STEVEN LUKES’UN ÜÇ BOYUTLU İKTİDAR YAKLAŞIMI: KARARSIZLIK ÜRETİMİ VE KAMU POLİTİKASI ANALİZİ DİSİPLİNİ

Yıl 2018, Sayı: 30, 161 - 194, 31.12.2018

Zübeyde Erdoğan Çelikkın

Öz

Kamu politikası analizi bir bilim dalı olarak 1950’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde kamu yönetimi/siyaset biliminden ayrılmış ve bir inceleme alanı olarak ortaya çıkmıştır. Çoğulcuların egemen olduğu disiplin başlangıçta yalnız “karar verme” konusunda yoğunlaşmışken 1960’lı yıllarda ABD’de yaşanan toplumsal çalkalanmalar ve toplumdaki bazı grupların taleplerinin kamu politikalarına yansımaması “kararsızlık üretimi” ve bunun mekanizmalarını tartışmaya açmıştır. P. Bachrach ve M. S. Baratz’ın “gündem kontrolü yoluyla kararsızlık üretimi” analizi S. Lukes’un “ideolojik kontrol yoluyla kararsızlık üretimi” analizi ile derinleştirilmiştir. Bu analizler ile kararsızlık üretimi ve iktidar arasındaki ilişki ortaya konulmuş, çoğulcuların tek boyutlu iktidar yaklaşımı Bachrach ve Baratz ile iki boyutlu ve Lukes ile üç boyutlu olarak analiz edilmeye başlanmıştır. P. Digeser’in iddiası ise Foucault’nun iktidar analizinin Lukes’un analizine bir boyut daha kattığıdır. Foucault’nun çalışmaları “anaakım” politika analizine eleştirel yaklaşan yorumlamacı yaklaşımların esin kaynaklarından biridir. Bu tartışmalarla kamu politikası analizi disiplini yalnız mevcut iktidar ilişkilerinin bir yansıması olan karar verme mekanizmalarını değil, iktidar analizi ile toplumdaki iktidar ilişkilerini ve bunun yansıması olan kararsızlık üretimini de kapsar hale gelmiştir. 1990’lı yıllarla birlikte geliştirilen yorumlamacı kamu politikası yaklaşımları iktidar ilişkileri üzerine yoğunlaşmasına karşın Lukes'un çalışmasını dikkate almadığı gibi Lukes da 2005 yılında gözden geçirdiği çalışmasında yorumlamacı yaklaşımlarla ilgili bir değerlendirme yapmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Politikası Analizi Disiplini, Steven Lukes, Kararsızlık Üretimi, Hegemonya, İktidarın Boyutları.

Kaynakça

• Althusser, Louis, (2010), (Çev. Alp Tümertekin), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, İthaki Yayınları, 4. Baskı, İstanbul,
• Anderson, James E., (2003), Public Policymaking: An Introduction, Fifth Edition, Houghton Mifflin Company, Bostan,
• Bacrach, Peter, Baratz, Marton S., (1962), “Two Faces of Power”, American Political Science Review, V. 56 N. 4, s. 947-952,
• ----------, (1963), “Decisions and Nondecisions: An Analytical Framework”, The American Political Science Review, Vol. 57, No. 3, s. 632-642,
• ----------, (1975), “Power and Its Two Faces Revisited: A Reply to Geoffrey Debnam”, The American Political Science Review, Vol. 69, No. 3, s. 900-904.
• Bevir, Mark, Blakely, Jason, (2016), “Naturalism and anti-naturalism”, Routledge Handbook of Interpretive Political Science, ed. Mark Bevir and R.A.W. Rhodes, s. 31-44,
• Bevir, Mark, Rhodes, R.A.W., (‘2016) “Interpretive political science: mapping the field”, Routledge Handbook of Interpretive Political Science, ed. Mark Bevir and R.A.W. Rhodes, s. 3-27,
• Steven Lukes’un Üç Boyutlu İktidar Yaklaşımı: Kararsızlık Üretimi ve Kamu Politikası Analizi Disiplini 191
• Biebricher, Thomas, (2016), “Governmentality”, Routledge Handbook of Interp- retive Political Science, ed. Mark Bevir and R.A.W. Rhodes, s. 141- 154,
• Bobbio, Norberto, Texier, Jacques, (1982), (Çev. Arda İpek-Kenan Somer), Gramsci ve Sivil Toplum, Savaş Yayınları, Birinci Baskı, 1982,
• Cohen, Michael D., James G. March ve Johan R. Olsen, (1972), “A Garbage Can Model of Organizational Choise”, Administrative Science Quarterly, V. 17, No: 1, s. 1-25,
• Çelik, Fatma Eda, (2008), “Çalışma Alanı Olarak Kamu Politikası: Tarihsel ve Düşünsel Kökler Üzerine”, Amme İdaresi Dergisi, 41/3, s.41-72,
• Dahl, Robert A.,(1978), “Pluralizm Revisited”, Comparative Politics, V. 10, N. 2, s. 191-203,
• -------, (1961), Who Governs Democracy and Power in an American City, Yale University Press, New Haven,
• Debnam, Geoffrey, (1975), “Nondecisions and Power: The Two Faces of Bachrach and Baratz”, American Political Science Review, V. 69 N. 3, s. 889-899,
• DeLeon, Peter, (2008), “The Historical Root of the Field, The Oxford Handbook of Public Polic, ed. M. Moran, M. Rein and R. E. Goodin, Oxford University Press, s. 39-57,
• Digeser, Peter, (1992), “The Fourth Face of Power” , The Journal of Politics, Vol. 54, No.5, s. 997-1007,
• Dror, Yehezkel, “Muddling Throuğh-‘Science’ or Inertia?, Public Administration Review, V. 24, No: 3, s. 153-157,
• Dye, Thomas R., (1995), Understanding Public Policy, Eight Edition, Prentice Hall,
• Etzioni, Emitai, (1999), “Bağdaştırıcı Yaklaşım: Karar Almada ‘Üçüncü Seçenek” (Çev. Şinasi Aksoy), Kemali Saybaşılı (Der.) Siyaset Biliminde Temel Yaklaşımlar (içinde), Doru Yayınları, Ankara,
• Fisher, Frank, (2003), “Beyond empiricism: policy analysis as deliberative practice”, Deliberative Policy Analysis Understanding Governace in the Network Society, ed. Maarten Hajer and Hendrik Wagenaar, Cambridge University Press, s. 209-227,
• Glynos, Jason, David Howarth, Alettan Horval, Ewen Speed, (2009), Discourse Analysis: Varieties and Methods, ESRC Hational Centre for Research Methods Review Paper, National Centre for Research Methods, NCRM/014, (http://esrints.ncrm.ac.uk/796/1/discourse_analysis_NCRM_014.pdf),erişim 23.10.2018, memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt 13, Sayı 30, Aralık 2018, 161-194.
• Glynos, Jason, Howart, David, (2007), Logics of Critical Explanation in Social and Political Theory, Routledge Taylor and Frances Group, London and New York,
• Hajer, Marteen, Wagenaar, Hendrik, (2003), Deliberative Policy Analysis Un- derstanding Governace in the Network Society, Cambridge University
• Press, Hill, Michael, (1997),The Policy Process in the Modern State, Third Edition, Prentice Hall, London,
• Köseoğlu, Özer, (2013), “Meslek, Sanat ve Disiplin Olarak Kamu Politikası: Tür- kiye’ye İzdüşümleri”, Bilgi, S. 26, s. 4-36,
• Lasswell, Harold A., Kaplan, Abraham, (1952), Power and Society A Framework for Political Inquiry, Routledge&Kagan Paul Ltd., London, Lindblom, Charles E., (1999), “El Yordamıyla Amaçları Gerçekleştirme Bilimi”
• (Çev. Şisani Aksoy), Kemal Saybaşılı (Der.) Siyaset Biliminde Temel Yak- laşımlar (içinde), Doruk Yayınları, Ankara,
• Lipson, Michael, (2004), “A Garbage Can Model’ of UN Peacekeeping”, Global Governance, V. 13, No: 1, s. 79-97,
• Lukes, Steven, (2005), Power A Radical View, Palgrave Macmillan, Secon Edi- tion,
• -------, (2016), (Çev. Mehmet Ratip), İktidar Radikal Bir Görüş, İletişim Yayın- ları, İstanbul,
• Mills, Wright, (1974), (Çev. Ünsal Oskay), İktidar Seçkinleri, Bilgi Yayınevi, Bi- rinci Baskı,
• Oğuz, Şebnem, (2012), “Çoğulculuk Yapısal Olarak Mümkün Değildir”, Politus
• Dergisi, Çoğulculuk Özel Sayısı, http://www.politics.org.tr/De- tay2.aspx?4=156, erişim: 15.09.2018,
• Orhan, Gökhan, (2012a), “Hava Kirliliği ve Asit Yağmurları: Uzun Menzilli Sı- nırlar Ötesi Hava Kirliliği Sözleşmesi ve Protokolleri Karşısında Tür- kiye’nin Konumu”, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, s.
• 123-150,
• ----------(2012b)“Lack of Evidence as Evidence: The Case of Air Pollution in Tur- key”, The 2012 Berlin Conference on the Human Dimension of Global En- vironmental change: Evidence for Sustainable Development, October 5-6,
• 2012, Freie Universitat Berlin,
• (http://www.berlinconference.org/2012/wp-content/uplo- ads/2013/2/G%C3%B6rkhan-Orhan_paper.pdf), erişim: 30.10.2018,
• Steven Lukes’un Üç Boyutlu İktidar Yaklaşımı: Kararsızlık Üretimi ve Kamu Politikası Analizi Disiplini
• -----------, (2015), “Kamu Politikasına Yorumlamacı Yaklaşımlar”, Kamu Politi- kası Kuram ve Uygulama, derleyenler: Mete Yıldız ve Mehmet Zahid So- bacı, Adres Yayınları, s. 66-87,
• Portelli, Hugues, (1982), (Çev. Kenan Somer), Gramsci ve Tarihsel Blok, Savaş Yayınları, Birinci Baskı,
• Poulantzas, Nicos, (1992), (Çev. Şen Süer-L.Fevzi Topaçoğlu), Siyasal İktidar ve Toplumsal Sınıflar, Belge Yayınları, Birinci Baskı,
• Russell, Bertrand, (1983), (Çev. Erol Esençal), (1983), İktidar, Deniz Kitapları Yayınevi, Birinci Basım, İstanbul,
• Simon, Herbert A., (1957), Administrative Behavior A Study of Decision-Making Processes in Administrative Organization, Second Edition, McMillan Company, London,
• ----------, (1974), (Çev. Mustafa Tosun), “Yönetimde Yeni Karar Verme Bilimi”, Amme İdaresi Dergisi, C. 7, S. 3, s. 114-150
• Uysal, Birkan, (1981), “Siyasal Otorite, Laiklik ve Katılma”, Amme İdaresi Der- gisi, C: 14, S. 4, s. 61-74,
• Wagenaar, Hendrik, (2016), “Policy Analysis”, Routledge Handbook of Interpre- tive Political Science, ed. Mark Bevir and R.A.W. Rhodes, s. 383-396,
• Wolfinger, Raymond E., (1971), “Nondecisions and the Study of Local Politics" American Political Science Review, V. 69 N. 4, s. 1063-1080,
• Yıldız, Mete, Sobacı, Zahid, (2015), “Kamu Politikası ve Kamu Politikası Ana- lizi: Genel Bir Çerçeve”, Kamu Politikası Kuram ve Uygulama, Adres Ya- yınları, s. 16-42,
• Yıldız, Mete, (2018), “Kamu Politikası Tarihçe ve Danışmanlık”, http://www.acikders.org.tr/mod/resource/view.php?id=2785, erişim tarihi: 23.10.2018,
• Yalçın, Lütfi, (2004), “Karar Vermeme”, Kamu Politikası Süreci 2003-2004 DR- 04.02, Çoğaltma, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara,