Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVİD-19) Sürecinde Mesleki Eğitim: Eğitime Yatırımda Mevcut Politikalar ve Finansman

Yıl 2021, Sayı: 23, 570 - 587, 01.06.2021

Samed Kurban

Öz

Türkiye’de, Yeni Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) sürecinin başında tıbbi malzeme ihtiyacı önemli ölçüde artış göstermiştir. Hastalığın Türkiye’de görülmesi üzerine, söz konusu malzemelere yönelik yoğun talep, fiyatların fahiş düzeyde artmasına ve birçok ürünün piyasada bulunamamasına neden olmuştur. Bu kapsamda COVID-19 ile mücadelede maske, dezenfektan, kolon- ya gibi tıbbi malzemelerin arzında alternatif üretim modelleri ön plana çıkmıştır. Meslek liseleri maske, kolonya, el ve yüzey dezenfektanı, tek kullanımlık tulum gibi birçok ihtiyaç duyulan malzemeyi üreterek sürece oldukça önemli bir katkı sunmuştur. Bununla birlikte gerçekleştirilen AR-GE çalışmaları da üretim temelli bir eğitimde yenilikçi yaklaşımları ortaya çıkarmaktadır. Bu durum özellikle piyasa-istihdam ilişkisi kapsamında mesleki eğitim politikalarının ve kaynak kullanımının sorgulanmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda, çalışmada, meslek liselerinin pandemi sürecinde ekonomi başta olmak üzere sunduğu katkılar değerlendirilecektir. Çalışma, mesleki ve teknik eğitim politikalarının uygulanmasında ve kaynakların yönetiminde kamunun belirleyiciliğine olan ihtiyacı ortaya koymaktadır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veriler, söz konusu araştırma yöntemi çerçevesinde doküman analizi aracılığıyla elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mesleki eğitim, eğitim politikası, COVID-19

Kaynakça

• Burgess, S. & Sievertsen, H. H. (2020). Schools, skills, and learning: The impact of COVID-19 on education. CEPR Policy Portal. 16 Nisan 2021 tarihinde https://voxeu.org/article/impact- covid-19-education adresinden edinilmiştir
• DPT (2000). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı: 2001-2005. Erişim: 15 Ekim 2018, http://www. bilgitoplumu.gov.tr/wp content/uploads/2015/01/Sekizinci_Kalkinma_Plani.pdf
• DPT (2006). Dokuzuncu beş yıllık kalkınma planı: 2007-2013. Erişim: 15 Ekim 2018, http://www. metu.edu.tr/system/files/kalkinma.pdf
• DPT (2013). Onuncu beş yıllık kalkınma planı: 2014-2018. Erişim: 15 Ekim 2018, https://kkp. tarim.gov.tr/OKP20142018.pdf
• Eckert, M. (2008). Work – education – training: an interdisciplinary research approach. In F. Rauner & R. Maclean (Eds.), Handbook of technical and vocational education and training rese- arch (pp. 114-121). Germany: Springer.
• Eğitim-Bir-Sen (2019). Eğitime bakış 2019 izleme ve değerlendirme raporu. Erişim: 15 Nisan 2021,https://www.ebs.org.tr/ebs_files/files/yayinlarimiz/EgitimeBakis2019_Izleme_Degerlendir- me_Raporu.pdf
• ERG (2018). Eğitim izleme raporu 2017-18. Erişim: 9 Mart 2019, https://www.egitimreformugiri- simi.org/wp-content/uploads/2010/01/Egitim-%C4%B0zleme-Raporu_2017_2018_WEB_PDF.pdf
• ERG (2019). Eğitim yönetişimi ve finansmanı. Erişim: 1 Aralık 2019, https://www.egitimrefor-mugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/EIR_YonetisimVeFinansman.16.05.19.rev1_.pdf
• Esaki, B. (2020). Skills development during the COVID-19 pandemic: The experience of the Bra-zilian National Service of Industrial Apprenticeship (SENAI). Erişim Tarihi: 15 Nisan 2021, http:// education4resilience.iiep.unesco.org/en/node/1255
• International Labour Organization (2020). The digitization of TVET and skills systems. Erişim Tarihi: 17 Nisan 2021, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_emp/---emp_ent/docu-ments/publication/wcms_752213.pdf
• İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (2012, 30 Mart). Resmî Gazete (Sayı: 28261). Erişim Tarihi: 15 Nisan 2021, https://www.resmigazete.gov. tr/eskiler/2012/04/20120411-8.htm
• Kavi E. ve Koçak, O. (2018). Türkiye'de ortaöğretim düzeyindeki mesleki eğitim ile ilgili sorun alanları ve İskandinav ülkelerindeki mesleki eğitimin Türkiye'de uygulanabilirliği. Çalışma ve Toplum, 3, ss. 1307-1333.
• Köseleci, N. (2012). Meslek eğitiminde kalite için işbirliği mesleki ve teknik eğitimde güncellen- miş durum analizi. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Lauterbach, U. (2008). Genesis of VET research. In F. Rauner & R. Maclean (Eds.), Handbook of technical and vocational education and training research (pp. 23-32). Germany: Springer.
• MEB (2009). 2010-2014 stratejik plan. Erişim: 16 Eylül 2018, https://sgb.meb.gov.tr/Str_yon_ planlama_V2/MEBStratejikPlan.pdf
• MEB (2015a). 2014 yılı idare faaliyet raporu. Erişim: 15 Ekim 2018, http://sgb.meb.gov.tr/meb_ iys_dosyalar/2015_12/21015725_mebfaaliyetraporu.pdf
• MEB (2015b). 2015-2019 stratejik plan. Erişim: 16 Eylül 2018, https://sgb.meb.gov.tr/www/mill- egitim-bakanligi-2015-2019-stratejik-plani-yayinlanmistir/icerik/181
• MEB (2016). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2015/'16. Erişim: 29 Eylül 2018, https://sgb. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_03/30044345_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2015_2016. pdf
• MEB (2017). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2016/'17. Erişim: 29 Eylül 2018, https://sgb. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2016_2017.pdf
• MEB (2018a). Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları mezunlarının izlenmesi (e-mezun) 2017 Yılı Raporu, Erişim: 04 Kasım 2018, http://emezun.meb.gov.tr/document/2017Emezun%20Rapo- ru.pdf
• MEB (2018b). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2017/'18. Erişim: 28 Eylül 2018, https://sgb. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_2018. pdf
• MEB (2018c). Türkiye’de meslekî ve teknik eğitimin görünümü. Erişim: 4 Kasım 2018, https:// mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_11/12134429_No1_Turkiyede_Mesleki_ve_Teknik_Egitimin_Gorunumu.pdf
• MEB (2018d). 2023 eğitim vizyonu. Erişim: 9 Aralık 2018, https://www.genctercih.com/haber_ dokuman/MEB/vizyon2023.pdf
• MEB (2019a). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2018/'19. Erişim: 8 Mart 2021, https://sgb. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/30102730_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019. pdf
• MEB (2019b). Organize sanayi bölgelerinde mesleki ve teknik eğitim. Erişim: 12 Ekim 2018, https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_06/12103640_2019_06_12_Organize_Sanayi_ Bolgelerinde_Mesleki_ve_Teknik_Egitim.pdf
• MEB (2020a). COVID-19 salgını sürecinde mesleki ve teknik eğitim. Erişim: 01.03.2021, https:// mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_11/27153729_turkiye_raporu_turkce_23.10.2020_1.pdf MEB (2020b). Millî eğitim istatistikleri örgün eğitim 2019/'20. Erişim: 8 Mart 2021, https://sgb. meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı Döner Sermaye İşletmelerinde Üretimi Teşvik Primi Dağıtımı, Parça Başı Üretim, Atölye ve Tesislerin Özel Sektörle İş Birliği Yapılarak İşletilmesi Hakkında Yönetme- lik (2006, 20 Ekim). Resmî Gazete (Sayı: 26325). Erişim: 27 Ağustos 2018, https://www.resmigaze- te.gov.tr/eskiler/2006/10/20061020-10.htm
• Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Meslekî ve Teknik Öğretim Okulları Döner Sermayesi Hakkında Kanun (1938, 3 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 3933). Erişim: 27 Ağustos 2018, https://www.mevzu- at.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.3423.pdf
• Millî Eğitim Temel Kanunu (1973, 14 Haziran). Resmî Gazete (Sayı: 14574). Erişim: 3 Nisan 2018, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Numanoğlu, K. V. (2020). Meslek liselerimiz büyük özveriyle kapasite ve üretimlerini artırıyor.İstanbul Sanayi Odası Dergisi, 55, ss. 38-40.
• Öğütcen, S. (2021). Dünya genelinde Kovid-19 vaka sayısı 115 milyonu geçti. Erişim: 8 Mart 2021,https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunya-genelinde-kovid-19-vaka-sayisi-115-milyonu- gecti/2161668
• Özer, M. (2018). 2023 eğitim vizyonu ve mesleki ve teknik eğitimde yeni hedefler. Yükseköğre- tim ve Bilim Dergisi, 8 (3), ss. 425.435.
• Özer, M. (2020). The contribution of the strengthened capacity of vocational education and training system in Turkey to the fight against Covid-19. Yükseköğretim Dergisi, 10 (2), ss. 134-140.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2018). Yeni ekonomi programı (2019-2021). Erişim: 25 Haziran 2019, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/YeniEkonomiProgram%C4%B1_OVP_2019-2021.pdf
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019a). Eğitim ve kültür göstergeleri. Erişim: 25 Haziran 2019, http://www.sbb.gov.tr/egitim-kultur-gostergeleri/
• Şencan, H. (2008). Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim sorunlar-öneriler – Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği araştırma raporları. İstanbul: MÜSİAD.
• TÜİK (2020), Finans kaynağı ve eğitim düzeylerine göre eğitim harcamaları (2011-2019). Erişim: 10 Mart 2021, https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018
• World Bank Group (2020). TVET Systems’ response to COVID-19: Challenges and Opportunities. Erişim Tarihi: 15 Nisan 2021, http://documents1.worldbank.org/curated/en/930861589486276271/ pdf/TVET-Systems-response-to-COVID-19-Challenges-and-Opportunities.pdf
• World Economic Forum (2017). The global competitiveness report 2017-2018. Geneva: World Economic Forum. Retrieved June 20, 2018, from http://www3.weforum.org/docs/GCR2017-2018/05FullReport/TheGlobalCompetitivenessReport2017%E2%80%932018.pdf
• Yazıcı, L. (2020). Koranavirüsle mücadele başarısı meslek liselerini tercih sebebi yapacak.İstanbul Sanayi Odası Dergisi, 55, s. 41.
• 2016 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu (2016, 9 Mart). Resmî Gazete (Sayı 29655 (Mükerrer)). Erişim: 6 Mayıs 2018, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/03/20160316M1-1.htm
• 2017 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu (2016, 16 Aralık). Resmî Gazete (Sayı 29928 (Mükerrer)). Eri- şim: 6 Mayıs 2018, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/12/20161224M1-1.htm
• 2018 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu (2017, 23 Aralık). Resmî Gazete (Sayı 30287 (Mükerrer)). Eri- şim: 6 Mayıs 2018, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171231M1-1.htm
• 2018-2019 Eğitim ve Öğretim Yılında Organize Sanayi Bölgeleri İçinde ve Dışında Açılan/Açıla- cak Özel Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Öğrenim Gören/Görecek Öğrenciler İçin Eğitim ve Öğretim Desteği Verilmesine İlişkin Tebliğ (2018, 12 Ağustos). Resmî Gazete (Sayı: 30507). Eri- şim: 27 Ağustos 2018, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/08/20180812-1.htm
• 2019 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu (2018, 22 Aralık). Resmî Gazete (Sayı 30642 (Mükerrer)). Eri- şim: 5 Mart 2021, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181231M1-1.htm
• 2020 Yılı Merkezi Bütçe Kanunu (2019, 21 Aralık). Resmî Gazete (Sayı 30995 (Mükerrer)). Eri- şim: 5 Mart 2021, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191231M1-1.htm
• 2020-2021 Eğitim ve Öğretim Yılında Organize Sanayi Bölgeleri İçinde ve Dışında Açılan/Açıla- cak Özel Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Öğrenim Gören/Görecek Öğrenciler İçin Eğitim ve Öğretim Desteği Verilmesine İlişkin Tebliğ (2020, 25 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 31345). Erişim: 15 Nisan 2021, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/12/20201225-14.htm
• Diğer Kaynaklar: https://www.birgun.net/haber/bakanlik-ogrencilerin-tercihini-gormezden-geliyor-ihl- harcamasiyla-egitim-harcaniyor-330928 (15.04.2021).
• https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-reformu-girisimi-kamu-butcesinin-daha- dusuk-orani-mebe-ayriliyor/ (16.03.2021).
• https://www.evrensel.net/haber/401111/saglik-bakani-fahrettin-koca-koronavirusun-tum- illere-yayildigini-acikladi (15.04.2021).
• www.meb.gov.tr. (2019). https://www.meb.gov.tr/mill-egitim-bakanligi-mesleki-ve-teknik-e- gitim-kurumlari-bunyesinde-gerceklestirilen-doner-sermaye-faaliyetlerine-iliskin-veriler-aciklandi/haber/17942/tr (25.02.2021).
• www.meb.gov.tr. (2020a). https://meb.gov.tr/cerrahi-maske-ureten-meslek-lisesi-sayisi- 50’ye-cikarildi-ayda-2-milyon-maske-uretilecek/haber/20574/tr (30.03.2021).
• www.meb.gov.tr. (2020b). https://www.meb.gov.tr/meb-tum-birimleri-ile-sahada/haber/20895/ tr (21.04.2021).
• www.meb.gov.tr. (2020c). https://www.meb.gov.tr/mesleki-egitimde-ar-ge-merkezlerine-10- milyon-tl-baslangic-destegi/haber/21917/tr (08.03.2021).
• www.meb.gov.tr. (2020d). https://www.meb.gov.tr/ziya-ogretmen-kara-gun-dostu-meslek- liselerinin-kahramanlariyla-bulustu/haber/20831/tr (19.04.2021).
• www.meb.gov.tr. (2020e). http://www.meb.gov.tr/2019da-meslek-liselerinden-ekonomiye- 392-milyon-liralik-katki/haber/20106/tr (27.03.2021).
• www.meb.gov.tr. (2021a). http://www.meb.gov.tr/meslek-liseleri-yurt-disina-ihracata- basladi/haber/22639/tr (08.03.2021).
• www.meb.gov.tr. (2021b). http://mtegm.meb.gov.tr/www/meslek-liselerinin-uretimden-elde- ettikleri-gelir-son-2-yilda-yuzde-100-artti/icerik/2848 (08.03.2021).
• www.meb.gov.tr. (2021c). https://www.meb.gov.tr/mesleki-egitimde-ar-ge-merkezlerine-23- milyon-lira-proje-destegi/haber/22622/tr (08.03.2021).