COVID-19 Salgını Sürecinde İstanbul’daki Sanat Müzelerinin Erişilebilirliği: Sosyal Medya ve Dijital Uygulamalar Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Sayı: 22, 271 - 289, 01.11.2020

Aslıhan Erkmen Birkandan , M. Ali Kılıç Derya Kutsal

Öz

Bu makalenin amacı COVID-19 salgını sebebiyle fiziksel mekânlarından uzaklaşan müzelerin dijital ve sanal uygulamalarını devreye sokarak bu küresel krizle nasıl başa çıktıklarını, sanat-müzecilik-iletişim arakesiti üzerinden irdelemektir. Çalışmada İstanbul’daki kamu müzeleri ile özel müzelerin koleksiyonlarına uzaktan erişimin, izleyiciye ve araştırmacıya yönelik çalışmaların, güncel sergilerin ve müze içindeki diğer etkinliklerin çevrimiçi faaliyetlerine odaklanılmıştır. Sanatın dijitalleştirilmesi, kullanılan mecralar, kamu-özel sektör ayrımı gibi parametreler ışığında sanat müzelerinin dijitalleşme ve sanal ortama taşınma kabiliyeti ile kriz yönetimindeki başarıları üzerinde durulmuştur. Zaman aralığı olarak resmî karantina dönemi esas alınmış; araştırma dijital kanallar ve sosyal medya kullanımı ve çevrimiçi anket çalışması yöntemiyle yürütülmüş; nitel ve nicel sonuçlar değerlendirilerek müzelerin salgın döneminde izleyiciye erişiminin yapısı belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda kamuya bağlı müzelerin dijital ortamda
koleksiyonlarını izleyiciye yeterince ulaştıramadıkları, özel müzelerin büyük çoğunluğunun ise pandemi sürecinde takipçi sayılarını artırdıkları ortaya çıkmıştır. Küresel salgın -pek çok alanda olduğu gibi- sanat, müzecilik ve iletişim alanlarında da kriz yönetiminin önemini bir kere daha gündeme getirerek, internet ile sosyal medyanın klasik iletişim araçlarının önüne geçtiğini gözler önüne sermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sanat müzeleri, COVID-19 pandemisi, dijital müze koleksiyonu, sosyal medya, kriz yönetimi

Kaynakça

• Aydın, H. (2012). Topkapı Sarayı Müzesi. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 41, İstanbul, 261-263.
• Bertacchini, E. ve Morando, F. (2011). The future of museums in the digital age: New models of access and use of digital collections. International Journal of Arts Management 15 (2), 1-14.
• Bilgin, B. (2013). Yıldız Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 43, İstanbul, 541-544.
• Black, G. (2012). Transforming museums in the twenty-first century. London: Routledge.
• Davis, A. ve Smeds, K. (2016). Visiting the visitor: An enquiry into the visitor business in museums. Bielefeld: Transcript Publishing.
• Drotner, K. ve Schrøder, K. C. (der.) (2013). Museum communication and social media: The connected museum. New York, London: Routledge.
• Eyice, S. (1991). Aynalıkavak Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul, 264-266.
• Eyice, S. (2002). Küçüksu Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 26, Ankara, 530-532.
• Fletcher, A. ve Moon, J. L. (2012). Digital heritage: Current social media uses and evaluations in America. Museum Management and Curatorship, 27 (5), 505-521.
• Galani, A. ve Chalmers, M. (2010). Empowering the remote vsitor: Supporting social museum experiences among local and remote visitors. Museums in a Digital Age. London: Routledge, 159-169.
• Henning, M. (2006). Museums, media and cultural theory. Berkshire: Open University Press.
• Holdgaard, N. ve Klastrup, L. (2014). Between control and creativity: Challenging co-creation and social media use in a museum context. Digital Creativity, 25 (3), 190-202.
• Hooper-Greenhill, E. (ed.). (1995). Museum, media, message. New York, London: Routledge.
• Hooper-Greenhill, E. (ed.). (1995). Museum and communication: An introductory essay. Museum, media, message, (ed. E. Hooper-Greenhill), New York, London: Routledge, 1-16.
• Huyssen, A. (1995). Twilight memories: Marking time in a culture of Amnesia. New York, London: Routledge.
• Kelly, L. (2013). The connected museum in the eorld of social media. Museum communication and social media: The connected museum. New York, London: Routledge, 54-71.
• Köksal, A. H. (2011). Sanatın kurumsallaşmas sürecinde İstanbul Resim ve Heykel Müzesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lang, C., Reeve, J. ve Woollard, V. (ed.). (2006). The responsive museum. Working with audiences in the twenty-first century. Hampshire ve Burlington: Ashgate Publishing.
• Okan, B. (2018). Günümüz müzecilik anlayışındaki yaklaşımlar ve müze oluşumunu etkileyen unsurlar. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 3 (4), 215-242.
• Özdemir, G., ve Çelebi, D. (2017). A social media framework of cultural museums. Advances in hospitality and tourism research (AHTR), 5 (2), 101-119.
• Parry, R. (ed.) (2010). Museums in a digital age. London: Routledge.
• Pett, D. (2012). Use of social media within the British Museum and the museum sector. https://www.researchgate.net/publication/325285000_Uses_of_social_media_within_the_British_ Museum_and_museum_sector. Erişim Tarihi: 7 Eylül 2020.
• Russo, A., Watkins, J., Kelly, L., Chan, S. (2007). Social media and cultural interactive experiences in museums, Nordisk Museologi, 2007/ l, 19-29.
• Russo, A. (2012). The rise of the media museum: Creating interactive cultural experinces through social media. Heritage and social media: Understanding heritage in a participatory culture (der. E. Giaccardi). London and New York: Routledge, 145-157.
• Shirky, C. (2008). Here comes everybody: The power of organizing without organizations. New York: Penguin Press.
• Sözen, M. (1992). Beylerbeyi Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 6, İstanbul, 77-78.
• Sözen, M. (1994). Dolmabahçe Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 9, İstanbul, 503-507.
• Suess, A. (2018). Instagram and art gallery visitors: Aesthetic experience, space, sharing and implications for educators. Australian Art Education, 39, 107-122.
• Utkan Özden, H. (2019). Türkiye sanat müzeciliğinde internet kanallarının etkin kullanımı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Üstünipek, M. (2013). İstanbul sanat müzeleri ve sosyal medya: Twitter örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 3 (4), 20-28.
• Weilenmann, A., Hillman, T., ve Jungselius, B. (2013). Instagram at the museum: communicating the museum experience through social photo sharing. CHI '13: Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, 1843-1852.
• Zafiropoulos, K., Vrana, V., ve Antoniadis, K. (2015). Use of Twitter and Facebook by top European museums. Journal of Tourism, Heritage & Services Marketing, 1 (1), 16-24.