İL ÖZEL İDARESİ PERSONEL REJİMİ ÜZERİNE TARİHSEL BİR İNCELEME: 1913-1980

Yıl 2018, Sayı: 30, 33 - 70, 31.12.2018

Erdem Güven

Öz

Bu çalışma, il özel idaresinin tarihsel gelişimine, bu idareye özgü personel rejiminin hukuki ve yönetsel nitelikleri özelinde ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda il özel idaresinin, onun organik kanunu niteliğindeki 1913 Kanun-u Muvakkati’nde yönetim ilkeleri bağlamındaki konumlanışı ve Cumhuriyet dönemi mülki teşkilat politikaları, personel boyutu üzerinden incelenmiştir. İnceleme kapsamında, özel idarenin Osmanlı’nın son döneminden miras alınan ve Cumhuriyet’le birlikte tahkim edilen, bir yerel yönetimden çok teknik hizmet birimi olarak edindiği öne sürülen yönetsel işlevin personel teşkilatı üzerindeki izdüşümleri gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İl Özel İdaresi, Kamu Personel Rejimi, Yerel Yönetim, Yetki Genişliği, Görev Ayrımı.

Kaynakça

• Alpay, İsmail Hakkı, “İl Özel İdaresi Tarihçesi”, Türk İdare Dergisi, S. 296 Eylül-Ekim 1965, s. 3-31.
• Apan, Ahmet, “5302 Sayılı Yeni İl Özel İdaresi Kanunu Ne Getiriyor?”, Belediye Dünyası, C. 7, S. 5, 2006, s. 40-53.
• Aslan, Onur Ender, Kamu Personel Rejimi: Statü Hukukundan Esnekliğe, TODAİE, Ankara 2005.
• Aytaç, Fethi, “İlçe Düzeyinde Mahalli İdare Birimi Kurulmalı Mıdır?”, Amme İdaresi Dergisi, C. 3, S. 2, 1970, s.173-178.
• Bayur, Yusuf Hikmet Türk İnkılabı Tarihi, Fikir Cereyanları, İnkılap Hareketleri, İç Didişmeler, Birinci Genel Savaşın Patlaması, 2.Cilt, Türk Tarih Ku- rumu, Ankara 1991.
• Cahid, Hüseyin, “Vilayat Kanunu”, Tanin, 5 Aralık 1910.
• Çakan, Işıl, “Cumhuriyet Döneminde İlköğretimin Finansman Sorunu ve Mektep Vergisi Uygulaması”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S.2, 2002, s. 85-127.
• DİE, Vilayat Hususi İdareleri Varidat ve Masarifat İstatistiği, No.10, Ankara 1931.
• DİE, Mali İstatistikler 1931/1932, No.24, Ankara 1932.
• DİE, Öğretmenler İstatistiği 1934 ve 1938, No.185, Ankara 1942.
• DİE, Memurlar İstatistiği 31 Ocak 1946, No.288, Ankara 1948.
• DİE, İl Özel İdareleri İstatistiği 1939-1947, Ankara 1949.
• DİE, İl Özel İdareleri İstatistiği 1940-1948, No.323, Ankara 1950.
• DİE, İstatistik Yıllığı 1952, No.342, Ankara 1952.
• DİE, İstatistik Yıllığı 1959, No.380, Ankara 1959.
• DİE, Devlet Personel Sayımı 2: Özel İdareler ve Belediyeler, Ankara 1964.
• DİE, İstatistik Yıllığı 1964-1965, No.510, Ankara 1965.
• DİE, İstatistik Yıllığı 1971, No.670, Ankara 1975.
• DİE, İstatistik Göstergeler 1923-1992, Ankara 1994.
• Göreli, İsmail Hakkı, İl İdaresi, Ankara Üniversitesi SBF Yayınları, Ankara 1952.
• Gözübüyük, Şeref, Türkiye’de Mahalli İdareler, TODAİE Yayını, Ankara 1967.
• Gözübüyük, Şeref, “İl Özel İdarelerinde Yeniden Düzenleme”, Amme İdaresi Dergisi, C.2, S.1, 1969, s. 24-36.
• Güler, Birgül Ayman, “Yerel Yönetimleri Güçlendirmek mi? Ademi Merkeziyet- çilik mi?”, Çağdaş Yerel Yönetimler, C.9 S.2, 2000, s. 14-29.
• İçişleri Bakanlığı, İl Özel İdaresi Kanun Tasarısı, Ankara 1967.
• Nadaroğlu, Halil, Mahalli İdareler, Sermet Matbaası, İstanbul 1978.
• Ortaylı, İlber, Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler, TODAİE, Ankara 1974.
• Önen, Nizam ve Cenk Reyhan, Mülkten İdareye: Türkiye’de Taşra İdaresinin Dö- nüşümü, İletişim, İstanbul 2011.
• Suphi, Hamdullah, Dağyolu, Yeni Matbaa, İstanbul 1929.
• TBMM, “Meclis-i mebusan levayih ve tekalif-i kanuniyye ve encümen mazbata- ları: sene 1326-1327”, (Devre 1), İçtima Senesi: 3, Ankara 1992.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1920a), (Devre I), Cilt: II, İçtima Senesi: I, 17.7.1920.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1920b), (Devre I), Cilt: II, İçtima Senesi: I, 5.6.1920.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1920c), (Devre I), Cilt: III, İçtima Senesi: I, 22.8.1920.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1920d), (Devre I), Cilt: III, İçtima Senesi: I, 6.9.1920.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1920e), (Devre I), Cilt: VI, İçtima Senesi: I, 4.12.1920.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1923a), (Devre I), Cilt: 28, İçtima Senesi: 4, 7.4.1923.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1923b), (Devre II), Cilt: II, İçtima Senesi: 1, 17.9.1923.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1925), (Devre II), Cilt: 18, İçtima Senesi: 2, 22.4.1925.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1926a), (Devre II), Cilt: 23, İçtima Senesi: 74, 20.3.1926.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1926b), (Devre II), Cilt: 23, İçtima Senesi: 3, 31.3.1926.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1926c), (Devre II), Cilt: 24, İçtima Senesi: 3, 5.4.1926.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1928), (Devre III), Cilt: VI, İçtima Senesi: II, 24.12.1928.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1934), (Devre IV), Cilt: 22, İçtima Senesi: 3, 26.5.1934.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1948a), (Devre VIII), Cilt: 9, Toplantı: 2, 30.1.1948.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1948b), (Devre VIII), Cilt: 11, İçtima: 3, 21.9.1948.
• Yayla, Yıldızhan, Anayasalarımızda Yönetim İlkeleri: Tevsi-i Mezuniyet ve Tef- rik-i Vezaif, İstanbul Üniversitesi SBF Yayını, İstanbul 1982.
• Yavuz, Fehmi Türk Mahalli İdarelerinin Yeniden Düzenlenmesi Üzerine Bir Araştırma, TODAİE ve DPT Ortak Yayını, Ankara 1966.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev. Yasemin Saner), İleti- şim Yayınları, İstanbul 1995.