Kanona “Sızan” Kadın Edebiyatçılar

Yıl 2023, Sayı: 28, 93 - 104, 30.11.2023

Reyhan Tutumlu

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1373851

Öz

Bu yazının amacı; “Kanon nedir?”, “Türk edebiyatında bir kanonun varlığından söz edilebilir mi?”, “Bu kanon içinde kadın edebiyatçıların yeri nedir?”, “Türk edebiyatında bir kadın edebiyatı kanonundan söz edilebilir mi?” sorularını tartışmaya açarak yanıtlamaya çalışmaktır. Ulusal kanonun oluşumunda antolojilerin önemli bir yeri vardır. Dolayısıyla bu yazıda Türkiye’de bir kadın edebiyatı kanonu olup olmadığını araştırmak üzere seçilen antolojiler incelenerek kadın şair ve yazarların bu antolojilerde kendilerine yer bulup bulmadıklarına bakılmıştır. “Bu antolojilerde kadın edebiyatçılardan kimlere yer verilmiştir?”, “Kadınların antolojilerde yer alma oranları nedir?”, “Hangi kadın edebiyatçılar ön plana çıkarılmaktadır ve neden?”, “Hangi kadın edebiyatçılar antolojilerde yer bulamamaktadır ve bunun nedeni ne olabilir?” sorularına yanıt aranmıştır. Kadın ve erkek edebiyatçı sayısı oranlarına bakıldığında antolojilerde aynı oranda kadın temsilinin olmadığı görülecektir. Sonuç olarak, kadın edebiyatçıların Türk edebiyatında var olabilmelerinin ne kadar zor olduğu ve eleştiri “kurumu”nun bu konudaki önemi vurgulanmıştır. Feminist bir bakış açısıyla öncelikle antolojilerin ardından da edebiyat tarih yazımının güncellenmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

antoloji, edebiyat kanonu, kadın edebiyatçılar, feminist eleştiri

The Women Writers who “Infiltrated” to Literary Canon

Öz

The aim of this paper is to put forward questions such as “What is literary canon?”, “Is it possible speak about the existence of a literary canon in Turkish literature?”, if so “What is the status of women writers in this literary canon?”, “Is it possible to speak about a women literary canon in Turkish literature?”, and also try to give answers to these questions. Literary anthologies have imperative affect in the formation of national literary canons. Therefore, in this paper, selected anthologies are examined to investigate whether there is a canon of women’s literature in Turkey and whether women poets and writers find a place in these anthologies. The answers to questions such as “Which women writers are selected for those anthologies?”, “What is the proportion of women writers included within the anthologies?”, “Which women writers are highlighted and why?”, “Which women writers are not selected to anthologies and what are the reasons behind this elimination” are pursued. When the ratio of male and female writers are regarded, it can be observed that there is not an equal representation of women in the anthologies. As a conclusion the disadvantageous position of women writers in Turkish literature is emphasized while the significance of a feminist perspective in literary criticism is once again recalled.

Anahtar Kelimeler

Literary canon, anthology, women writers, feminist criticism

Kaynakça

• Akman, C. (der.) (2001). Tanzimattan günümüze Türk hikâyeleri antolojisi. Bilge Karınca Yayınları.
• Aksoy, S. E. ve Cankara, M. (Güz 2002). Çağdaş Türk edebiyatçısının toplumsal profili. Kanat. http://kanat.bilkent.edu.tr/oldhtml/profil.html.
• Aksoy, S. E. ve Günay-Erkol, Ç. (2012). Bakmak ama görmemek: Türkiye’de kadın yazarların profili. Kadın/Woman 2000, 13 (2), 61-98.
• Aktaş, Ş. (haz.) (1996). Yenileşme dönemi Türk şiiri ve antolojisi (1860-1920) 1. Akçağ Yayınları.
• Aktaş, Ş. (haz.) (1998). Yenileşme dönemi Türk şiiri ve antolojisi (1920-1940) 2. Akçağ Yayınları.
• Alangu, T. (1959). Cumhuriyetten sonra hikâye ve roman (1919-1930) 1. Cilt. İstanbul Matbaası.
• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten sonra hikâye ve roman (1930-1940) 2. Cilt. İstanbul Matbaası.
• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten sonra hikâye ve roman (1940-1950) 3. Cilt. İstanbul Matbaası.
• Alp, R. (2007) Gülten Akın şiirlerinde kadın duyarlılığı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bilkent Üniversitesi.
• Belge, M. (Ocak 2004). Türkiye’de “kanon”. kitap-lık, (68), 54-59.
• Belkıs, Ö. (2017). Sunuş: Kadınların sanatı: Benim sanatım seninkinden farklı. Ö. Belkıs ve D. Kankaytsın (Der.). Sanatın gölgedeki kadınları içinde (ss. 7-29). Ayrıntı Yayınları.
• Bezirci, A. ve Özer, K. (haz.) (2002). Dünden bugüne Türk şiiri III: yeni şiir (1900-1940). Evrensel Yayınları.
• Bezirci, A. ve Özer, K. (haz.) (2002). Dünden bugüne Türk şiiri IV: yeni şiir (1940-1960). Evrensel Yayınları.
• Bezirci, A. ve Özer, K. (haz.) (2002). Dünden bugüne Türk şiiri V: yeni şiir (1960-2000). Evrensel Yayınları.
• Birkiye, A. (haz.) (2001). 20. yüzyıl Türk edebiyatından seçmeler. Aralık Yayınları.
• Canberk, E. ve Celâl, M. (haz.) (1998). Çağdaş Türk edebiyatında 199 şairden 199 şiir. Oğlak Yayınları.
• Celâl, M. (haz.) (1998). Çağdaş Türk şiiri antolojisi. Papirüs Yayınları.
• Cevdet Kudret (1998). Türk edebiyatında hikâye ve roman 1 (1859-1910). İnkılâp Kitabevi.
• Cevdet Kudret (1998). Türk edebiyatında hikâye ve roman 2 (1911-1922). İnkılâp Kitabevi.
• Cevdet Kudret (1999). Türk edebiyatında hikâye ve roman 3 (1923-1959). İnkılâp Kitabevi.
• Çakır, S., (2011). Feminist tarih yazımı: Tarihin kadınlar için, kadınlar tarafından yeniden inşası. S. Sancar (Ed.). 21. yüzyıla girerken Türkiye'de feminist çalışmalar içinde (ss. 505-533). Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çetin, M. (haz.) (2002). Tanzimattan günümüze Türk şiiri antolojisi 1-2-3-4. Akçağ Yayınları.
• Çıkla, S. (Yaz-Güz 2007). Türk edebiyatında kanon ve inkılâp kanonu. Muhafazakâr Düşünce, (13-14): 47-68.
• Fethi Naci. (2000). Yüzyılın 100 Türk romanı. Adam Yayınları.
• Hengirmen, M. (haz.) (2000). 2000 yılında Türk öykü antolojisi 1-2-3. Engin Yayınevi.
• İleri, S. (haz.) (1997). Modern Türk edebiyatında 99 hikâyeciden 99 hikâye. Oğlak Yayınları.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür: milli edebiyatın icat edilişi. (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Kaplan, M.; Enginün, İ.; Kerman, Z.; Birinci, N. ve Uçman, A. (haz.) (1992). Atatürk devri Türk edebiyatı I, II. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Lekesiz, Ö. (1997). Yeni Türk edebiyatında öykü 1. Kaknüs Yayınları.
• Lekesiz, Ö. (1998). Yeni Türk edebiyatında öykü 2. Kaknüs Yayınları.
• Lekesiz, Ö. (1999). Yeni Türk edebiyatında öykü 3. Kaknüs Yayınları.
• Lekesiz, Ö. (2001). Yeni Türk edebiyatında öykü 4-5. Kaknüs Yayınları.
• Memet Fuat (1992). Çağdaş Türk şiiri antolojisi. Adam Yayınları.
• Nayır, Y. N. ve Ercan, E. (haz.) (1994). Tanzimattan günümüze Türk öykü antolojisi. Varlık Yayınları.
• Önertoy, O. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk roman ve öyküsü. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özkan, A. ve Durbaş, R. (haz.) (1999). Cumhuriyetten günümüze Türk şiiri antolojisi 526 şair 1909 şiir 1-2-3-4-5-6. Boyut Yayınları.
• Parla, J. (Ocak 2004). Edebiyat kanonları. kitap-lık, (68), 51-53.
• Parla, J. (Kasım 2007-Mayıs 2008). Gelenek ve bireysel yetenek: kanon üzerine düşünceler. Pasaj, (6), 11-18.
• Serdar, A. ve Tutumlu, R. (2017). Tefrikalar bağlamında edebiyat kanonunda kadın romancıların konumu. Ö. Belkıs ve D. Kankaytsın (Der.). Sanatın gölgedeki kadınları içinde (ss.129-146). Ayrıntı Yayınları.
• Soysal, İ. (haz.) (1997). 20. yüzyıl Türk şiiri antolojisi. Bilgi Yayınevi.
• Taner, R. ve Bezirci, A. (1980). Seçme romanlar. Yeni Dünya Yayınları.
• Tekelioğlu, O. (Şubat, Mart, Nisan 2003). Edebiyatta tekil bir ulusal kanonun oluşmasının imkânsızlığı üzerine notlar. Doğu Batı, (22), 65-77.
• Turgut, H. (2023). Araziyi düzleştirmek: Gülten Akın şiirinde ortaklığın inşası. Metis Yayınları.
• Ural, O. (haz.) (1984). Cumhuriyet dönemi Türk şiiri (1923-1983). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.