Covid-19 Pandemisi Sürecinde Kırsal-Kentsel ve Sosyo-Ekonomik Farklılıkların Uzaktan Eğitime Etkisi

Yıl 2021, Sayı: 23, 28 - 48, 01.06.2021

Nihal Şirin Pınarcıoğlu Ayşegül Kanbak Makbule Şiriner Önver

Öz

2019 yılı sonundan itibaren tüm dünyayı etkisi alan Covid-19 pandemisi, toplumsal yaşamın her alanını etkilemiş, zorunlu bir değişime neden olmuştur. Bu alanlardan biri de eğitimdir. Pandemiyle birlikte, her eğitim düzeyinden okullar kapanmış, bilgi iletişim teknolojilerinin kullanıldığı uzaktan eğitim sistemine hızlı bir geçiş yaşanmıştır. Öğrenciler uzaktan eğitim sürecini; sınıf, cinsiyet, ırk/etnisite, göçmenlik, engellilik, yerleşim yeri gibi farklılıklara göre deneyimlemektedir. Bu farklılıklar, uzaktan eğitimin gerektirdiği bilgi ve donanıma sahip olmayı ve gerekli teknolojiye erişimi doğrudan belirlemektedir ve eğitimde neoliberal kapitalist sistemin ortaya çıkardığı eşitsizlikleri daha da derinleştirmektedir. Bu çalışma, süreçten üniversite öğrencilerinin nasıl etkilendiğine, Batman Üniversitesi öğrencilerinin deneyimleri üzerinden odaklanmaktadır. Bu kapsamda, 1250 öğrenciyi kapsayan bir anket çalışması gerçekleştirilmiş, öğrencilerin sosyo-ekonomik durumlarına ve kırsal-kentsel yerleşim yerlerine göre uzaktan eğitim süreçlerini betimleyen bir analiz yapılmıştır. Sonuçlar, öğrencilerin bu süreçten çoğunlukla olumsuz etkilendiklerini, özellikle sosyo-ekonomik ve yerleşim yeri farklılıklarının eşitsizlikleri derinleştirdiğini açığa çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, kırsal-kentsel farklılıklar, sosyo-ekonomik eşitsizlik, dijital eşitsizlik, Covid-19 pandemisi

Kaynakça

• Batman Üniversitesi, (2020). 2020 yılı performans programı. 15.02.2021 tarihinde https://batman.edu.tr/Files/Upload/2020Performanspdf.pdf adresinden edinilmiştir.
• Buluk, B., Eşitti, B. (2020). Koronavirüs (Covid-19) sürecinde uzaktan eğitimin turizm lisans öğrencileri tarafından değerlendirilmesi. Journal of Awareness, 5(3), ss. 285-298.
• Can, N. Köroğlu, Y. (2020). COVİD-19 döneminde yaygınlaşan uzaktan eğitimin değerlendirilmesi ve eğitim emekçileri açısından incelenmesi. Madde, Diyalektik ve Toplum, 3(4), ss.370-381.
• Hayır Kanar, M., Görgülü Arı, A. (2020). COVİD-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitimdeki sınavlar hakkında öğrenci görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), ss.364-380
• Houlden, S., & Veletsianos, G. (2020). Coronavirus pushes universities to switch to online classes: But are they ready? The Conversation. 01.02.2021 tarihinde https://theconversation.com/coronavirus-pushes-universities-to-switch-to-onlineclasses-but-are-they-ready-132728 adresinden edinilmiştir.
• Hüsnüoğlu, N. ve Öztürk, L. (2017). Dijital bölünme: Nedenleri ve türleri. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 3(5), ss. 6-21.
• Joosten, T., & Cusatis, R. (2020). Online learning readiness. American Journal of Distance Education. 02.02.2021 tarihinde https://doi.org/10.1080/08923647.2020.1726167 adresinden edinilmiştir.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kocabaş, A. (2020). Eşitsizlik ve Covid-19, TTB Covid-19 Pandemisi Altıncı Ayı Değerlendirme Raporu, 05.04.2021 tarihinde https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part50.pdf adresinden edinilmiştir.
• Moore, R., Vitale, D. Stawinoga, N. (2018). The digital divide and educational equity. 17.01.2021 tarihinde https://www.act.org/content/dam/act/unsecured/documents/R1698-digitaldivide-2018-08.pdf adresinden edinilmiştir.
• Nejla Kurul ile Söyleşi, 26 Aralık 2020, Pandemi döneminde eğitim: 'Bir boşluğa bakıyor gibiyiz', Serkan Alan, Necla Kurul ile söyleşi, 05.04.2021 tarihinde https://www.gazeteduvar.com.tr/pandemi-doneminde-egitim-bir-bosluga-bakiyor-gibiyiz-haber-1508335, adresinden edinilmiştir.
• Nerse, S. (2020). Dijital eğitimde eşitsizlikler: Kırsal-kentsel ayrımlar ve sosyoekonomik farklılaşmalar. İnsan ve Toplum. 11.01.2021 tarihinde https://insanvetoplum.org/content/6-sayilar/26-10-4/14-m0548/nerse.pdf adresinden edinilmiştir.
• OECD, (2001). Understanding the digital divide. 17.01.2021 tarihinde https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/236405667766.pdf expires=1615835931&id=id&accname=guest&checksum=215D9B063862658F049EA00B04CAEF9F adresinden edinilmiştir.
• Orçanlı, K., Bekmezci, M. (2020). Üniversite öğrencilerinin Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitim algısının belirlenmesi ve bazı demografik değişkenlerle ilişkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 6 (2), ss.88-108. DOI: 10.29131uiibd.836277.
• Özen, H. (2020). Eğitimde sınıflararası eşitsizlik artıyor, Merve Akman’ın Röportajı 30.10.2020, 05.04.2021 https://www.eskisehir.net/eskisehir/egitimde-siniflar-arasi-esitsizlik-artiyor-h39632.html, adresinden edinilmiştir.
• Rogers, E. M. (2020). The digital divide. Sage Journals. 21.01.2021 tarihinde https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/135485650100700406 adresinden edinilmiştir.
• Telli Yamamoto, G. ve Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi. 3 (1), ss. 25-34.
• TÜİK, (2013). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması, 2013. 15.02.2021 tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/MicroVeri/HHBTKA2013/turkce/ozet-tablolar/index.html adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, (2019). İşgücü istatistikleri, 2019. 16.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-2019-33784 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, (2020a). İşgücü istatistikleri, Eylül 2020. 16.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Labour-Force-Statistics-September-2020-33793 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, (2020b). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması, 2020. 17.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, (2020c). İstatistiksel tablolar: İstatistikî bölge birimleri sınıflaması 1.düzey'e göre evden genişbant bağlantı ile internet erişimi olan hanelerin oranı, 2011-2020. 17.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-KullanimArastirmasi-2020-33679 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK, (2020d). İstatistiksel tablolar: Hanelerde bilişim teknolojileri bulunma oranı, 2004-2020. 17.02.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 adresinden edinilmiştir.
• World Health Organization, (2020). WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020. 15.01.2021 tarihinde https://www.who.int/director-general/ speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 adresinden edinilmiştir.
• Yıldız, A. Akar Vural, R. (2020). COVİD-19 pandemisi ve derinleşen eğitim Eşitsizlikleri, TTB COVİD-19 Pandemisi Altıncı Ayı Değerlendirme Raporu, 05.04.2021 tarihinde https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part64.pdf adresinden edinilmiştir.
• YÖK, (2020). Dijital dönüşüm projesi. 17.02.2021 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Haberler/2020/dijital-egitimde-3-faza-gecildi.aspx adresinden edinilmiştir.
• Çelik, Z., Şahin Ayyüce, S. (2020). Pandemi dönemi uzaktan eğitim sürecinde eğitimsel eşitsizliklerin yeniden üretimi. F. Kaleci, E. Başaran (Ed.), Pandemi Sürecinde Sosyoekonomik Değişim ve Dönüşümler: Fırsatlar, Tehditler, Yeni Normlar içinde (ss.587-623). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Yayınları.
• Özer, M., Suna, H.E. 2020. COVİD-19 Salgını ve eğitim. M. Şeker, A.Ö. Özer, C. Korkut (Ed.). Küresel Salgının Anatomisi, İnsan ve Toplumun Geleceği içinde (ss.173-192). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayını.