Koçers from Mardin

Yıl 2018, Sayı: 18, 327 - 348, 01.12.2018

Mahir Mak Belma Oğul Kurtişoğlu

Öz

The Dom people, or Koçer people in their local nomenclature, who live and have a significant population in the province of Mardin, have a strategic role in the construction and sustainability of the local cultures of which they are an important part and even important representatives. In-depth interviews conducted with the Bakır family among the Koçers were evaluated as data through systematic observation and interviews executed between 2014 and 2018. This article covers topics such as the languages they speak, their mother tongue, religions, living spaces, ways of living, occupations, musicianship, musical performances, and their relation with other cultural groups and the significance of their existence in the cultural sphere of the region. Their strategic role in the culture of the region has been exemplified by the study on the song named “Sabiha”, which is performed by different cultural groups in various ways in this region

Anahtar Kelimeler

Mardin, Dom, Koçer, Mıtrıp, Rebap, Kemençe

Mardinli Koçerler

Öz

Mardin il sınırları içinde yaşayan ve önemli bir nüfusa olan sahip Domların, yerel isimlendirmeleri ile Koçerlerin; önemli bir parçası, hatta önemli birer temsilcisi oldukları bölge kültürünün inşası ve devamlılığı noktasında stratejik bir rolleri bulunmaktadır. 2014-2018 yılları arasında yapılan sistematik gözlem ve görüşmelere dayanan bu çalışmada, Koçerler arasında yer alan Bakır ailesi ile gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler veri olarak değerlendirilmiştir. Bu makalede ilgili grubun konuştukları diller, ana dilleri, dinleri, yaşadıkları alanlar, yaşam biçimleri, meslekleri, müzisyenlikleri, müziği icra biçimleri, diğer topluluklar ile ilişkileri-diyalogları, dönüşümleri ve bir kültür unsuru olarak arz ettikleri önem gibi konular ele alınmıştır. Bölgede farklı kültür grupları tarafından icra edilen “Sabiha” isimli müzik eseri üzerinde yapılan inceleme ile Koçerlerin kültür üzerindeki stratejik rolleri örneklendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Mardin, Dom, Koçer, Mıtrıp, Rebap, Kemençe

Kaynakça

• Açıkalın, O., Aydın, S., Canbeyoğlu, N. K., Ergün G., İşoğlu, İ. M., Özmen, A. ve Ünsal, S., (2001). Participatory Urban Rehabilitation in Mardin. UNDP ve GAP BKİ, İTÜ aracılığıyla yürütü- len ve yayımlanmamış rapor, Ankara: NUVİS.
• Aydın, S., Emiroğlu, K., Ozel, O., ve Ünsal, S. (2001). Mardin Aşiret-Cemaat-Devlet. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Dönmez, B. (2011). Bölgesel Müzik Kültürleri İçinde Bulunan Etnik Kimlik Kodları Üzerine
• Analitik Bir Değerlendirme. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, cilt: , s. 3. Duygulu, M. (2005). Taşın Belleği Mardin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Duygulu, M. (2006). Türkiye'de Çingene müziği: Batı grubu Romanlarında müzik kültürü. İstan- bul: Pan Yayıncılık.
• Feld, S. ve Fox, A. (1994). Music and Language. Annual Review of Anthropology, 23, ss. 25-53.
• Fraser, A. (2005). Çingeneler. İstanbul. Homer Kitapevi.
• Keskin, N. (2016). Müzik, Anlatı, Kimlik: Tûr Abdîn’de bir anlatım biçimi olarak Mıtrıplık. Anka- ra: Gece Kitaplığı.
• Mak, M. (2017). Müziğin Çokkültürlü kodları; Mardin (Yayınlanmamış doktora tezi). İTÜ Sosyal
• Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Meyer, F. (2004). Biography and Identity in Damascus: A Syrian Nawar Chief. Customary
• Strangers: New Perspectives on Peripatetic Peoples in the Middle East, Africa, and Asia. Joseph C. Berland ve Aparna Rao (Eds.). Londra: Praeger, ss. 71-91
• Nattiez J-J. (1990). Music and Discourse (C. Abbate, Trans. by). New Jersey: Princeton Univer- sity Press.
• Rao, A. (2004). Strangers and Liminal Beings: Some Thought on Peripatetics, Insiders and Outsiders in Southwest Asia. Customary Strangers: New Perspectives on Peripatetic Peoples in the Middle East, Africa, and Asia, Joseph C. Berland ve Aparna Rao (Eds.). Londra: Praeger, ss. 269
• Titon, J. (2009). Music and Sustainability: An Ecological Viewpoint. The World of Music, 51(1), ss. 119-137.
• Turgut, R. (2013). “Dom-Kayıp Kavim”. Mardin Tebliğleri. Emre Ayvaz, Altuğ Yılmaz (Ed.). İs- tanbul: Hrant Dink Vakfı.
• Yılgür, E., (2015). Tarihsel Perspektiften Peripatetik ve Avcı Toplayıcı Stratejilerin Geçişkenli- ği. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, yıl:1 sayı:1, ss.213-234 Ses Kayıtları
• Altınmeşe, İ. (25.01.2008). “İzzet Altınmeşe. ‘Sabiha’” (bir tel çektim Mardin’den), 10.06.2018 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=P0iL29Utu6k adresinden edinilmiştir.
• Ayseli, B. (30.01.2008). “ ‘Sabiha’ (Turkish-Arabic-Aramic)”, 10.06.2018 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=LBaaJLYW5r0 adresinden edinilmiştir.
• Yılmaz, M. (2013). “Mırade Kıne ‘Sabiha’”, 10.06.2018 tarihinde https://www.youtube.com/ watch?v=Xz_c5ebeSKg adresinden edinilmiştir. Kişisel Görüşmeler: 09.2017 tarihli Nesibe Bakır ile yapılan kişisel görüşme. 09.2017 tarihli Koçer Bakır ile yapılan kişisel görüşme. 09.2017 tarihli Barzan Bakır ile yapılan kişisel görüşme. 09.2017 tarihli Abdülkerim Bakır ile yapılan kişisel görüşme. 09.2017 tarihli Şivan Bakır ile yapılan kişisel görüşme. 09.2017 tarihli Sinan Bakır ile yapılan kişisel görüşme. Notalar
• Varyant 1; Tuma Tüfenkçi, özel arşiv, kayıt tarihi; 1960’lı yıllar, notaya alan: Mahir Mak.
• Varyant 2: Mırade Kıne, Yayınlayan: Mehmet Yılmaz, notaya alan: Mahir Mak. Varyant 3: Bedri Ayseli, Yayınlayan: Aramaye, 2008, notaya alan: Mahir Mak.
• Varyant 4: Türkiye Radyo Televizyon Kurumu İstanbul Radyosu nota arşivi, “Bir Tel Çektim Mardin’den” (“Sabiha”) türkü notası.