erişim tarihi 12 Mart, 2017, http://ac.els-cdn.com/S0277953602002253/1-s2.0- S0277953602002253-main.pdf?_tid=1d7c5060-9410-11e7-b36f-00000aab0f27&acdnat=1504818439 _9357e99b78feaf891faa5827b748d33b.
• Kellehear, Allan. Ölümün Toplumsal Tarihi. Çev. Tuğçe Kılınç. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2012.
• Longa, Debbi; Cynthia L. Hunterb ve Sjaak van der Geest. “When The Field is a Ward or a Clinic: Hospital Ethnography”. Anthropology Medicine, 15(2) (2008): pp. 71-78, Erişim tarihi 15 Mayıs 2017, http://www.sjaakvandergeest.socsci.uva.nl/pdf/hospital_ethnography/intro_AM_2008x.pdf.
• Malinowski, Bronislaw. Büyü, Bilim ve Din. Çev. Saadet Özkal. 2. Baskı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2000.
• Marshall, John C. vd. “What Is An Intensive Care Unit? A Report Of The Task Force Of The World Federation Of Societies Of Intensive And Critical Care Medicine”. Journal of Critical Care, 37 (2017): pp. 270-276. Erişim tarihi 19 Ağustos 2017, http://dx.doi.org/10.1016/j.jcrc.2016.07.015.
• Middleton, John. “Lugbara Death”. Death And The Regeneration of Life. Ed. by: Maurice Bloch; Jonathan Parry. 6th edition. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, pp.: 134-154.
• Montaigne. Denemeler. Çev. Sabahattin Eyüboğlu. 21. Baskı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
• Pascalev, Assya. “Images of Death And Dying in The Intensive Care Unit”. Journal of Medical Humanities, 17(4) (1996): pp. 219-236.
• Rothman, David J. “Where We Die”. The New England Journal of Medicine, 370 (2014): pp. 2457-2460, Erişim tarihi 26 Haziran 2017, http://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMp1404427.
• Schopenhauer, Arthur. Ölümün Anlamı. Çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
• Society of Critical Care Medicine. Guidelines for Intensive Care Unit Design. Erişim tarihi 23 Ağustos 2017, www.learnicu.org/Docs/Guidelines/IntensiveUnitDesign.pdf.
• Sohn, Heidi. “Heterotopa: Anamnesis of a Medical Term”. Heterotopia And The City, Ed. by Micheal Dehaene; Lieven DeCauter. London: Routledge, 2008, pp. 41-50.
• T.C. Sağlık Bakanlığı İnşaat ve Onarım Başkanlığı. Türkiye Sağlık Yapıları Asgari Tasarım Standartları 2010 Yılı Klavuzu. https://www.csb.gov.tr/db/aksaray/duyurular/duyurular476.pdf.
• Ünal, Necmettin. “Hastane İnfeksiyonları ve Hastane Tasarımı: Yoğun Bakımların Tasarımı”. Hastane İnfeksiyonları Dergisi, 5 (2001): ss. 183-194. Erişim tarihi 23 Ağustos, 2017,http://www. hastaneinfeksiyonlaridergisi.org/managete/fu_folder/2001-03/2001-5-3-183-194.pdf.
• Zussman, Robert. Intensive Care Medical Ethics and The Medical Profession. Chicago: The University of Chicago Press, 1992.