Gizli Dinlemenin Tarihsel Seyri: Kültürel Teknikler, Ses Teknolojileri Ve İşitsel Denetim

Yıl 2018, Sayı: 17, 110 - 125, 01.04.2018

Sidar Bayram

Öz

Gizli dinleme pratikleri, son dönemlerde ulusal ve uluslararası gündemi oldukça meşgul etmiş olsa da sosyal bilimsel tartışmalar içerisinde pek ilgi görmemiştir. Bu çalışma, gizli dinleme ve işitsel denetim pratiklerinin gelişimine ve modern Türkiye’deki tarihsel seyrine odaklanacaktır. Gizli dinleme pratiklerini somut örnekler ve anlatılar üzerinden, dinleme teknikleri, gözetim ve denetim yöntemleri, modern ses teknolojileri, kültürel teknikler, mimari tasarımlar, adli pratikler ve istihbarat faaliyetleri gibi alanların kesişiminde ele alacaktır. Çalışma, gizli dinlemenin dijitalleşme sonrası biçimlerine odaklanmak yerine işitsel denetim düzeneğini tarihselleştirerek bu düzeneği oluşturan karmaşık güç ilişkileri ağının kültürel, kavramsal, yönetimsel, teknolojik ve adli katmanlarını tartışacaktır

Anahtar Kelimeler

Ses Çalışmaları, Maddi Kültür, Medya Teknolojileri, Gözetim, Kültürel Teknikler, Gizli Dinleme

Historical Trajectory Of Eavesdropping: Cul- tural Techniques, Sound Technologies And Acoustic Control

Öz

Recently, practices of eavesdropping have been discussed worldwide, yet it has not been sufficiently addressed in social scientific literature. This paper focuses on the emergence of eavesdropping and acoustic control practices and their historical trajectories in modern Turkey. Through concrete historical instances and narratives, it analyzes eavesdropping in the intersection of modes of listening, surveillance and control, modern sound technologies, cultural techniques, architectural designs, forensic practices and intelligence activities. Rather than discussing the post-digital modes of acoustic control, it addresses the historical, cultural, conceptual, governmental, technological and forensic layers of the complex network of power relations that generates this apparatus

Anahtar Kelimeler

Sound Studies, Material Culture, Media Technology, Surveillance, Cultural Techniques, Eavesdropping

Kaynakça

• Alter, Nora M. & Koepnick L. (2004). Introduction: Sound Matters. In Nora M. Alter and Lutz
• Koepnick (Eds.) Sound Matters: Essays on the Acoustics of Modern German Culture (pp. 1-29). New York, Oxford: Berghahn Books. Andrejevic, M. (2004). The Webcam Culture and the Digital Enclosure. In Nick Couldry and Anna McCarthy (Eds.) Media/Space: Place, Scale and Culture in a Media Age, (pp.193-208). Lon- don: Routledge.
• Arnheim, R. (1972). Radio: An Art of Sound. New York: Da Copa.
• Avcı, H. (2010). Haliçte Yaşayan Simonlar: Dün Devlet, Bugün Cemaat. Ankara: Angora Yayıncılık.
• Bentham, J. (2011). Miran Bozovic (Eds.) The Panopticon Writings. New York: Verso.
• Bildirici, F. (1998). Gizli Kulaklar Ülkesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Birdsall, C. (2012). Nazi Soundscapes: Sound, Technology and Urban Space in Germany, 1933–
• Amsterdam: Amsterdam University Press. Coşkun, E. (1974). Gizli Dinleme. İstanbul: May Yayınları.
• Das, V & Poole, D. (2004). Introduction. In Deborah Poole & Veena Das (Eds.)
• Anthropology in the Margins of the State (pp.3-33). Santa Fe: SAR Press. De Certeau, M. (1984). The Practice of Everyday Life. Berkeley: University of California Press.
• Edison, T. (1878). The Phonograph and Its Future. The North American Review, 126, 527-536.
• Feldman, A. (1991). Formations of Violence: The Narrative of Body and Political Terror in
• Northern Ireland. Chicago: The University of Chicago Press. Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. Ferda Keskin (Ed.), İktidarın Gözü: Seçme Yazılar 4 (Çev. Işık Ergüden) içinde (s.85-105). İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Horn, E. (2003). Knowing the Enemy: The Epistemology of Secret Intelligence. Grey Room 11, 85.
• Horn, E. (2008). Media of Conspiracy: Love and Surveillance in Fritz Lang and Florian Henc- kel von Donnersmarck. New German Critique, 103, 127-144.
• İnan, S. (2005). 1949’da İnönü ve Bayar’a Suikast İddiası: Reşat Aydınlı Olayı. Çağdaş Türkiye
• Tarihi Araştırmaları Dergisi, 11, 201-230. Kırlı, C. (2000). Kahvehaneler ve Hafiyeler: 19. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı'da Sosyal Kontrol. Toplum ve Bilim, 83, 58-79.
• Kırlı, C. (2009). Osmanlı Modernleşme Sürecinde Havadis Jurnalleri: Sultan ve Kamuoyu. Toplumsal Tarih, no 187, 2009, 14-19.
• Kittler, F.A. (1999). Gramophone, Film, Typewriter. California: Stanford University Press
• Kittler, F.A. (2012). Of States and Their Terrorists. Cultural Politics , Volume 8, Issue 3, 385-397.
• Kittler, F.A. (2010). Optical Media: Berlin Lectures 1999. Malden, MA: Polity.
• Saymaz, İ. (2009). Telekulak Suç Üstünde Yakalandı. Radikal. http://www.radikal.com.tr/tur- kiye/telekulak-sucustunde-yakalandi-953007/
• Saymaz, İ. (2013). Nedim Şener Davasında Telekulak, Kabakulak Oldu. Radikal. http://www. radikal.com.tr/turkiye/nedim-sener-yargilamasinda-telekulak-kabakulak-oldu-1137461/
• Sterne, J. (2001). A Machine to Hear For Them: On the Very Possibility of Sound’s Reproducti- on. Cultural Studies, 15, no.2, 259-294.
• Sterne, J. (2012). Sonic Imaginations. In Jonathan Sterne (Eds.). The Sound Studies Reader
• (pp. 1-18). London: Routledge. Szendy, P. (2017). All Ears: The Aesthetics of Espionage. New York: Fordham University.
• Ünlü, C. (2004). Git Zaman Gel Zaman: Fonograf, Gramofon, Taş Plak. İstanbul : Pan Yayıncı- lık.
• Vismann, C (2013). Cultural Techniques and Soeverignty. Theory, Culture & Society, 30, no. 6, 93.
• Winthrop-Young, G. (2013). Cultural Techniques: Preliminary Remarks. Theory, Culture & So- ciety, 30, no. 6, 3–19.
• Zbikowski, D. (2002). The Listening Ear: Phenomena of Acoustic Surveillance. In Thomas Y.
• Levin, Ursula Frohne, and Peter Weibel (Eds.) CTRL [SPACE]: Rhetorics of Surveillance from Bent- ham to Big Brother (33-49). Cambridge: The MIT Press. Zimmer, C. (2015). Surveillance Cinema. New York: New York University Press.
• Zizek, S. (2004). Yamuk Bakmak:Popüler Kültürden Jacques Lacan’a Giriş (Çev. Tuncay Bir- kan). İstanbul:Metis Yayınları.