Salgın Filmlerinde İdeoloji: Tehdit (Outbreak) ve Salgın (Contagion) Filmleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Sayı: 22, 342 - 362, 01.11.2020

Emre Aşılıoğlu Mehmet Işık

Öz

Salgın hastalıklar insanlık tarihinin en önemli olgularından birisidir. Milyonlarca insan salgın hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmiş, büyük medeniyetler ve imparatorluklar salgın hastalıklar sonrasında çökmüştür. Ortaya çıkma sıklıklarının giderek artması ve 2000’li yıllardan itibaren hemen hemen iki üç yılda bir yenisinin başlaması, salgın hastalıklara yönelik ilgiyi artırmıştır. Dolayısıyla sinemanın da salgın hastalıklara olan ilgisi artmış ve giderek artan sayıda salgın konulu film üretilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada Hollywood yapımı Tehdit (Outbreak, 1995) ve Salgın (Contagion, 2011) filmlerinin ideolojik arka planı çözümlenmiştir. Yapılan çözümleme sonucunda her iki filmde de otoriter bir yönetim anlayışının savunulduğu, demokratik hak ve özgürlüklere önem atfetmeyen, birey yerine devleti ve kamu güvenliğine öncelik veren, toplum yararı karşısında bireylerin yaşam hakkını hiçe sayan oldukça muhafazakâr bir ideolojinin hâkim olduğu bulgulanmıştır. Salgının başlaması ve yayılması bireysel kusur ve dikkatsizliğe,
durdurulması ise bireysel başarı ve fedakârlığa indirgenmiş, sorunun ekonomik ve siyasal boyutları görmezden gelinmiştir. Ayrıca Amerikalılar dünyanın kurtarıcıları olarak kodlanırken Afrikalılar ve Çinliler hastalığın hayvanlardan insanlara geçmesine neden olan kişiler olarak etiketlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Salgın hastalıklar, sinema, Hollywood, ideoloji

Kaynakça

• Ağkaya, O. (2016). Ütopya ve distopya: Siyasetin edebiyat üzerindeki etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (4), 23-48.
• Başaran, T. Y. (2007). Soğuk savaş sonrası bilimkurgu sinemasında distopik sistemler ve kontrol mekanizmaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı.
• BBC (2020). The people who think coronavirus is caused by 5G. Erişim Tarihi: 26 Ağustos 2020 https://www.bbc.com/news/av/stories-53285610
• Beaumont, M. (2014). Imagining the end times: Ideology, the contemporary disaster movie, contagion. İçinde: W. L. Flisfeder M. (ed.), Žižek and Media Studies (s. 79-89). New York: Palgrave Macmillan.
• Boz, M. ve Takımcı, D. (2019). Amerikan post-apokaliptik bilimkurgu sinemasında kıyamet ideolojisi (1924-2000). Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (31), 377-403.
• Claeys, G. (2010). The origins of dystopia: Wells, Huxley and Orwell. İçinde: G. Claeys (ed.), The Cambridge companion to utopian literature (s. 107-134). Cambridge: Cambridge University Press.
• Dehority, W. (2020). Infectious disease outbreaks, pandemics, and Hollywood — Hope and fear across a century of cinema. Jama, 323 (19), 1878-1880.
• Dursun, Ç. (2001). Tv haberlerinde ideoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
• Eberwein, R. (2009). The Hollywood war film. New York: John Wiley & Sons.
• Ekinci, B. T. (2013). Hollywood sinemasında felaket konulu filmler ve değişen egemen yapıların Maymunlar Gezegeni flmleri bağlamında analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2 (1), 215-233.
• Erdoğan, İ. (1999). Dördüncü gücün ilettiği: Amerikan örneği. İçinde: K. Alemdar (ed.), Medya Gücü ve Demokratik Kurumlar (s. 33-42). İstanbul: Alfa Yayımları.
• Escott, J. (1997). The cinema. Oxford: Oxford University Press.
• Guttman, N. (2000). Public health communication interventions. California: Sage Publication.
• Işık, M. (2013). Şiddetin dili değişmez: DHKP-C ve İBDA-C terör örgütlerinin söylemlerinin benzerliği üzerine bir inceleme. İstanbul: Zinde Yayınları.
• Kırık, A. M., Altıntaş Var, S. S., Özkoçak, V. ve Darıcı, S. (2020). Pandemi dönemlerinde iletişim ve algı yönetimi: Yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19) örneği. Asos Journal, 8 (104), 36-57.
• Kumar, K. ve Galip, A. (2006). Modern zamanlarda ütopya ve karşıütopya. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Kupperberg, P. (2008). The influenza pandemic of 1918-1919. New York: Infobase Publishing.
• Löfflmann, G. (2013). Hollywood, the Pentagon, and the cinematic production of national security. Critical Studies on Security, 1 (3), 280-294.
• Oluk, A. (2008). Klasik anlatı sineması. İstanbul: Hayalet Yayınları.
• Oskay, Ü. (2014). Çağdaş fantazya, popüler kültür açısından bilimkurgu ve korku sineması. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Pappas, G., Seitaridis, S., Akritidis, N. ve Tsianos, E. (2003). Infectious diseases in cinema: Virus hunters and killer microbes. Clinical Infectious Diseases, 37 (7), 939-942.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (2009). Politik kamera - Çağdaş Hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası. İstanbul: Ayrıntı Yayımları.
• Shafiee, R. ve Bidin, A. (2016). Lighting in pandemic films. Paper presented at the 2nd International Conference on Creative Media, Design and Technology Penang.
• Torun, H. (2018). Görsel korkuda yönelim ve popüler kültür. Yıldız Journal of Art and Design, 5 (1), 63-84.
• Tuğan, N. H. (2018). Günümüz sinemasında geleneksel anlatı: Marslı (2015-Ridley Scott) filminin dramatik yapısı. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 20 (1), 125-147.
• Varlık, N. (2020). İklim değişimi ve pandemiler tarihi. Toplumsal Tarih, 317, 54-58.
• Wasson, H. (2020). Everyday movies: Portable film projectors and the transformation of American culture. Berkeley: University of California Press.
• Yıldırım, E. (2018). Toplumsal yapının aynası olarak sinema: Söylem ve eleştirel söylem analiz yöntemlerine göre Ayla filminin çözümlenmesi. İnif E-Dergi, 3 (1), 234-243.
• Zizek, S.: (2012). The year of dreaming dangerously. Londra: Verso Books.