Recourse to the History: Art Canon and National Imagination in Early Republican Era of Turkey

Yıl 2023, Sayı: 28, 20 - 37, 30.11.2023

Ege Yılmaz

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1360066

Öz

The era of 1930s witnessed some significant political, economic, and cultural developments in the history of modern Turkey. The cultural policies, which are based on anthropological-race oriented nationalist-populist ideas, and historiography play a key role in the construction of the nation-state’s meta-narrative. In our opinion, the canon, determined by the art historiography of the Painting and Sculpture Museum’s 1937 Exhibition is an extension of this meta-narrative. In art history, the canon is defined as a selection of masterpieces by the old masters. In the modern meaning of the word, canon means a criterion of judgment; a body of principles, standards and rules (Merriam-Webster, n.d.). Therefore, in order for an artwork to be included in the art canon, certain principles and standards must be determined. In this article, we will discuss the ties between the art canon and national identity in 1930s Turkey in the context of arts and politics.

Anahtar Kelimeler

Anthropology, Canon, Nationalism, Arts and Politics, Historiography

Tarihe Rücû: Türkiye’nin Erken Cumhuriyet Döneminde Sanat Kanonu ve Ulusal İmgelem

Öz

1930’lar dönemi modern Türkiye’nin tarihinde siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan bazı önemli gelişmelere sahne olmuştur. Antropolojik ırk temelli milliyetçi-halkçı anlayışa dayanan kültür politikaları ve tarihyazımı, ulus-devletin büyük anlatısının inşasında anahtar rol oynar. Resim ve Heykel Müzesi 1937 Sergisi’nin sanat tarihi yazımıyla belirlenen kanon, bize göre bu büyük anlatının bir uzantısıdır. Sanat tarihinde kanon, eski ustaların başyapıtlarından meydana gelen seçki olarak tanımlanır. Kelimenin modern anlamı itibariyle kanon, bir muhakeme kriteri, ilkeler, standartlar ve kurallar bütünü anlamına gelmektedir (Merriam-Webster, t.y.). Dolayısıyla bir eserin sanat kanonuna dâhil edilebilmesi için birtakım ilkelerin ve standartların belirlenmesi gerekmektedir. Biz bu makalede 1930’lar Türkiye’sinde sanat kanonunun ulusal kimlikle olan bağlantılarını sanat-siyaset ilişkisi bağlamında tartışacağız.

Anahtar Kelimeler

Antropoloji, Kanon, Milliyetçilik, Sanat-Siyaset İlişkisi, Tarihyazımı

Kaynakça

• Afet. (1932). Orta Kurun tarihine umumî bir bakış. T.C. Maarif Vekâleti Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları içinde (ss. 405-444). Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• Anderson, B. (2020). Hayali cemaatler: Milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (İ. Savaşır, Çev.). Metis Yayınları.
• Anonim. (1931). C.H.F. nizamnamesi ve programı. T.B.M.M. Matbaası.
• Artun, A. (2017). Mümkün olmayan müze: Müzeler ne gösteriyor? İletişim Yayınları.
• Artun, A. (2018). "Düzene çağrı" rejimi: André Lhote ve Türkiye'nin sanat tarihi. E-skop. https://www.e-skop.com/skopdergi/%E2%80%9Cduzene-cagri%E2%80%9D-rejimi-andr%C3%A9-lhote-ve-turkiyenin-sanat-tarihi/3760.
• Assmann, A. (2008). Canon and archive. A. Erll & A. Nünning (Eds.), Cultural memory studies: An international and interdisciplinary handbook içinde (pp. 97-107). Walter de Gruyter.
• Bozdoğan, S. (2020). Modernizm ve ulusun inşaası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde mimari kültür (5. b.). (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Breisach, E. (2018). Tarihyazımı (3. b.). (H. Kocaoluk, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Duncan, C. ve Wallach, A. (2006). Evrensel müze (R. Akman, Çev.). A. Artun (Ed.), Müze ve Eleştirel Düşünce: Tarih Sahneleri - Sanat Müzeleri 2 içinde (ss. 49-86). İletişim Yayınları.
• Edhem, H. (2019). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu (M. Bayülgen, Çev.). A. Artun (Ed.), Müzecilik Yazıları: Modern Sanat Müzesinin Tasarımı içinde (ss. 177-257). İletişim Yayınları.
• Ersanlı, B. (2021). İktidar ve tarih: Türkiye'de "resmi tarih" tezinin oluşumu (1929-1937) (8. b.). İletişim Yayınları.
• Halil Ethem. (1932). Müzeler. T.C. Maarif Vekâleti Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları içinde (ss. 531-566). Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• Hamilakis, Y. (2020). Ulus ve harabeleri: Yunanistan'da antikite, arkeoloji ve ulusal imgelem. (A. Boren, Çev.). İletişim Yayınları.
• Hasan Cemil. (1932). Ege medeniyetinin menşeine umumî bir bakış. T.C. Maarif Vekâleti Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları içinde (ss. 199-214). Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• İnalcık, H. (2010). The rise of Ottoman historiography. H. İnalcık, From empire to republic essays on Ottoman and Turkish social history içinde (pp. 1-16). The Isis Press.
• İnan, A. (1943). Türk Tarih Kurumunun arkeoloji faaliyeti. İkinci Türk Tarih Kongresi, İstanbul 20-25 Eylül 1937: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler içinde (ss. 8-15). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kayaalp, A. (2023). 1923-1980 arasında Türkiye'de müzecilik. E. Aliçavuşoğlu ve A. Köksal (Ed.), Türkiye'de Sanatın Tarihi: Müze içinde (ss. 117-175). Tellekt.
• Köksal, A. (2021). Resim ve Heykel Müzesi: Bir varoluş öyküsü. İletişim Yayınları.
• Köprülü, A. (t.y.). Cumhuriyetimizin ellinci yılı vesilesiyle: En eski Türk plastik sanatları hakkında. J. Strzygowski, H. Glück ve F. Köprülü, Eski Türk Sanatı ve Avrupa'ya Etkisi içinde (ss. V-XV). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lewis, B. (2022). Modern Türkiye'nin doğuşu (13. b.). (B. B. Turna, Çev.). Arkadaş Yayınevi.
• Lewis, B. (2023). Tarih: Hatırlanan, yeniden canlandırılan ve kurgulanan. (F. Yücel, Çev.). Kronik Kitap.
• Merriam-Webster. (t.y.). Canon. Merriam-webster.com. https://www.merriam-webster.com/dictionary/canon.
• Pittard, E. (1943). Neolitik Devirde Küçük Asya ile Avrupa arasında antropolojik münasebetler. İkinci Türk Tarih Kongresi, İstanbul 20-25 Eylül 1937: Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler içinde (ss. 5-84). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Reşit Galip. (1932). Türk ırk ve medeniyet tarihine umumî bir bakış. T.C. Maarif Vekâleti Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları içinde (ss. 99-162). Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• Smith, A. D. (2017). Millî kimlik (9. b.). (B. S. Şener, Çev.). İletişim Yayınları.
• Strzygovski, J. (1935). Türkler ve Orta Asya san'atı meselesi. Türkiyat Mecmuası, (3), 1-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuturkiyat/issue/18498/194930.
• Şener, M. (2019). Burjuva uygarlığının peşinde. G. Atılgan, E. Aytekin, E. Ozan, C. Saraçoğlu, M. Şener, A. Uslu ve M. Yeşilbağ (Ed.), Osmanlı'dan Günümüze Türkiye'de Siyasal Hayat içinde (3. b., ss. 201-345). Yordam Kitap.
• Şevket Aziz. (1932). Türklerin antropolojisi. T.C. Maarif Vekâleti Birinci Türk Tarih Kongresi: Konferanslar, Münakaşalar, Müzakere Zabıtları içinde (ss. 271-278). Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi.
• Toprak, Z. (2021). Cumhuriyet ve antropoloji. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Vedat Nedim. (2011). Müstemleke iktısadiyatından millet iktısadiyatına 2. Ö. Erdem (Ed.), Kadro: Aylık Fikir Mecmuası Tıpkı Basım (1-18. Sayılar) 1932-1933 Cilt 1 içinde (ss. 63-68). İleri Yayınları.
• Yaşlı, F. (2020). Kinimiz dinimizdir: Türkçü faşizm üzerine bir inceleme (5. b.). Yordam Kitap.
• Yıldız, A. (2009). Kemalist milliyetçilik. A. İnsel (Ed.), Modern Türkiye'de siyasî düşünce Cilt 2: Kemalizm içinde (6. b., ss. 210-234). İletişim Yayınları.