Günümüz Sanatında Estetik Paradigma Kırılması ve Yeni Materyalist Bir Yaklaşım: Sinem Dişli’nin Derin Zaman: Maddenin Sûretleri Sergisi

Yıl 2024, Sayı: 30, 137 - 153

Uras Kızıl

https://doi.org/10.56074/msgsusbd.1555996

Öz

Bu makale, günümüzde değişmekte olan sanat yapma ve düşünme biçimindeki insan sonrası dönem(eç)e [posthuman turn] odaklanmış; söz konusu kırılmayı Sinem Dişli’nin 2023 tarihinde Martch Art Project’te gerçekleşen Derin Zaman: Maddenin Sûretleri sergisi çerçevesinde somutlaştırmıştır. Makalenin amacı insan sonrası ve yeni materyalist teorilerden, kalitatif sonrası araştırmadan [post qualitatif research] yararlanarak günümüze içkin bir sanatın neliği çerçevesi etrafında durmak; sanatın ve sanatçının rolünü ve potansiyelini tartışmaya açmaktır. Bu doğrultuda, alt başlıklarla sanatın insan sonrası bir epistemolojiye doğru eğilimi temellendirilirken analizi yapılan Derin Zaman: Maddenin Sûretleri sergisiyle bu yeni eğilimin insan sonrası düşünce ve yeni imge arayışı gibi cihetleri görünür kılınmıştır. Makale, sanat düşüncesini insan olmayan ötekiye doğru genişletmenin olasılıklarını araştırma gayesi taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Estetik, İnsan Sonrası, Yeni Materyalizm, Kalitatif Sonrası Araştırma, Sinem Dişli.

The Aesthetic Paradigm Shift in Contemporary Art and A New Materialist Approach: Sinem Dişli’s Deep Time: Faces of Matter Exhibition

Öz

This article focuses on the posthuman turn in the evolving ways of creating and thinking about art today. It concretizes this shift within the framework of Sinem Dişli’s 2023 exhibition Deep Time at Martch Art Project. The aim of the article is to engage with the essence of contemporary art using posthuman and new materialist theories, as well as post-qualitative research, while reopening the discussion on the role and potential of art and the artist. In this direction, through subheadings such as “The Historical Break in the Pattern of Aesthetics,” “Towards a New Methodology: Postqualitative Research,” and “Aesthetic Paradigm Shift: The Nonhuman Other,” the article grounds the inclination of art towards a posthuman epistemology. In the section analyzing Deep Time: The Faces of Matter, the facets of this new tendency are made visible. The article also suggests that the essence of contemporary art is a posthuman quest for new imagery.

Anahtar Kelimeler

Aesthetic, Posthuman, New Materialism, Post Qualitative Research, Sinem Dişli.

Kaynakça

• Alberti, L. B. (2011). On Painting, (R. Sinisgalli, trans.). Cambridge University Press.
• Barad K. (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Duke University Press.
• Bourriaud, N. (2019). Yedinci Kıta. [16. İstanbul Bienali sergi kataloğu].
• Braidotti, R. (2000). Teratalogies. I. Buchanan, C. Colebrook (Ed.), Deleuze and Feminist Theory içinde (s. 156-172). Edinburg University Press.
• Braidotti, R. (2018). İnsan Sonrası, (Ö. Karakaş, çev.). Kolektif Kitap.
• Burke, E. (2008). Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma (M. B. Gümüşbaş, çev.). Bilgesu Yayıncılık.
• Crutzen, P. J. (2002). Geoglogy of Manking. Nature, (415), 3.
• Descartes, R. (2020). Yöntem Üzerine Konuşma, (M. Erşen, çev.). Türkiye İş Bankası Yayınları.
• DeLanda, M. (2006). Çizgisel Olmayan Tarih Bin Yılın Öyküsü, (E. Kılıç, çev.). Metis Yayınları.
• DeLanda, M. (2010). Deleuze: History and Science. Antropos Press.
• Dewsbury, J. D. (2010). Performative, Non-Representational, and Afect-Based Research: Seven Injunctions. Sage. Dişli, S. (2023, 10 Aralık). Kişisel görüşme.
• Fischer, A. (2018, February). Deep Truth and the Mythic Veil: Werner Herzog's New Mythology in Land of Silence and Darkness. Film-Philosophy, 22 (1), 39-59.
• Gasset, J. O. Y. (2016). Sanatın İnsansızlaştırılması ve Roman Üstüne Düşünceler (N. G. Işık, çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Hamann, J. G. (2007). Socratic Memorabilia. (K. Haynes, trans.). K. Haynes (Ed.), Hamann Writings on Philosophy and Language içinde (s. 3-11). Cambridge University Press.
• Hauser, A. (1984). Sanatın Toplumsal Tarihi. (Y. Gölönü, çev.). Remzi Kitabevi.
• Haraway, D. (1988, Güz). Situated Knowledge: The Science Question in Feminism and the Privilege of Partial, Feminist Studies, 14 (3), 575-599.
• Haraway, D. (2010). Siborglardan Yoldaş Türlere: Teknobilimde Akrabalığı Yeniden Şekillendirmek (G. Pulsar, Çev.). Başka Yer içinde (s. 225-256). Metis Yayınları.
• Harding, S. (1993). Whose Science? Whose Knowledge? Thinking from Women's Lives. Cornell University Press.
• Harman, G. (2020). Nesne Yönelimli Ontoloji: Her Şeyin Yeni Bir Teorisi (O. Karayemiş, Çev.). Tellekt Yayınları.
• Hegel, G. W. F. (2018). Estetik. Güzel Sanatlar Üzerine Dersler (T. Altuğ ve H. Hünler, çev.). Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Houlgate, S. (1991). An Introduction to Hegel. Blackwell.
• Ingold, T. (2015). Foreword. P. Vannini (Ed.), Non-Representational Research Methodologies, Re-Envisioning içinde (s. vii-xx). Routledge.
• Khan, G.A. (2012). Vital Materiality and Non-Human Agency: An Interview with Jane Bennett. Browning, G., Prokhovnik, R., Dimova-Cookson, M. (Eds) Dialogues with Contemporary Political Theorists. Palgrave Macmillan.
• Kant, I. (2007). Critique of Judgement, (J. C. Meredith, çev.). Oxford University Press.
• Kızıl, U (2024). Yeni Materyalizmin Madde Kavrayışının ve Romantizmle (Anti) İlişkiselliğinin Günümüz Sanatına Yansımaları: Yapıtlararası Yeni Materyalist Bir Analiz (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Kızıl, U. ve Haşlakoğlu, O. (2023). Yeni Materyalizmin Romantizmle İlişkiselliği William Turner ve Edward Burtynsky Örneği. Art-E Sanat Dergisi, 16(32), 780-807. https://doi.org/10.21602/ sduarte.1365869
• Kuhn, T, S. (2017). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (N. Kuyaş, çev.). Kırımızı Yayınları.
• Lather, P., ve Pierre, E. A. St. (2013). Post-qualitative research. International Journal of Qualitative Studies in Education, 26 (6), 629-633.
• Lather, P. (2016). Top Ten+List: (Re)Thinking Ontology in (Post)Qualitative Research. Cultural Studies Critical Methodologies, 16(2), 125–131.
• Latour, B. (2008). Biz Hiç Modern Olmadık (İ. Uysal, çev.). Norgunk Yayıncılık.
• Marn, T. M., Wolgemuth, J. R. (2011). Purposeful Entanglements: A NewMaterialist Analysis of Transformative Interviews. N. K. Denzin ve Y. S.Lincoln (Eds.), The SAGE Handbook of Qualitative Research içinde (ss.365-374). Sage Publications.
• Morton, T. (2012). Art in the Age of Asymmetry: Hegel, Objects, Aesthetics, Demers, J. Ve Wong, M. S. (Ed.), Aesthetics After Hegel içinde (s. 121-142). Evental Aesthetics.
• Morton, T. (2016). Dark Ecology, United States of America: Colombia University Press.
• Popoveniuc, B. (2014). Self refexivity. The ultimate end of knowledge. Procedia-Social and Behavioral Science, (163), 204-213.
• Rancière, J. (2008). Görüntülerin Yazgısı (A. U. Kılıç, çev.). Versus Kitap.
• Rosenblum, R. (1977). Modern Painting and the Northern Romantic Tradition: Friedrich to Rothko. Routledge.
• Tsing, A. T. (2023). Dünyanın Sonundaki Mantar: Kapitalizmin Enkazlarında Yaşam İmkânı Üzerine, (E. Gökyaran çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Ulmer, J. B. (2017). Posthumanism as Research Methodology: Inquiry in the Anthropocene. International Journal of Qualitative Studies in Education, 30 (9), 832-848.
• Vannini, P. (2015). Non-Representational Research Methodologies: An Introduction. P. Vannini (Ed.), Non-Representational Research Methodologies, Re-Envisioning içinde (s. 1-19). Routledge.
• Winckelmann, J. J. (2013). Johann Joachim Winckelmann on Art, Architecture, and Archaeology (D. Carter, çev.). Cambridge University Press.
• Yetişkin, E. (2022). Bir Başka Sanat Yönetimi: Günümüz Sanatı ve Yönetişim Zihniyeti. M. Graf, A. Güney. (Ed.), Kültür. Sanat. Yönetimi. Sanat ve Kültür Yönetimi için Çağdaş Teoriler ve Uygulamalar içinde (s. 31-51). Ketebe Dergisi.