Açık Yapıtın Poetikası ve Müzikte Açıklık

Yıl 2021, Sayı: 24, 700 - 714, 01.11.2021

Fatih Akman

Öz

Postyapısalcı felsefi düzlemde, başta metinsel okumalar ekseninde gelişen yapısökümcü yaklaşım özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sınırlarını genişleterek siyaset, sosyoloji, felsefe ve sanat alanında da etkisini göstermiştir. Bu dönemde müzik alanında ise gerek yorumcuyu gerekse alımlayıcıyı yaratım sürecinin bir parçası hâline getiren yeni bir estetik anlayış ortaya çıkmıştır. Besteleme sürecinde kullanılan rastlamsallık ve belirsizlik gibi yeni teknikler, müzik yapıtlarında yorumcunun ve dinleyicinin yaratı evrenini genişleten ve onları besteleme süreci içine dâhil eden açık yapıtların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Umberto Eco’nun Açık Yapıt’ta (Opera Aperta) ortaya koyduğu anlayışından yola çıkılarak, “açık yapıt”ın “poetika”sı ve müzik yapıtları üzerindeki yansımaları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Açık Yapıt, Müzikte Açıklık, Çağdaş Müzik

Kaynakça

• Barthes, R. (2013). Dilin Çalışma Sesi (A. Ece, N. K. Sevil, E. Göktepe, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baştürk, E. (2018). Post Yapısalcı Teori Bağlamında Post-Panoptik Gözetimin Küresel Politikası. Journal of Political Sciences, 27 (1), ss. 47-68.
• Beard, D., Gloag, K. (2015). Müzikolojide Anahtar Bir Kavram: Postyapısalcılık (Ö. C. Satır, Çev.) İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4 (3), ss. 787-790.
• Boran, İ. ve Şenürkmez K.Y. (2007). Çoksesli Batı Müziği, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Burkholder, J.P., Graut, D.J., Palisca, C.V. (2010). A History of Western Music. U.S.A. : W.W. Norton & Company, Inc.
• Cage, J. (1951). Music of Change, New York: Henmar Press Inc.
• Cage, J. (1961). The Future of Music:Credo. (Konuşma tarihi: 1937, konuşmanın ilk basım tarihi 1958). Hanover, New Hampshire: Wesleyan University Press. 20.02.2021 tarihinde https://static1.squarespace.com/static/560364c7e4b01e8e3a063ea0/t/5c532a39562fa7e1faa39514/1548954169490/John+Cage-sound-whitechapel-documents-of-contemporary-art.pdf adresinden edinilmiştir.
• Çöloğlu, M. E. (2015). Usmanbaş Partisyonları. A. Köksal, M. Nemutlu, K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum Mobile İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı içinde (ss. 143-166). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Demirtaş, M. (2016). “Yazarın Ölümü” ve “Geri Dönüşü”: Yazarın Rolü Üzerine Bir Değerlendirme, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (13), ss. 48-56.
• Duman, M. A. (2015). Belirsizliğin Yargıçları Yahut Russell, Pierce, Black, Hempel, Wittgenstein, Waismann, Quine ve Schaff’ta Belirsizlik Konusunun Dil Bilimi ve Felsefe Açısından Ele Alınması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (14), ss. 215-217. 27.02.2021 tarihinde http://www.asosjournal.com/files/asosjournalmakaleler/1137628201_644%20Mehmet%20Akif%20Duman.pdf adresinden edinilmiştir.
• Eco, U. (2016). Açık Yapıt. (T. Esmer, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Göksel, N. (2006). Umberto Eco’da Yorumlamanın Sınırları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. 20.03.2021 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Güçlü, A., Uzun, E., Uzun, S., Yolsal, Ü.H. (2003). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Huyssen, A. (1994). Postmodernin Haritasını Yapmak. (M. Küçük, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
• Küçük, M. (1994). Postmodernin Modern Karakteri ya da Dönemleştirmenin İronisi. (M. Küçük, Der.) Ankara: Vadi Yayınları.
• Laclau, E. (1995). Politika ve Modernitenin Sınırları. (Y. Alogan, Çev.) İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Lutoslawski, W. (1962). Jeux Vénitiens. PWM Edition Moeck Nr: 5012.
• Lyotard, J.F. (1997). Postmodern Durum (2. Baskı). (A. Çiğdem, Çev.) Ankara: Vadi Yayınları.
• Manav, Ö., Nemutlu, M. (2011). Müzikte Alımlama. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Nemutlu, M. (2015). Sekizil Üzerine. A. Köksal, M. Nemutlu, K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum Mobile İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı içinde (ss. 128-142) İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Orkunoğlu, Y. (2007). Nietzsche ve Postmodenizmin Gerçek Yüzü. Ceylan Yayıncılık.
• Sarup, M (2019). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm. (A. Güçlü, Çev.) Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Stockhausen, Klavierstück XI, Universal Edition No. 12564 LW.
• Soydan, M. (2008). Postyapısalcı Bir Okumayla EURIMAGES Destekli Türk Filmlerinin Çözümlenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. 20.03.2021 tarihinde https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Şaylan, G. (1999). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi.
• Şenürkmez, K.Y. (2015). Açık Yapıt-Müzik İlişkisi Bağlamında İlhan Usmanbaş’ın Üretimine Bir Bakış. A. Köksal, M. Nemutlu, K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum Mobile İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı içinde (ss. 113-127) İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Tanç, C. (1975). Sentez – I. İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi.
• Tanç, C. (1978). Yankılar. İstanbul: MSGSÜ İstanbul Devlet Konservatuarı Müzik Bölümü Kompozisyon ve Orkestra Şefliği Anasanat Dalı Cengiz Tanç Arşivi.
• Kennedy, M. (1996). The Concise Oxford Dictionary of Music. New York: Oxford University Press.
• Türkmen, O. (2015). İlhan Usmanbaş’ın Müziğinde Merkez Kavramı Bağlamına Bir Bakış. A. Köksal, M. Nemutlu, K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum Mobile İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı içinde (ss. 70-81) İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Webern, A. (1937). Variations for Piano. Vienna: Universal Edition. Plate U.E. 10881. 20.02.2021 tarihinde https://imslp.org/wiki/Variations_for_Piano,_Op.27_(Webern,_Anton) adresinden edinilmiştir.
• Yayalar, T., Yüceer, E.M. (2015). Özgürlüklerin Sınırlarında: Usmanbaş’ın Müziğinde Açıklık Kavramı. A. Köksal, M. Nemutlu, K.Y. Şenürkmez (Ed.), Perpetuum Mobile İlhan Usmanbaş’ın Yapıtı içinde (ss.167-187) İstanbul: Pan Yayıncılık.